ماجرای آژیر قرمز برای نوزادان اهوازی

گروه جامعه: وزارت بهداشت در حالی از فروکش کردن «موج آنفلوآنزا» در کشور خبر داده که خوزستان همچنان با طغیان بیماری‌های تنفسی و آنفلوآنزا درگیر است. این‌بار کودکان، به خصوص نوزادان و شیرخوار‌ها قربانی بحران تنفسی شده‌اند. به گزارش اعتماد، در میان نگرانی‌ها از آغاز پیک هشتم کرونا، ظرفیت بیمارستان ابوذر؛ تنها مرکز تخصصی اطفال خوزستان، بیش از ۲ هفته است که تکمیل شده و همه بیمارستان‌های زیرنظر دانشگاه علوم پزشکی اهواز به حالت آماده باش درآمده‌اند. 

آنطور که «ندا فضل‌علی‌زاده» مدیر مرکز آموزشی پژوهشی و درمانی ابوذر اهواز می‌گوید: «از زمان آغاز پیک بیماری‌های تنفسی در مهر‌ماه تا ۶ دی‌ماه بیش از ۲۰ هزار کودک با مشکلات تنفسی به این بیمارستان مراجعه کرده‌اند که حدود سه هزار نفر آن‌ها بستری شده‌اند که بیشترین تعداد آن‌ها در یک‌ماهه اخیر بوده است.»

دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در گزارش اخیر خود از ورود به پیک آنفلوآنزا و بحران تنگی نفس در اطفال و نوزادان خبر داده و اعلام کرده: مراجعه نوزادان و اطفال با علایم تنگی‌نفس و آنفلوآنزا به مراکز درمانی افزایش چشمگیری داشته به‌طوری که از تاریخ ۱۵ تا ۲۶ آذرماه هفت هزار کودک زیر ۱۲ سال به مراکز درمانی زیرنظر این دانشگاه مراجعه کردند که از این تعداد، هزار و ۱۰۰ نفر بستری شدند.  فضل‌علی‌زاده نسبت به ادامه پیک بیماری‌های تنفسی کودکان در خوزستان هشدار می‌دهد و می‌گوید: «آمار بیماران هنوز به همان صورت و بسیار زیاد است. امسال بار مراجعات بیماری‌های تنفسی بسیار بیشتر از سال‌های قبل بوده و در مقایسه با دوره پیک بیماری‌های تنفسی در سال گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.»

پاییز همیشه با طغیان بیماری‌های فصلی اطفال و افزایش مراجعه به مراکز درمانی همراه است. پیک بیماری‌های تنفسی و فصلی اطفال معمولا از نیمه مهر آغاز می‌شود و گاهی تا اسفند‌ماه نیز طول می‌کشد.  فضل‌علی‌زاده درباره پیک تنفسی امسال، توضیح می‌دهد: «بازگشایی مدارس بعد از دو، سه سال دوران کرونا، تاخیر در بارش‌های پاییزی و افزایش رطوبت هوا و کمرنگ شدن رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا، عوامل فعال شدن بیشتر ویروس‌ها هستند که تیپ غالب آن ویروس‌های آنفلوآنزا و RSV است که مجاری تنفسی را مبتلا می‌کند. تفاوت پیک جدید در این است که بیشتر کودکان با سنین پایین‌تر را درگیر کرده و اکثر مراجعان، کودکان کمتر از یک تا دو سال و به‌طور کلی زیر سن دبستان هستند. در این دوره با افزایش تعداد مراجعات و سرایت بیشتر این بیماری مواجه هستیم که تقریبا تمام جامعه را درگیر کرده است.» او همچنین احتمال کرونا در این کودکان را رد می‌کند: «الگو و علایم این بیماری نشان می‌دهد که به هیچ عنوان کرونا نیست و تست‌هایی که از بیماران اخذ شده نیز همه منفی بوده است.» 

ظرفیت بیمارستان و ۶۵ تخت اضافه شده تکمیل است
ساختمان جدید بیمارستان کودکان ابوذر اهواز چهار سال پیش با ظرفیت ۲۴۰ تخت افتتاح شد. این بیمارستان زمستان پارسال هم در پیک ششم کرونا دوران سختی را گذراند. حالا مدیر این مرکز درمانی از تکمیل ظرفیت بیمارستان خبر داده است.

فضل‌علی‌زاده می‌گوید: «با شروع پیک بیماری‌های تنفسی اطفال، ظرفیت بیمارستان را افزایش دادیم و ۶۵ تخت اضافه کردیم. یک بخش پشتیبان اورژانس نیز فعال و در بخش‌های دیگر نیز تخت اضافه شده. همه فضا‌های غیرفعالی که داشتیم تجهیز و فعال شدند. در این مرکز با کمبود دارو مواجه نبودیم و به خاطر پیش‌بینی‌ها و همکاری دانشگاه همه نیاز‌ها به میزان کافی تامین شده است، ولی بار مراجعان بسیار زیاد و بیش از ظرفیت، توان و نیروی بیمارستان است. به همین دلیل دانشگاه علوم پزشکی، بیمارستان‌های دیگر را نیز فعال کرد و ما روزانه بیمار ارجاعی، اعزامی و انتقالی به سایر بیمارستان‌های اهواز داریم.» او ادامه می‌دهد: «به نظر می‌آید تغییر شرایط جامعه در دو، سه سال گذشته باعث کاهش ایمنی بدن اطفال شده. آنچه ایمنی بدن کودکان زیر ۲ سال را بالا می‌برد تغذیه با شیر مادر است که متاسفانه تعدادشان کمتر شده و این می‌طلبد که به خانواده‌ها آگاهی داده شود. توصیه ما رعایت بهداشت و ادامه استفاده از ماسک به ویژه در مکان‌های شلوغ است. با آلودگی هوای کلان‌شهر‌ها نیز مواجهیم که گاهی مدارس را به تعطیلی کشانده؛ بنابراین والدین باید حتی‌المقدور اطفال را به فضا‌های باز و آلوده نبرند.»

بحران‌های تنفسی از بهار تا پاییز
تخت‌های سفید و صورتی بیمارستان ابوذر، حالا پر از کودکانی است که نفس‌شان به سختی بالا می‌آید. اورژانس بیمارستان هم کیپ تا کیپ پر است؛ تخت‌های سیار تا راهرو و کنار ایستگاه پرستاری چیده شده‌اند. مادر‌ها با چشمان نگران روی صندلی‌ها یا روی تخت‌ها نشسته‌اند. بعضی‌ها چند روزی می‌شود که در اورژانس مانده‌اند و هنوز جای خالی در بخش برای‌شان پیدا نشده است. «هدی» مادر جوان اهل اهواز که پسر ۲ ماهه‌اش «ایلیا» را سه روز پیش به خاطر تنگی نفس به بیمارستان آورده، می‌گوید: «تشخیص پزشک این بوده که ریه نوزاد درگیر است.»

«قاسم» سه سال دارد و در تخت کناری، روی زانوی مادرش نشسته. نفسش تنگ است و سرفه‌هایش بند نمی‌آید. مادر که برای درمان او از شهرستان کرخه به اهواز آمده، می‌گوید که پنج دختر دارد و قاسم را خدا با نذر و نیاز به آن‌ها داده است.  

هوای دی‌ماه اهواز سرد و مه‌آلود است و ذرات آلاینده و سیاه، روز‌های متمادی، آسمان را تیره و سنگین کرده. مادربزرگ «مصطفی»، کنار او روی تخت کوچکش، مچاله شده تا مادر که برای حمام و تعویض لباس به شهرشان شیبان (در شمال اهواز) رفته، بازگردد. مصطفی یک‌ماهه است و با ناراحتی قلبی متولد شده. مادربزرگ می‌گوید: «چند روزی است که مصطفی نمی‌تواند خوب نفس بکشد، گاهی هم دچار حالت خفگی و صورتش کبود می‌شود. سعی کردیم با داروی گیاهی درمانش کنیم، اما خوب نشد و حالا روز سوم است که در بیمارستانیم.» 

«نور» هشت ماهه است و از چهار روز پیش با مادرش از هویزه آمده است. مادر می‌گوید ریه‌های نور درگیر است و سرفه‌های سختی دارد. این پیک را شاید بشود چهارمین بحران تنفسی خوزستان از ابتدای امسال دانست. در بهار و تابستان گذشته، ابتدا گرد و غبار نفس خوزستانی‌ها را تنگ کرد. طبق آمار دانشگاه علوم پزشکی اهواز در نیمه نخست امسال بیش از ۲۲ هزار و ۶۰۰ نفر با عارضه قلبی و تنفسی به بیمارستان‌های این دانشگاه مراجعه کردند. بعد از آن در پاییز، نخستین‌بارندگی‌های فصلی نیز با تنگی‌نفس برای برخی خوزستانی‌ها همراه بود به‌طوری که در آبان ماه امسال ۴۰۰ نفر به مراکز درمانی مراجعه کردند. از سوی دیگر، اهواز و برخی شهر‌های صنعتی خوزستان در ۲ ماه گذشته با آلودگی هوا درگیر بودند و مدارس هم سه نوبت غیرحضوری شدند. حالا چهارمین بحران بیماری‌های تنفسی، کودکان و نوزادان را هدف قرار داده است.  

آژیر قرمز برای نوزادان
برای کودکان، اما شرایط به شیوه سخت‌تری در جریان است؛ «مهسا بهروزیان» متخصص بیماری‌های اطفال و معاون درمان بیمارستان ابوذر در همین رابطه به «اعتماد» می‌گوید: «از اوایل مهر‌ماه با افزایش مراجعات بیماران تنفسی مواجه بودیم. در مرحله اولیه کودکانی با علایم شبیه آنفلوآنزا، ضعف، بی‌حالی و تب بالا مراجعه می‌کردند، اما هر چه پیش رفتیم تظاهرات متفاوت شد، به‌طوری که حدود ۸۰ درصد مراجعات را شیرخواره‌های زیر ۶ ماه تشکیل می‌دهند. معضل کنونی ما این است که بسیاری از بیماران نوزادان یک‌ماهه یا ۱۰ تا ۲۰ روزه هستند که با توجه به تظاهراتی که دارند به نظر می‌آید با شکل تشدیدیافته عفونت‌های ویروسی در کودکان با سنین کمتر مواجه هستیم.» 

او با بیان اینکه در حال حاضر تقریبا همه استان درگیر است و مراجعاتی از سراسر خوزستان داریم، ادامه می‌دهد: «روزانه حدود ۳۵۰ نفر به بیمارستان ابوذر مراجعه می‌کنند که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آن‌ها دچار مشکلات تنفسی هستند. تظاهرات به شکل سرفه‌های شدید است که منجر به سیاه شدن کودک می‌شود. اختلال در تنفس پیدا می‌کند و دچار خس‌خس شدید سینه می‌شود به‌طوری که نیازمند اکسیژن می‌شود. خیلی وقت‌ها ممکن است علاوه بر این علایم، عفونت‌های ثانویه هم بروز کند که شرایط را بدتر و دوره درمان را طولانی‌تر و ماندگاری در بیمارستان را بیشتر کند که همین باعث کاهش ترخیص و افزایش بار بیماران شده و تجمع بیماران را در اورژانس به دنبال داشته است. اکنون بار مراجعات به قدری زیاد است که کادر درمان خسته شده‌اند.» 

بهروزیان همچنین نسبت به احتمال مرگ و میر در نوزادان با بیماری‌های زمینه‌ای هشدار می‌دهد: «اگر چه خوشبختانه مورد فوتی در این بیماران نداشتیم، اما در کودکانی که دچار بیماری‌های زمینه‌ای همچون بیماری قلبی، نورولوژیک و نقایص سیستم ایمنی بودند مواردی از مرگ و میر اتفاق افتاده که می‌تواند برای گروه‌های خطر هشداردهنده باشد؛ البته تعداد فوتی‌ها تغییری نداشته و افزایشی نبوده است. برخی از بیماران تنفسی با مشکلات گوارشی و اسهال مراجعه می‌کنند. متاسفانه در هفته گذشته ۲ نوزاد ۹ و ۱۱‌ماهه با تظاهرات اسهال (علاوه بر تظاهرات تنفسی) مراجعه کردند که به دلیل کم آبی شدید بدن به مرحله شوک رفته و جان خود را از دست دادند. بنابراین خانواده‌ها باید توجه داشته باشند که در صورت افزایش موارد دفع بلافاصله به پزشک مراجعه کنند، چون نوزادان خیلی زود دچار کم آبی شده و وارد مرحله شوک می‌شوند که بهبود آن دشوار است.»

این متخصص اطفال می‌گوید: «با توجه به شیوع ویروس‌های تنفسی و RSV به نظر می‌آید عامل اصلی همین ویروس باشد، چون تظاهرات آن بسیار شبیه است ولی با توجه به افزایش بار مراجعات باید بررسی‌های بیشتری صورت گیرد. درخواست کیت‌های تشخیصی دادیم که می‌تواند در شناخت علت این بیماری و افزایش مراجعات به ما کمک کند ولی به دلیل محدودیت این کیت‌ها در کشور مشکلاتی در تامین آن وجود دارد. در حال حاضر با توجه به شرایط خاص بیمارستان، تعداد خیلی محدودی به ما داده شده که آن هم با تایید افراد خاص بوده و تنها در اختیار بخش‌های ویژه (ICU و NICU) قرار گرفته است. قرار است این کیت‌ها را در روز‌های آینده در اختیارمان قرار دهند.»

بهروزیان درباره ارتباط این پیک با آلودگی هوا نیز می‌گوید: «هر سال همزمان با تغییرات جو و آلودگی هوا بیمارانی با سابقه آلرژی تنفسی داریم که با تشدید علایم مراجعه می‌کنند ولی این افراد زمینه و سابقه بیماری دارند. اگر چه آلودگی هوا می‌تواند تشدید‌کننده باشد، اما به نظر می‌آید که عامل اصلی سرایت فرد به فرد از طریق ویروس است. اکثر این بیماران بر اثر مواجهه و تماس با بچه‌های سنین مدرسه مبتلا شده‌اند و اغلب خانواده‌هایی هستند که کودکان مدرسه‌ای دارند که قبلا بیماری تنفسی با درگیری ساده‌تر و دوره بهبودی کوتاه‌تر داشته، اما در این نوزادان منجر به بستری و درمان طولانی‌تر می‌شود.»

ادامه آنفلوآنزا، آغاز کرونا
سید کریم حسینی نماینده اهواز، کارون، باوی و حمیدیه در مجلس همچنین به «اعتماد» می‌گوید که هنوز گزارشی از پیک تنفسی اطفال در خوزستان دریافت نکرده است. او وعده می‌دهد که بازدیدی از وضعیت بیماران داشته و برای تامین امکانات و کیت‌های تشخیصی تلاش کند.  پیک بیماری‌های تنفسی کودکان در حالی در خوزستان ادامه دارد که وزارت بهداشت ورود به پیک هشتم کرونا را اعلام کرده است که می‌تواند شرایط را برای کودکان و نوزادان نگران‌کننده‌تر کند.