آتش‌سوزی‌ها چه ارتباطی با خشکسالی دارند؟

گروه جامعه: یک پژوهشگر آب گفت: خشکسالی که امسال همه کشور با آن دست به گریبان است، باعث شکنندگی وضعیت اکوسیستم‌ها، محیط زیست و منابع شده و همین مساله اهمیت تلاش در جهت حفاظت از منابع طبیعی را بیشتر می‌کند.مصطفی فدایی‌فرد با اشاره به ارتباط خشکسالی و آتش سوزی‌ها اظهار داشت: خشکسالی‌ها اثرات منفی بسیاری بر مباحث اکولوژیکی، محیط‌های انسانی و حتی حیات وحش برجای می‌گذارند. موضوع‌هایی مانند افزایش دما، کاهش کیفیت هوا، گسترش بیماری‌ها، افزایش نیاز آبی، گسترش فشار بر منابع آب، جنگ بر سر آب، کاهش کیفیت و تناژ محصولات کشاورزی، افزایش قیمیت محصولات کشاورزی، مهاجرت حیات وحش و افزایش تعارض حیات وحش با مردم از جمله اثرات وقوع خشکسالی است.

وی افزود: یکی از اثرات مهم خشکسالی، فراهم شدن امکان بروز آتش‌سوزی‌های گسترده مراتع و جنگل‌هاست. کمبود بارش باعث کاهش رطوبت هوا و خشکیدگی خاک شده و کاهش رطوبت و خشک شدن پوشش گیاهی را در پی دارد. با توجه به این که خشکسالی‌ها عموما موجب افزایش دما نیز می‌شود، خطر افزایش تعداد و وسعت آتش سوزی‌ها محتمل خواهد بود.

این پژوهشگر آب با بیان اینکه خشکسالی که امسال همه کشور با آن دست به گریبان است، باعث شکنندگی وضعیت اکوسیستم‌ها، محیط زیست و منابع شده و همین مساله اهمیت تلاش در جهت حفاظت از منابع طبیعی را بیشتر می‌کند، گفت: در ایران فراوانی وقوع و گستره تحت تأثیر پدیده خشکسالی نسبت به سایر بلایای طبیعی بیشتر بوده و خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن نیز گسترده‌تر است.

وی خاطرنشان کرد: امسال خشکسالی در همه رژیم‌های آب و هوایی کشور با شدت و ضعف روی داده است، اما برخی از مناطق کشور به علت اندک بودن متوسط بارش سالیانه و گستردگی دامنه نوسانات بارندگی، از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند. گسترش و استمرار خشکسالی‌ها در مناطق گسترده‌ای از کشور که از نظر اقلیمی، خشک هستند، خسارت‌بارتر است. در این مناطق که به طور طبیعی دارای محدودیت آب و پوشش گیاهی هستند، وقوع خشکسالی اثرات منفی بیشتری در پی دارد.

فدایی‌فرد تاکید کرد: با توجه به اینکه ایران پوشش جنگلی محدودی دارد، بحران آتش‌سوزی در کشور ما از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه علاوه ‌بر از بین رفتن پوشش گیاهی و جنگلی اندکِ موجود، به دلیل شرایط اقلیمی خشک، احیا و بازگشت مراتع و جنگل‌ها به حالت اولیه بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود.

وی ادامه داد: در دهه‌های گذشته آتش سوزی‌هایی که منشا آن عوامل انسانی بوده است، تهدیدی بزرگ برای جنگل‌ها محسوب می‌شود. بررسی عوامل آتش‌سوزی‌ها حاکی از آن است که برخی از آتش‌سوزی‌های مراتع و جنگل‌ها در سطوحی محدود، عمدی بوده و هدف از آن استحصال زمین کشاورزی بوده است بنابراین با توجه به افزایش فشارهای اقتصادی شدید بر مردم و از طرفی گسترش بیکاری، امکان وقوع این تخلفات محتمل خواهد بود که با توجه به فراهم بودن شرایط اقلیمی و رطوبتی، امکان گسترش ناخواسته آتش‌سوزی و غیر قابل کنترل شدن آن فراهم است.  

رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران یادآور شد: با توجه به پیش‌رو بودن تابستان داغ و کم آب، احتمال وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع افزایش خواهد داشت. بر این اساس دستگاه‌های متولی همچون جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست باید آموزش، فرهنگ سازی و توانمندی ساکنین بومی و محلی در پیشگیری از آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع و مهار آتش را در دستور کار قرار دهند و از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد برای مقابله با چنین بحرانی استفاده کنند. بدیهی است هشدارهای قضایی برای قصور مدیران و مسئولین و همچنین عوامل آتش‌سوزی‌های عمدی در این خصوص بسیار ضروری است.