زندگی بعد از کرونا: بد و خوب دورکاری

گروه جامعه: بعد از ۲۰۲۰، احتمالاً بسیاری از ما تجربه دورکاری را از سر گذرانده‌ایم. آنچه روزی آرزوی شاید میلیون‌ها شاغل در سرتاسر جهان بود که هر روز ناچار از حضور در محیط کار سر ساعتی معین بوده‌اند، حالا ناگزیر به حقیقت تبدیل شده است. ناگفته نماند که از میان شاغلان جهان، آنها که در بحران کرونا فرصت دورکاری داشته‌اند از خوش‌شانس‌ها بوده‌اند؛ چه بسیار کسانی که شغل خود را از دست دادند یا نوع کارشان به گونه‌ای بود که امکان فعالیت در این دوران اصلاً برایشان وجود نداشت. در این فرصت و شکل تازه کار، بسیاری از صاحبان مشاغل و شاغلان نگران بودند دورکاری از کارآمدی افراد بکاهد. اما به لطف فناروهای نوین روشن شد که نه تنها چنین نمی‌شود، بلکه دورکاری از این به بعد می‌تواند یک گزینه باشد. البته طبعاً نه برای همه افراد و همه مشاغل.

افراد بسته به روحیه و تیپ‌های شخصیتی گوناگونی که دارند، شکل‌های مختلف کار را برای خود برمی‌گزینند. شاید درونگراها با کار در خانه راحت‌تر و کارآمدتر باشند و برونگراها فقط در محیط‌های کاری به لحاظ روحی تغذیه شوند و انرژی حاصل را صرف کار خود کنند. اما در میان نهادهای کاری مختلف، به طور ویژه، استارت‌آپ‌ها می‌توانند بیشترین سود را از دورکاری ببرند؛ چراکه معمولاً در ابتدای مسیر بودجه زیادی ندارند و با نخستین نیروهای خود، به لحاظ شکل و میزان کار، منعطف‌تر برخورد می‌کنند. اما به این دلیل و دلایل دیگری که در ادامه برمی‌شماریم، هیچ جای تعجب نیست اگر در آینده دورکاری شکل طبیعی کار کردن باشد و نه فقط روند کاری استارت‌آپ‌های تازه‌کار. البته همچون هر پدیده‌ای این شکل کاری هم مزایا و معایبی دارد. بنابراین خوب است پیش از اتخاذ چنین تصمیمی، خوب و بد آن را در نظر گرفت.

نگاهی به مزایا و معایب دورکاری می‌اندازد:
هزینه
طبیعتاً فرد یا استارت‌آپی که دورکاری یا کار از خانه را برمی‌گزیند نیاز به دفتر کار ندارد. بنابراین هزینه‌های راه‌اندازی محلی برای کار از دوشش برداشته می‌شود. از سویی، فرد یا پرسنل استارت‌آپ دیگر مجبور به رفت‌وآمد نیستند و این نه فقط منجر به صرفه‌جویی در زمان می‌شود که جلوی هزینه‌های اضافی را هم می‌گیرد. دیگر بخش زیادی از حقوق ماهانه افراد صرف هزینه‌های رفت‌وآمد نمی‌شود. این میان، خستگی و ترافیک رفت‌وآمدهای درون‌شهری (به‌خصوص در شهرهای بزرگ) و اتلاف وقت قبل و بعد از رسیدن به محل کار را هم نباید فراموش کرد.
این نکته بسیار مهمی است که استارت‌آپ‌های تازه‌کار باید مد نظر قرار دهند چراکه در ابتدای مسیر خود برای شروعی قدرتمند مایل به همکاری با نیروهای مستعد هستند و از آنجا که نمی‌توانند حقوق زیادی به آنها پرداخت کنند، با گزینه دورکاری شاید امکان جذب این افراد به خود و ساختن تیمی حرفه‌ای را پیدا کنند.

استعداد جهانی
اگر قصد راه‌اندازی استارت‌آپی را دارید که نیازمند دانش و آگاهی در زمینه‌ای ناشناخته است، بنابراین دسترسی به استعداد جهانی هم امتیازی فوق‌العاده ارزشمند برای شما خواهد بود. احتمال دسترسی به افرادی که دقیقاً در همان حوزه‌ کاری شما تجربه داشته و به دنبال کار در همان شهر شما باشند بسیار کم است. بنابراین امکان استخدام از شهرها یا حتی کشورها و قاره‌های دیگر به نفع کار شما و ساختن تیم حرفه‌ای‌تان خواهد بود.

کارآمدی
دورکاری می‌تواند میزان بازدهی و کارآمدی افراد خاص با شغل‌های خاص را تا حد زیادی افزایش دهد. امکان کار در تنهایی باعث می‌شود چنین افرادی با کمترین میزان اختلال حواس (همه می‌دانیم حضور در محل کار و مختصاتش تا چه اندازه می‌تواند حواس ما را از کار کردن پرت کند و از تمرکزمان بکاهد) شرایطی برای خود مهیا کنند تا در کار خود عمیق شوند و تمرکز بیشتری داشته باشند. هر گونه کار خلاقه‌ای یا کارهایی مثل برنامه‌نویسی به تمرکز بالایی نیاز دارد.

البته یکسری کار جمعی هم وجود دارد که طبعاً نیازمند حضور فیزیکی و تماس مستقیم افراد است؛ به عنوان مثال، رئیس یک مجموعه سخت بتواند از راه دور حال و روحیه تیمش را مدیریت کند یا نیروهای باتجربه‌تر نمی‌توانند از راه دور تجربیات و مهارت‌های خود را در اختیار نیروهای جوان‌تر تیم بگذارند. بنابراین توجه به این نکته ضروی است که دورکاری شاید گزینه مناسبی برای نیروهای باتجربه و باسابقه باشد، اما جوان‌ها در ابتدای مسیر کاری خود نیاز به حضور در محل کار دارند.

فرهنگ و شبکه‌سازی
ساخت یک فرهنگ منسجم و کارآمد استارت‌آپی برای موفقیت در درازمدت ضروری و حیاتی است. بنابراین ایجاد و ساخت چنین فرهنگی از راه دور کار بسیار دشواری خواهد بود. اگر محل کار شما جو و فرهنگ خوبی دارد، برقراری روابط عمیق و سالم با همکاران نیز ممکن خواهد بود؛ به طور ویژه در تیم‌های کاری جمع و جور. اگر شرایط مساعد باشد و همه با هم صمیمی و صادق باشند، محل کار و همکاران می‌شوند خانه و خانواده دوم.

بدیهی است ساختن یک حلقه اجتماعی ارزشمند، که نیازمند حضور موافق و خوشایند شما در اجتماع است، زمانی به دست می‌آید که شما کل روزهایتان را در کنار دیگران بگذرانید و با هم رابطه نزدیک و صمیمی بسازید.
در دنیای تجاری با گردش مالی بالای امروز، تعهد به کار و وفاداری به یکدیگر گوهری نایاب است، اما [ما همچنان امیدواریم] در تیم‌های جمع و جور کاری ممکن و دست‌یافتنی باشد. و وفاداری به هم در زمان بحران شخصی و عمومی که وقوعش در این دنیا اجتناب‌ناپذیر است به ما کمک خواهد کرد.

وقتی تیم کاری از راه دور با هم ارتباط برقرار می‌کنند، طبیعی است که آن احساس نزدیکی و صمیمیت شکل نمی‌گیرد و به همین خاطر موقع بروز بحران و تحت فشار، احتمال اینکه افراد کار را رها کنند و بروند دنبال گزینه شغلی بهتر و برای ماندن و حفظ تیم و کسب و کار تلاش و مبارزه نکنند بسیار زیاد است.

در یک کلام، استارت‌آپ‌هایی که فقط از راه دور فعالیت می‌کنند مزایای محسوس بسیاری دارند. اما به محض آنکه کسب‌وکاری موفق به وجه نامحسوس خود می‌رسد، دورکاری می‌تواند به کار لطمه بزند. نباید این را نادیده گرفت. بنابراین اگر هدف  راه‌اندازی استارت‌آپی باشد که تیم آن به طور کلی از راه دور با هم ارتباط برقرار می‌کنند، باید به یک سری تمهیدات برای جلوگیری از ایجاد اختلاف و اختلال در کار اندیشید؛ به عنوان مثال، باید ترتیبی داد که کل گروه هر چند وقت یک‌ بار، نه با فاصله‌های خیلی زیاد، دور هم جمع شوند که هم صمیمیت بین‌شان شکل گیرد، هم گروه شناخت بیشتری نسبت به یکدیگر پیدا کنند و هم مدیران فرصت مدیریت و هماهنگی کارها را پیدا کنند. این تنها یک راهکار هوشمندانه، مفید و مقرون‌به‌صرفه است.