پشت پرده نسخه نویسی الکترونیک

بیمارستان یا دیگر مراکز درمانی یکی از مکان‌هایی هستند که هر فردی در طول عمر به آن مراجعه می‌کند و کسی را نمی‌توان یافت که گذرش به بیمارستان یا مطب و داروخانه نخورده باشد. اما فرایند درمانی و مراجعه فرد به مراکز درمانی خالی از چالش نبوده و نیست و با توجه به اهمیت موضوع سلامت و درگیری تک تک افراد جامعه، نیاز است تلاش جدی برای حل معضلات نظام سلامت انجام شود.

با توجه به اهمیت نظام سلامت و پیاده سازی عدالت اجتماعی، بیمه‌ها ساز و کارهای متفاوتی را برای ساختارمند کردن این فرایند طراحی کردند که دفترچه بیمه یکی از ارکان این طرح بود. اما دفترچه‌های بیمه پس از مدتی به یکی از عوامل کاهش سرعت و کند کننده فرایند درمانی بیماران تبدیل شدند و بیماران را بین مطب و داروخانه سرگردان می‌کردند.قلم‌خوردگی نسخه، منقضی شدن تاریخ نسخه یا کمرنگ بودن مهر پزشک از عواملی بود که نسخه را برای سازمان بیمه کننده و تبعا داروخانه غیر قابل قبول می‌کرد. این رفت و برگشت بیمار بین پزشک و داروخانه می‌توانست از چند ساعت تا چند روز شروع فرایند درمانی را به تعویق و سلامت بیمار را به خطر بیاندازد.

عصر تکنولوژی و امکانات عهد ناصرالدین‌شاه
ریشه رفت و آمد بیمار و دلایل عدم قبول نسخه توسط داروخانه و بیمه، قدیمی بودن سیستم نسخه نویسی کشور است. در عصر ارتباطات و سرعت برق‌آسای پیشرفت و علم و تکنولوژی هنوز نظام نسخه نویسی کشور بر پایه برگه کاغذی و مهر و امضای پزشک است. مشکلات مذکور با الکترونیکی شدن آن و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های ابتدایی مانند اینترنت و رایانه قابل رفع است.

نسخه نویسی الکترونیک پلی از جنس پیشرفت
با وجود آنکه از ۱۵ سال گذشته در اسناد و قوانین بالادستی، حذف دفترچه کاغذی و الکترونیکی شدن نسخه‌نویسی مورد تاکید بوده است، از سال گذشته سازمان تأمین اجتماعی اولین قدم‌های اجرایی سازی این قانون را در دستور قرار داد و تمامی نسخ دارویی در سامانه تأمین اجتماعی توسط داروخانه‌ها ثبت می‌شد.
همچنین سازمان تأمین اجتماعی که یکی از گسترده‌ترین نهادهای متولی امر بیمه با حدود ۴۰ میلیون تحت پوشش است، در اسفندماه سال گذشته به عمر دفترچه‌های کاغذی پایان داد و در امر نسخه نویسی الکترونیکی پیشگام شد. در حالی که این انتظار از بیمه سلامت می‌رفت به عنوان یک نهاد ذیل وزارت بهداشت در توسعه نظام خدمت‌رسانی و پیشرفت نظام سلامت پیش‌قدم شود.

یک تیر و چند نشان
حذف دفترچه‌های کاغذی و نسخه‌نویسی الکترونیکی به عنوان دروازه‌ای به سوی پرونده الکترونیک سلامت، آورده‌های بسیاری برای بهبود کارآمدی نظام سلامت کشور دارد که به اختصار به آن پرداخته می‌شود.
بنابر گفته مسئولان امر، مبلغی که سالیانه صرف صدور دفترچه کاغذی می‌شود، بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان است. مبلغی که برابر با هزینه لازم برای تأسیس یک بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی یا ۸۰۰۰ وام ازدواج جوانان به ارزش ۵۰ میلیون تومان است.

پایان رفت و آمدهای غیر ضروری بیماران
همانطور که اشاره شد یکی از مهم‌ترین علل رفت‌وآمد بیماران بین داروخانه و مراکز درمانی قلم‌خوردگی یا مشکلات مربوط به مهر پزشک است که ریشه در دست‌نویس بودن نسخه دارد. با الکترونیکی شدن فرایند نسخه‌نویسی، نیازی به مراجعه اضافه‌تر به داروخانه یا مطب پزشک نخواهد بود.

خداحافظی با قاچاق معکوس و بازار سیاه دارو
با حذف دفترچه‌های کاغذی، بساط خرید و فروش دفترچه‌ها و نسخه‌های ساختگی از داروهای گران قیمت بیماری‌های خاص مثل سرطان یا ام‌اس جمع خواهد شد. سوءاستفاده از نسخه الکترونیکی به دلیل مشخص بودن پیشینه پزشکی همه افراد، تقریباً ناممکن خواهد بود و داروهای گران‌قیمت از بازار سیاه دارو یا سودجویان و دلالان دارو سر در نمی‌آورند.

داروهایی که دیگر کمیاب نیستند
داروهای کمیاب که عمدتاً برای بیماری‌های خاص و نادر تجویز می‌شوند، مصرف کنندگان محدودی در کشور دارند اما وجود این داروها و دسترسی بیماران به آن امری حیاتی است. با توجه به دقیق‌تر شدن برآورد نیاز کشور به این داروها و مشخص و شفاف بودن مصرف کنندگان این داروها، نظام توزیع این داروها بسیار کارآمدتر و بهینه‌تر خواهد شد.

اعتبار تا ابد
تمدید اعتبار دفترچه‌های کاغذی همیشه یکی از دغدغه‌های تحت پوشش این بیمه‌ها بوده است. فرایندی که ساعت‌ها مردم را مجبور به حضور در شعب کارگزاری می‌کرد. با حذف دفترچه کاغذی و استحقاق سنجی از طریق کد ملی افراد دیگر نیازی به مراجعه به شعب کارگزاری بیمه و گرفتاری و معطلی‌های چند ساعته برای تمدید اعتبار دفترچه نخواهد بود.

اشتباهات پزشکی
موارد متعددی دیده شده است که به دلیل ناخوانا بودن نسخه، داروی اشتباه یا داروی درست با دستور استفاده اشتباه به بیمار تحویل داده شده است و تبعا سلامت بیمار به خطر افتاده است. با حذف دفترچه و نسخه‌های کاغذی و دست‌نویس، مشکل ناخوانا بودن اسامی داروها برای متصدیان داروخانه مرتفع خواهد شد و دیگر شاهد تحویل داروی اشتباه یا دستور استفاده نادرست به بیمار نخواهیم بود.

تعارض منافع، ترمز پیشرفت نظام سلامت
همانطور که اشاره شد حذف دفترچه کاغذی و الکترونیکی شدن فرایند نسخه‌نویسی طرحی بود که به طور حتم تأثیرات مثبتی را در کارآمدی نظام سلامت خواهد داشت. طرحی ملی که با اقدامات شجاعانه سازمان تأمین اجتماعی آغاز شد. اما باید توجه داشت هر طرح بزرگ ملی به این وسعت ناگزیر در ابتدای راه دارای مشکلاتی است که به مرور زمان مرتفع خواهد شد.

اما در این میان هستند افراد ذی‌نفعی که در مسیر پیشرفت نظام سلامت سنگ‌اندازی می‌کنند و به اهداف صنفی و منفعت طلبانه با بهانه‌هایی غیر منطقی سعی در بزرگنمایی مشکلات اجرایی این طرح و سیاه‌نمایی این طرح مفید دارند. اجرای هرچه بهتر این طرح و مرتفع شدن مشکلاتی که مردم در این ایام با آن دست به گریبان بودند، در گرو همکاری همه اجزای این طرح از پزشکان تا داروخانه‌داران است.