توانمندی ایران در ۳ حوزه فناوری‌های فضایی/رفع نیازهای فوری اولویت اصلی در همکاری بین‌المللی

مهندس محمدامین آهنگری از فعالان صنعت هوایی و فضایی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ایران در بومی‌سازی فناوری‌های فضایی، در سه حوزه فعالیت دارد، گفت: “توسعه خدمات و نرم‌افزار”، “توان پرتاب کشور” و “ماهواره و ماهواره‌سازی” سه حوزه‌ای است که ایران فعال است و از چند سال قبل نیز از سوی مسؤولان در این سه حوزه برنامه‌هایی تدوین و اجرایی شده و در این سه حوزه نیز موفقیت‌هایی داشته‌ایم و همچنین با چالش‌هایی مواجه بوده‌ایم.

وی به وضعیت ایران به توسعه خدمات فضایی کشور اشاره کرد و ادامه داد: در این حوزه اقدامات خوبی اجرایی شده، به گونه‌ای که توان کشور در خصوص ارائه خدمات کاربردی برای سنجش از دور در سطح بالایی قرار دارد و شرکت‌های بخش خصوصی نیز در این زمینه تشکیل شده و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال شده‌اند.

آهنگری اظهار کرد: محصولات تولید شده در این شرکت‌ها، فناوری‌هایی است که از داده‌های ماهواره‌ای برای ارائه خدمات کاربردی بهره برده‌اند. به عنوان نمونه این محققان تصاویر ماهواره‌ای را تبدیل به داده‌های قابل کاربرد برای کشاورزان، صنعتگران و معدنکاران و غیره می‌کنند.

این فعال صنعت فضایی، ادامه داد: بخش دیگری از فناوری‌های فضایی مربوط به کاربردهای صنعت فضایی در مخابرات است. از آنجایی که این حوزه، تکیه بر سخت‌افزار دارد، هنوز شرکت‌های ایرانی نتوانسته‌اند فناوری‌های این حوزه را بومی‌سازی کنند و این حوزه بیشتر به محصولات خارجی وابسته است.

وی خاطر نشان کرد: این وابستگی یک نقطه ضعف برای کشور به شمار می‌رود؛ چرا که بیشترین حجم درآمدهای فضایی در دنیا که ۷۰ درصد می‌شود، در حوزه مخابراتی است.

آهنگری به بررسی وضعیت ناوبری فضایی در ایران پرداخت و با بیان اینکه در بخش نرم‌افزاری این حوزه شرکت‌های ایرانی محصولاتی را عرضه کرده‌اند، افزود: ره‌یاب‌های ماهواره‌ای نمونه‌ای از فناوری‌هایی است که این شرکت‌ها عرضه کرده‌اند، ولی در بخش نرم‌افزاری این حوزه چندان پیشرفتی نداشته‌ایم.   

ماهواره‌برهای بومی و قابلیت اطمینان

وی توان پرتاب کشور را یک موضوع راهبردی دانست که دسترسی کشور را به فضا تامین می‌کند و یادآور شد: صنعت پرتاب کشور در برهه‌ای از زمان به خوبی پیشرفت کرد و ما ماهواره‌برهایی چون “سفیر” را داشتیم و نمونه‌های اولیه آن قابلیت اطمینان خوبی داشت، ولی مساله اصلی برای این ماهواره‌بر این بود که پرتاب‌های آن معمولا زیر مداری و یا در مدار پایینی زمین و با وزن‌های کم ماهواره‌ها بوده است و این موضوع موجب شده است که ما قادر نباشیم ماهواره‌های کاربردی را به فضا پرتاب کنیم، ولی خیلی از کشورها نیز در این حد دسترسی به فضا ندارند.

این فعال صنعت فضایی اضافه کرد: در ادامه این مسیر، پیشرفت ایران در حوزه پرتابگرها کند شد، به صورتی که قابلیت اطمینان مدل‌های دیگر ماهواره‌برها کاهش یافت و شکست‌های زیادی را تجربه کردیم. البته این شکست‌ها هم طبیعی است و هم غیر طبیعی. طبیعی است چون همه کشورها تست‌های ناموفق دارند، ولی به نظر می‌رسد در بخش‌هایی که باید از این شکست‌ها درس بگیریم و اقدامات توسعه‌ای را انجام دهیم، خیلی درست به جلو نرفتیم تا در ساخت ماهواره‌برهای دیگر مانند “سیمرغ” آن قابلیت اطمینان ایجاد شود.

آهنگری با تاکید بر اینکه شکست در حوزه توسعه فناوری‌های فضایی طبیعی است، ادامه داد: از سوی دیگر ما در دسترسی به تامین قطعات و انجام تست‌های مربوط با مشکلاتی مواجه هستیم و به ناحق اعتراضاتی درباره تست‌های ماهواره‌برهای ما صورت می‌گیرد.

این محقق حوزه فضایی، اظهار کرد: در حال حاضر از سوی شرکت‌های خصوصی برخی از کشورها اقدام به ساخت ماهواره‌بر کردند و در حالی که خیلی دیرتر از ما وارد این عرصه شده‌اند، موفق به ساخت ماهواره‌برهایی شدند که قابلیت‌های ماهواره‌برهای ما را دارند، ولی قابلیت اطمینان ماهواره‌برهای آنها از ما بالاتر است و دلیل این امر نیز دسترسی آنها به قطعات و تست‌های مربوط است.

ماهواره‌سازی در ایران

آهنگری به تشریح وضعیت ماهواره‌سازی ایران پرداخت و با تاکید بر اینکه در حال حاضر ایران در حال ساخت ماهواره‌های آزمایشی است، گفت: در حوزه ماهواره‌های سنجشی، ماهواره‌هایی با تفکیک مکانی ۵ تا ۱۰ متر از بهترین ماهواره‌های ما به شمار می‌رود، در حالی که این قدرت تفکیک مکانی خیلی کاربردی نیست و ساخت این نوع ماهواره برای توسعه تکنولوژی قابل استفاده است، ولی نمی‌توانیم از خدمات آنها استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: به همین دلیل است که ساخت ماهواره “خیام” با همکاری کشور روسیه انجام شده است و این نوع همکاری‌ها هیچ ایرادی ندارد؛ چرا که معتقدم هم باید به رفع نیازهای کاربردی بپردازیم و هم نیازهای فوری. ما امروزه نیازمند دسترسی به تصاویر ماهواره‌ای کمتر از یک متر هستیم و تا تحقق این مهم و این‌که صنعت فضایی ما به نقطه‌ای برسد که قادر باشیم ماهواره‌های کمتر از یک متر کاربردی داشته باشیم، ممکن است راه طولانی در پیش رویمان باشد، ولی ما نمی‌توانیم تا آن زمان منتظر بمانیم تا ماهواره مورد نیاز خود را بسازیم؛ از این رو نیاز داریم هم بومی‌سازی را پیگیری کنیم و هم به رفع نیازهای فوری کشور بپردازیم.

این فعال حوزه فضایی، ماهواره “خیام” را یک ماهواره کاربردی دانست که می‌تواند در رفع بسیاری از نیازهای حوزه سنجشی کشور مؤثر باشد، افزود: کشوری مانند امارات از مدت‌ها قبل اقدام به خرید ماهواره‌های سنجشی و اقدام به ارائه خدمات کرد و ما نیز مجبور شدیم برخی از خدمات آنها را خریداری کنیم و اگر ما نیز اقدام به خرید ماهواره می‌کردیم، می‌توانستیم خیلی پیش‌تر از اینها، خدمات فضایی را بفروشیم.

وی اضافه کرد: از این رو است که در این مسیر هم باید نسبت به بومی‌سازی فناوری‌های فضایی اقدام کنیم و این توان را در کشور ایجاد کنیم و هم اینکه در جهت رفع نیازهای فوری گام برداریم تا در این مسیر بتوانیم حتی به کشورهای دیگر ارائه خدمات دهیم و ماهواره “خیام” نیز در راستای نیازهای فوری کشور پرتاب شده است.

ایران و از دست دادن نقاط مداری

آهنگری در پاسخ به این سوال که تاکنون چرا از پرتابگرهای خارجی برای پرتاب ماهواره بهره نبردیم، گفت: ما در سال‌های گذشته ۲بار سعی کرده‌ بودیم از پرتابگرهای خارجی استفاده کنیم که هر ۲ بار ناموفق بوده است.

وی یادآور شد: یکی از دلایلی که موجب شد ما نقاط مداری را از دست دهیم، این بود که هیچ کشوری حاضر به پرتاب ماهواره‌های ما نبود و یا حاضر نبود ماهواره‌بر خود را در اختیار ما قرار دهد تا ما ماهواره خودمان را در نقاط مداری ایران قرار دهیم و ادامه این روند منجر به از دست دادن نقاط مداری ما شد.

آهنگری  در ادامه با اشاره به ماهواره “خیام” و اینکه قدرت تفکیک مکانی ماهواره “خیام” کمتر از یک متر است، گفت: قدرت تفکیک مکانی به معنی این است که دقت تصاویر ماهواره‌ای به چه میزان است. هر چه عدد تفکیک مکانی ماهواره پایین‌تر باشد، دقت تصاویر ارسال شده از ماهواره بیشتر است.

وی با تاکید بر اینکه قدرت یک متر ماهواره “خیام”، موجب می‌شود تصاویر با جزئیات بیشتری ارائه شود، گفت: این در حالی است که دقت‌های بالاتر از ۵ و ۱۰ متر، تصاویر با وضوح پایینی را ارائه خواهد داد.

انتهای پیام