بازار به نیروی ماهر هم‌روی خوش نشان نمی‌دهد

گروه اقتصادی: ، متناسب نبودن آموزش‌های نیروی کار با نیاز بازار همواره یکی از دلایل رشد نرخ بیکاری در اقتصاد ایران معرفی شده، اما در ماه‌های اخیر، بی‌رغبتی متقاضیان کار به اشتغال به‌واسطه پایین بودن دستمزد در مقایسه با هزینه معیشت نیز به آن اضافه شده است؛ به‌گونه‌ای که در سال گذشته از میان نیروهای مهارت دیده آموزش فنی و حرفه‌ای نیز فقط ۵۲ درصد در بازار کار جذب شده‌اند و ۴۲ درصد به دلایلی نظیر کمبود فرصت‌های شغلی، پایین بودن دستمزد و حقوق، ضعف مهارتی یا نداشتن سرمایه کافی برای کسب‌وکار و… خارج از بازار مانده‌اند. به این مهم، باید سهم ۴۰ درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و آموزش عالی در جمعیت بیکاران را نیز اضافه کرد.

در حقیقت بازار کار ایران تاکنون به‌واسطه اینکه نیروی کار فارغ‌التحصیل، مهارت مورد نیاز بازار را فرا نگرفته است، بستر مناسبی برای جذب درس‌خوانده‌ها نداشت، اما حالا، حتی فارغ‌التحصیلان جذب شده در بازار کار نیز لزوماً در مشاغل خود باقی نمی‌مانند؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمارهای تشکل‌های کارگری، در سال گذشته ۲۵ درصد از فارغ‌التحصیلانی که موفق به اشتغال شده بودند به دلایلی نظیر پایین بودن دستمزد در مقایسه با هزینه معیشت، نامساعدی محیط کار و متناسب نبودن شغل با تحصیلات به‌صورت ارادی ترک کار کرده‌اند.

اکنون نیز آمارهای سال ۱۳۹۹ سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از جذب ۵۲ درصدی مهارت آموزان در بازار کار حکایت دارد و تازه آن‌گونه که مدیر کل دفتر نظارت، بهسازی و هدایت شغلی این سازمان می‌گوید، این میزان جذب بعد از افزایش ضریب اشتغال کارجویان محقق شده و در سال‌های قبل کمتر نیز بوده است. طبق اظهارات علیرضا طاهرپور شلمانی ، در سال گذشته ۵۲ درصد، در سال ۹۸ حدود ۵۴.۷ درصد، در سال ۹۷ نزدیک به ۴۹ درصد، در سال ۹۶ حدود ۴۲ درصد و در سال ۹۵ نزدیک به ۳۸.۸درصد از کارجویان صاحب شغل شده‌اند. آمارهای ارائه شده از طرح رهگیری شغلی سازمان فنی و حرفه‌ای نشان می‌دهد در سال گذشته، از مجموع ۱۳۹ هزار و ۵۱۲ نفری که در دوره‌های فنی و حرفه‌ای شرکت کرده‌اند، فقط ۵۶ هزار و ۷۲۹ نفر موفق به اشتغال شده‌اند و از مابقی افراد، ۲۸ هزار و ۳۷۵ نفر کارجو بوده‌اند و حدود ۵۴ هزار نفر باقیمانده، غالباً حتی دنبال کار نیز نبوده‌اند.

البته طبق اعلام این مقام مسئول، سالانه در مراکز فنی و حرفه‌ای دولتی نهایتاً ۳۷۰ تا ۳۸۰ هزار نفر آموزش‌های مهارتی را در ۳ هزار عنوان شغلی به‌طور رایگان و فقط با پرداخت هزینه‌های آزمون و صدور گواهی سپری می‌کنند؛ ازاین‌رو تعداد این افراد آن‌قدر زیاد نیست که شاغل نشدن ۴۸ درصدی آنها در سال ۹۹ بتواند ارکان بازار کار را تغییر دهد، اما این اتفاق پیام مهمی دارد مبنی بر اینکه بازار کار ایران دیگر نیروی جوان، متخصص و فنی را نیز جذب نمی‌کند یا خود این نیروها به دلایلی نظیر پایین بودن دستمزد حاضر به اشتغال نیستند.