سراب مهاجرت به کلان شهر‌ها پایان می‌یابد؟

گروه جامعه: صبح که می‌شود وقتی که هنوز آفتاب کامل طلوع نکرده شال و کلاه می‌کند تا رأس ساعت معین به محل کار خود در مرکز شهر برسد. در اطراف شهر از وسیله نقلیه‌ای که مرتب و بی‌وقفه بیاید و برود خبری نیست یا شاید بهتر است بگوییم وسایل حمل و نقل عمومی در برخی مناطق اصلا وجود ندارد.با خط عوض کردن در مترو و اتوبوس به محل کارش می‌رسد و روز جدید خود را آغاز می‌کند. فکر رسیدگی و تربیت درست فرزند خردسالش که در سن بسیار حساس قرار دارد و حالا در معرض آسیب‌های اجتماعی گوناگونی که در حاشیه‌شهر لبریز  است؛ قرار گرفته،  او را رها نمی‌کند.

به این فکر می‌کند که وقت بیشتری را در خانه و در کنار فرزندش بگذراند تا او را از  اعتیاد، بزهکاری، دزدی، ترک تحصیل، فساد که در محل زندیگی اش فراوان وجود دارد در امان نگه دارد، اما ترس از دست دادن کسب‌وکارش و ماندن در تامین هزینه‌های خانواده مانعش می‌شود.اصلا چطور می‌توان مانع از نفوذ مسائل اجتماعی بی‌شماری که در اطراف شهر‌ها بیداد می‌کند، شد؟ آسیب‌های فراوانی که کوچه و محله را در برگرفته و حتی در محیط مدرسه که محلی برای آموزش و تربیت است، نفوذ کرده است.

این معضلات تنها قسمت کوچکی از واقعیت تلخ حاشیه‌نشینی آن هم برای زنان است. همین عوامل کوچک و بزرگ باعث افتادن در دام آسیب‌های اجتماعی و بسته شدن پرونده زندگی سالم گذشته می‌شود.
زنان سرپرست خانوار، این سه کلمه در کنار هم آنقدر وزن زیادی دارد که هرکسی با شنیدنش بار سنگین مسئولیت آن را روی شانه‌های خود حس می‌کند. زنانی که به تنهایی وظیفه حمایت مالی و معنوی از یک خانواده را برعهده دارند و حالا در روز‌هایی که گرانی و تورم سر به فلک کشیده، خیلی از آن‌ها راهی جز کوچ کردن به مناطق حاشیه‌ شهر ندارند.

اعتیاد پلی برای ورود به بزهکاری
شاید بتوان اعتیاد را مهم‌ترین معضل اجتماعی جامعه کنونی ما به‌ ویژه در مناطق حاشیه‌ای دانست، چرا که  تله مصرف مواد مخدر  پا  را در مسیر پرخطری می گذارد که تنهایی، فساد، فقر، دزدی، بزهکاری و کارتن خوابی ایستگاه‌های بعدی آن هستند.معتادان بهترین مامنی که برای زندگی می‌یابند حاشیه‌ شهرها هستند تا با خیال راحت و بدون دغدغه مواد مخدر مصرف کنند، بدون آن که به کسی جواب پس دهند و همین امر باعث ایجاد فضای نامناسب و افتادن در گرداب آسیب‌ها می‌شود.زندگی کردن در چنین محیطی برای زنان طاقت فرسا خواهد بود و خطر‌های زیادی انتظار آن‌ها و خانواده‌شان را می‌کشد. طی سال‌ها شهرنشینی این معضلات رشد کرده و بزرگ و بزرگ‌تر شده‌اند. جهش بی‌سابقه قیمت مسکن و افزایش نجومی قیمت اجاره خانه قشر فرودست جامعه را ناچار به کوچ کردن به حاشیه کلانشهر‌ها کرده است.

سراب مهاجرت به کلانشهر‌ها
واقعیت تلخ این است که روز به روز آمار مهاجرت به کلانشهر‌ها برای دست یافتن به زندگی و شغل بهتر یا برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف دور و دراز افزایش پیدا کرده و در عین حال بالا بودن هزینه زندگی در شهر‌های بزرگ و درآمد نه چندان کافی برخی اقشار جامعه که اغلب زنان سرپرست خانوار را هم شامل می‌شود به افزایش هرچه بیشتر حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی گوناگون و گاهی جبران ناپذیر می‌انجامد.نکته قابل توجه آن است که بازکردن گره کور بیکاری در مناطق حاشیه‌ای و روستاها و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای رفع مشکلات حاد اقتصادی و اجتماعی و ایجاد مشاغل گوناگون با درآمد کافی برای اقشار مختلف جامعه می تواند به حل مشکلات اقتصادی و در قدم بعدی کم‌تر شدن نرخ مهاجرت به شهرهای بزرگ و کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک زیادی کند.

مهاجرت معکوس راهی برای مقابله با حاشیه‌نشینی
سید امیرحسین مدنی مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)  بیان کرد: حتما بار‌ها شنیده‌اید که بسیاری از هموطنان روستایی به دلیل بیکاری و امید به ساختن زندگی بهتر, از روستا به شهر و حاشیه‌ شهر‌ها مهاجرت می‌کنند.او با بیان اینکه این افراد در نهایت به مشاغل کاذب و ناپایدار روی می‌آورند و مشکلاتشان چند برابر می‌شود، گفت: بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام تصمیم دارد کمک کند این دسته از هم وطنان با بازگشت به روستا زندگی خود را دوباره همان جا بسازند.

مدنی گفت: در طرح «به روستا بر می‌گردم» روستاییانی که به شهر‌ها مهاجرت کردند می‌توانند با کمک تسهیلات ویژه و استفاده از مهارت‌ها و امکاناتی که دارند در شغل مناسب در روستای خود مشغول به کار و درآمدزایی شوند.او بیان کرد: با اجرای این پویش، مهاجرت معکوس ۲۰ هزار نفر از حاشیه شهر‌ها به روستا‌های مادری برنامه ریزی شده است.

مدنی با اشاره به اینکه مشکلات این افراد باید از جانب نهاد‌های دیگر حل شود و در این باره دیوان محاسبات و مجلس شورای اسلامی اقداماتی انجام داده‌اند تا واگذاری‌ها به زودی انجام شوند، گفت: بسیاری از حاشیه نشین‌ها در شرایط کرونا دچار بیکاری شده‌اند و عمده‌ترین دلیلش هم مهاجرت اشتباه آن‌ها از روستا‌ها به شهر‌ها بوده است.مدیرعامل بنیاد برکت افزود: ما از طریق مجموعه تسهیلگران آمادگی داریم برای افرادی که قصد دارند از حاشیه نشینی به روستای محل زندگی خود بازگردند شغل ایجاد کنیم، به شرط اینکه در ۲۳۵ شهرستانی باشند که تسهیلگران ما حضور دارند که شامل ۶۰ درصد کل شهرستان‌های کشور است.

مساله گسترش کوچ کردن به حاشیه شهر‌های بزرگ و صنعتی در بین مردم کشور و به‌ ویژه زنان سرپرست خانوار که ناچار به انجام آن می‌شوند، باید از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد و آسیب‌شناسی شود و برای ساماندهی و رفع آن برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و حمایت‌های همه جانبه صورت گیرد تا بتوان به این معضل اجتماعی رسیدگی کرد.