نجات طاق کسری؛ از حرف تا عمل

 محمدحسن طالبیان که در طول یک سال گذشته در پاسخ به رسانه‌ها درباره‌ی اقدامات انجام شده از سوی متولیان میراث فرهنگی ایران برای حضور در طاق کسری و مرمت این بنای ارزشمند جهانی؛ تاکید کرده بود «اگر بخواهند مرمت طاق کسری به صورت قطعی انجام شود، باید شرایط مهیا شده و آن‌ها رسما از ما دعوت کنند تا بلافاصله یک تفاهم‌نامه رسمی امضا شده و پژوهشگران و مرمت گران برای کار به آن منطقه بروند،‌ وگرنه متاسفانه وزارتخانه میراث فرهنگی نمی‌تواند کاری برای مرمت و ساماندهی طاق کسری انجام دهد.»

وی قبل از اظهار نظر جدید متولیان میراث فرهنگی عراق، نسبت به حضور ایران برای شرکت در مرمت طاق کسری بسیار امیدوار بود، به حدی که در روز جهانی موزه به ایسنا تاکید کرده بود: «این پروژه جهانی است و همه می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند. حتی ما سه بار با یونسکو تماس گرفتیم که مشارکت داشته باشد. ایکوم هم اعلام آمادگی کرده است. مرمت طاق کسری باید جریانی جهانی باشد.»

اما حدود ۱۰ روز بعد از انتشار این صحبت‌ها؛ متولیان میراث فرهنگی عراق می‌گویند «کارهای مطالعاتی و تمهیداتی اثر تاریخی طاق کسری تمام شده و اینک در مرحله عملیاتی نجات بخشی به این اثر هستیم.»
وزیر فرهنگ عراق به خبرنگاران ایرانی که در قالب یک هیات مطبوعاتی ایرانی به عراق سفر کرده‌اند، تاکید کرده است که «بنیاد بین المللی «الف» در طول چهار پنچ ماه گذشته در دو مرحله کارهای مطالعاتی و آماده سازی برای مرمت اثر طاق کسری در منطقه «مدائن» (۳۰ کیلومتری جنوب بغداد) را آغاز کرده و اینک در مرحله عملیاتی هستیم.»

هر چند حسن ناظم اعلام کرده است که «بازسازی و مرمت طاق کسری به ائتلاف بین المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی جهان موسوم به بنیاد بین المللی ” ALIPH الیف” واگذار شده» اما، آخرین جمله آن یعنی «معتقدیم نمی‌توان از تجارب ایرانی در این خصوص صرف نظر کرد» شاید تنها روزنه امید ایرانی‌ها برای مرمت مهم‌ترین اثر تاریخی به جای‌مانده از ساسانیان است، اثری که بلندترین طاق خشتی ساخته‌شده به دست انسان محسوب می‌شود و زمانی‌که به دستور «شاپور اول» در فاصله‌ سال‌های ۲۴۱ تا ۲۷۲ پس از میلاد ساخته شد و تا امروز یکی از شاهکارهای معماری دنیای باستان مطرح است و حتی آن را بزرگ‌ترین طاقِ ضربی شناخته‌شده‌ جهان می‌دانند.

با وجود همه این صحبت‌ها، بعد از اظهارنظرهای طالبیان از یک سو و اقداماتی که تا امروز به گفته وزیر گردشگری و میراث عراق توسط بنیاد فرانسوی الیف برای نجات طاق کسری انجام شده، ایران تا کنون فقط از دعوت عراق برای حضور در طاق کسری خوشحال بوده و (بر خلاف اعلامی که قرار بود بعد از انجام هر اقدامی برای حضور کارشناسان ایرانی پای طاق کسری، آن را رسانه‌ای کند، هنوز هیچ خبری منتشر نشده) هیچ خبری از دیگر اقدامات خود برای آغاز همکاری با طرف عراقی یا دست‌کم “بنیاد الیف” منتشر نکرده است.

حالا می‌توان گفت عزم عراقی‌ها برای مرمت و ساماندهی طاق کسری که تا کنون حدود سه بار ریزش کرده و هر بار بخش‌هایی از آن آسیب‌های جدی دیده است، راسخ‌تر از متولیان میراث فرهنگی ایران است که داعیه حفاظت از بناهای تاریخی کشور را حتی خارج از مرزهای خاکی ایران دارند.