کیفیت آموزش قربانی تیک حضور

گروه جامعه: از اواخر سال ۱۳۹۸ که به صورت رسمی اعلام شد کرونا به ایران هم وارد شده، تا اکنون که پس از چند موج کرونا، آمار مرگ و میر روزانه همچنان دو رقمی است، بار‎ها مدارس در شهر‎های مختلف تعطیل شده‎اند. این تعطیلی به علاوه ترس بسیاری از والدین از فرستادن فرزندان خود به […]

گروه جامعه: از اواخر سال ۱۳۹۸ که به صورت رسمی اعلام شد کرونا به ایران هم وارد شده، تا اکنون که پس از چند موج کرونا، آمار مرگ و میر روزانه همچنان دو رقمی است، بار‎ها مدارس در شهر‎های مختلف تعطیل شده‎اند. این تعطیلی به علاوه ترس بسیاری از والدین از فرستادن فرزندان خود به مدرسه باعث شده با نسلی از دانش‎آموزان رو‎به‌‎رو باشیم که دیگر کلاس اولی نیستند، اما هرگز مدرسه را هم تجربه نکرده‌‎اند. این دانش‎آموزان در کنار میلیون‎‌ها دانش‌‎آموز دیگر چند ماه بعد در صورت فروکش کردن موج‎های پی در پی و مرگ‌‎آور کرونا باید به مدرسه بروند. آیا آنها همان دانش‎‌آموزان سابق هستند؟ آیا ما با یک افت شدید تحصیلی رو‎به‎‌رو خواهیم بود؟

افت تحصیلی در پساکرونا
طولانی شدن شیوع کرونا بسیاری از مسئولان و صاحب‎نظران در حوزه‎‌های مختلف را بر آن داشته تا از تاثیرات این پاندمی ارزیابی‎‌هایی داشته باشند. وقتی کرونا یک به یک کشور‎های مختلف را در‎می‎‌نوردید با اعمال محدودیت‎‌های ویژه اقتصاد به شکل ملموسی ضرر دید و به عبارتی ویران شد. غم نان حالا که حدود یک سال و نیم از آغاز شیوع کرونا می‌‎گذرد، بسیاری از شهروندان در کشور‎های مختلف را بر آن داشته تا دست به اعتراض بزنند. تصاویری از اعتراضات شهروندان ماسک زده منتشر می‎‌شود که خواستار پایان یافتن محدودیت‎‌هایی هستند که زندگی آنها را مختل کرده، اما در مقابل در زمینه آموزش نه تنها کمتر شاهد اعتراض برای برداشتن محدودیت‎‌ها هستیم که دانش‌‎آموزان و دانشجویانی هستند که تجمع کرده و شعار می‎‌دهند: آموزش حضوری و امتحانات حضوری را لغو کنید. نمی‎‌شود گفت در شرایط کنونی کسی دغدغه آموختن ندارد، هر چند خبر‎های ناخوشایندی از تاثیر به مراتب کمتر آموزش مجازی نسبت به آموزش واقعی به گوش می‎‌رسد.

اردیبهشت امسال محسن حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش که در مجلس به سوال نمایندگان در رابطه با افت تحصیلی دانش‎‌آموزان جواب می‎‌داد مدعی شد که نه تنها افت تحصیلی در کار نبوده که در مورد شاخصی مانند تکرار پایه از ۱.۳۸ به ۱.۳۱ در دوره ابتدایی رسیده‎‌ایم.

به نظر می‌‎رسد وزیر آموزش و پرورش آماری کلی و بدون احتساب کرونا را ارائه داده است، هر چند او در جایی از حرف‎‌هایش با اشاره به فعالیت در دوران تعطیلی عمومی اذعان کرد که «کیفیت آموزش از طریق شبکه شاد و فضای مجازی به آموزش حضوری نخواهد رسید.»به نظر می‎رسد مسئولان کمابیش از تاثیر آموزش مجازی بر افت تحصیلی مطلع هستند، هر چند برخی از آنها علاقمند هستند اظهار نظر در این باره را به بعد موکول کنند.
علیرضا کمره‎‌ای، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش عنوان می‎‌کند که هنوز امتحانات دانش‌‎آموزان تمام نشده که بتوانیم آمار اعلام کنیم، اما در مقابل علی باقرزاده، رئیس مرکز هماهنگی حوزه وزارتی آموزش و پرورش گفته است: در دوران پساکرونا ۳۲ تا ۳۷ درصد افت کیفی در درس علوم و ۵۰ تا ۶۳ درصد افت یادگیری در درس ریاضی پیش‎‌بینی شده است.

فرار از مدرسه‎‌ای که وجود ندارد
مشاهدات خانمی ۳۴ ساله از آموزش مجازی فرزند دانش‌‎آموز یکی از نزدیکانش به این شرح است: ارسلان کلاس اولی است. او حالا دیگر درس و مشقش تمام شده و اگر کرونا کنترل شود، سال بعد حضوری به مدرسه می‎‌رود؛ به کلاس دوم. من خودم سابقه تدریس دارم و به همین دلیل برایم مهم بود بداند وضعیت درسی او که یک روز هم سر کلاس نرفته چطور است. البته او همه حروف را یاد گرفته و می‎‌تواند بنویسد و بخواند، اما در کارش کند است و به عبارتی جزء دانش‌‎آموزان تنبل کلاس دسته‎‌بندی می‎‌شود. با توجه به شناختی که از هوش و استعداد ارسلان داشتم با دقت چند بار آموزش مجازی او را زیر نظر گرفتم. علاوه بر نبود ارتباط چهره به چهره و بررسی حضوری تکالیف و میزان یادگیری، مواردی مانند بازیگوشی او باعث کاهش کیفیت کلاس‎‌هایش شده است.

توی کلاس حضوری به ویژه در دوره ابتدایی معلم حواسش به بازیگوشی دانش‌‎آموزان هست و با شیوه‎‌های مختلف آنها را سر کلاس نگه می‎‌دارد و توجه‎شان را به درس جلب می‎‌کند. این وظیفه در دوران کرونا و با آموزش مجازی به گردن والدین افتاده و بسیاری از آنها وقت و حوصله چنین کاری را ندارند و در نتیجه عدم تمرکز دانش‎آموزان دو چندان می‎‌شود و قطعا میزان یادگیری پایین می‌‎آید.عبدالجلیل کریم‎پور، معلم و کارشناس حوزه آموزش هم از «عدم ارتباط چهره به چهره» به عنوان یکی از معایب آموزش مجازی یاد می‎‌کند و وجود این مشکل در کنار دیگر مشکلات را عاملی برای افت یادگیری می‎‌داند.

او ادامه می‎‌دهد: برخی از عوامل مانند مشغولیت دانش‎‌آموزان حین برگزاری کلاس مجازی باعث می‎‌شود آنها فقط به زدن تیک حضور اکتفا کنند و بروند. دانش‌‎آموزانی هستند که کار می‎‌کنند و در واقع حین کار کردن در کلاس هم حضور می‎‌یابند. قطعا آنها از آموزش مناسبی برخوردار نخواهند شد، چرا که تنها برای رفع تکلیف در کلاس حاضر می‎‌شوند و عدم حضور، کنترل چنین دانش‌‎آموزانی را توسط معلم غیرممکن می‎‌کند.

این معلم جامعه‎‌شناسی همچنین به بحث امتحانات می‎‌پردازد و می‎‌گوید: یکی از ابزار‎هایی که با آن دانش و میزان یادگیری دانش‎‌آموزان بررسی می‎‌شود، امتحانات است. در محیط مجازی فضای استانداری برای برگزاری امتحانات وجود ندارد و علاوه بر اینکه نمی‎‌توان با این ابزار میزان یادگیری دانش‌‎آموزان را سنجید که برخی عادت‎‌های غلط نیز ملکه ذهن دانش‌‎آموزانی می‌‎شود که از کنترل حضوری آزادند. این عادت‎‌ها در آینده نیز مشکلاتی برای دانش‌‎آموزان در امر یادگیری به وجود می‎‌آورد. به همه این موارد، باید مباحث مالی و فنی مرتبط با آموزش مجازی را نیز اضافه کرد. در برخی مناطق کشور با عدم آنتن‌‎دهی و کیفیت پایین اینترنت مواجه هستیم که دانش‌‎آموزان را از شرکت مناسب در کلاس درس محروم می‌‎کند. علاوه بر این، برخی دانش‌‎آموزان توانایی خرید گوشی هوشمند برای شرکت در کلاس‎‌ها را ندارند.

به نظر می‎‌رسد کرونا که شئونات مختلف زندگی افراد را در یک سال و نیم اخیر تحت تاثیر قرار داده، تاثیرات غیر قابل انکاری بر یادگیری دانش‌‎آموزان داشته باشد. افت تحصیلی را عمدتا با دو شاخص نرخ ترک تحصیل و تکرار پایه می‎‌سنجند، حال آنکه در شرایط جدیدی که کرونا به وجود آورده، لزوما این دو شاخص، شاخص‎‌های مناسبی نیستند و باید دست به دامان شاخص‌‎های کیفی‎‌تری در این زمینه شد.