رشد ۷۷۷ درصدی قیمت دلار در یک دهه گذشته

گروه اقتصادی: در یک دهه گذشته اتفاقات عجیبی در اقتصاد ایران افتاده و تورم نقش تعیین کننده‌ای در اقتصاد ایران داشته است. با درنظر گرفتن رشد نرخ دلار و طلا می‌توان به‌شدت فشار تورم بر گرده خانوارها در یک دهه گذشته پی برد.
 
رشد قیمت دلار 
قیمت هر دلار آمریکا در ابتدای دهه ۹۰ در حدود ۲۶۰۰ تومان بود، اما با افزایش ریسک‌های سیاسی و اعمال تحریم‌ها زمینه رشد قیمت ارز فراهم شد؛ به‌طوری که قیمت هر دلار آمریکا تحت‌تأثیر این ریسک‌های سیاسی و افزایش تحریم‌ها رفته رفته افزایش یافت و به محدوده ۴ هزار تومان در سال ۹۶ رسید. نمودار قیمت دلار در همه این سال‌ها با وجود آنکه صعودی بوده اما شیب ملایمی داشته اما از سال ۹۷ یکباره شیب منحنی قیمت دلار با صعودهای عجیبی مواجه شد. علت شیب صعودی منحنی قیمت دلار از ابتدای دهه ۹۰ تا اواسط این دهه این بود که هنوز تحریم‌ها به قدری افزایش نیافته بود که جریان ورود ارز به کشور را به کلی مسدود کند اما از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد و شدت تحریم‌ها به قدری افزایش یافت که موجب شد حجم ورود ارز به کشور به پایین‌ترین حد خود برسد. به‌طوری که نگاهی به نمودار قیمت دلار نشان می‌دهد که قیمت هر دلار آمریکا بلافاصله از روزی که آمریکا از برجام خارج شده با رشد بسیار زیادی مواجه شده و از محدوده ۴ هزار تومان ظرف ۳ سال به ۲۵ هزار تومان رسیده. با درنظر گرفتن میانگین قیمت دلار در طول ۱۲‌ ماه پارسال می‌توان گفت؛ قیمت هر دلار آمریکا در سال گذشته رقمی معادل ۲۲ هزار و ۸۸۷ تومان بوده است. مقایسه این عدد با قیمت هر دلار آمریکا با ابتدای دهه ۹۰نشان می‌دهد قیمت هر دلار آمریکا در این دهه بیش از ۷۷۷ درصد رشد کرده که به نوعی خود نمایانگر میزان تورم اقتصاد ایران در این دهه است.
 
قیمت سکه
اطلاعات بانک مرکزی از روند قیمت سکه در یک دهه گذشته نشان می‌دهد که قیمت هر سکه طرح جدید در طول یک دهه گذشته ۹۵۳ درصد افزایش یافته است.رشد قیمت سکه هم همانند قیمت دلار در ابتدای این دهه آرام بوده اما با توجه به اثرگذاری قیمت دلار بر نرخ سکه این روند از سال ۱۳۹۷ با آغاز دور جدید تحریم‌ها افزایش یافته است. قیمت هر سکه طرح جدید در ابتدای دهه ۹۰ یک میلیون تومان بود اما در سال ۱۳۹۶ این رقم به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسید و بعد از آن با آغاز تحریم‌ها از سال ۱۳۹۷ قیمت‌ها به یکباره اوج گرفت و موجب شد تا قیمت سکه با سرعت سرسام آوری افزایش یابد و به سرعت از مرز ۱۰ میلیون تومان عبور کند. افزایش ریسک‌های سیاسی تحت‌تأثیر خروج غیرقانونی آمریکا از برجام صاحبان نقدینگی را ترغیب کرده بود که به سمت طلا به‌عنوان بازار امن پناه ببرند تا در مقابل تورم از دارایی‌هایشان محافظت کنند.
 

نماگرهای تورمی
برخی تحلیلگران با تکیه به رشد قیمت طلا و ارز معتقدند؛ قیمت این دو دارایی به نوعی نمایانگر میزان تورم در اقتصاد ایران است حتی استیو هانکه، استاد اقتصاد کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز که محاسباتش از میزان تورم ایران در سال‌های گذشته جنجالی شده، برای محاسبه میزان تورم در ایران از قیمت ارز در بازار آزاد استفاده می‌کند.او بر این باور است که اگر در یک کشور بازار سیاه فعال وجود داشته و ارزش پول ملی در حال کاهش باشد، بین تغییرات نرخ ارز و تورم، رابطه تقریبا یک به یک وجود دارد. یعنی هر چقدر نرخ ارز در بازار سیاه رشد کند، به همان میزان هم تورم رشد می‌کند.

پویا ناظران تحلیلگر اقتصادی هم درباره این که از رشد قیمت طلا و ارز چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت، در کانال شخصی‌اش می‌نویسد: کاهش ارزش پول یا همان تورم، به‌طور مستقیم قابل مشاهده نیست. پس با تحلیل نرخ ارز، طلا و قیمت سبد کالاهای مختلف می‌توانیم میزان کاهش ارزش پول را تخمین بزنیم. او می‌نویسد: قیمت هر سکه امامی در سال قبل ۸۶ درصد و طلای ۱۸ عیار ۸۱ درصد رشد کرده. اما رشد قیمت طلا به این دلیل که بخشی به خاطر رشد قیمت جهانی طلا است؛ به‌طور کامل انعکاس‌دهنده تورم نیست، اما رشد قیمت دلار نمایی از کاهش ارزش ریال را نشان می‌دهد. او تأکید می‌کند: قیمت دلار در سال گذشته با ۶۱ درصد کاهش از ۱۴ هزار و ۹۰۰ تومان به ۲۳ هزار و ۹۶۰ تومان رسیده که انعکاسی از کاهش ارزش ریال است.

ناظران توضیح می‌دهد: در مقایسه رشد قیمت طلا و دلار می‌بینیم که قیمت طلای ۱۸ و ۲۴ عیار ۲ درصد بیشتر از قیمت دلار رشد کرده است و رشد قیمت سکه ۷ درصد بیشتر از رشد قیمت دلار بوده است. از آنجا که خرید سکه برای پس اندازکننده خرد آسان‌تر و کم ریسک‌تر است. در گذشته هر زمان ریسک سیاسی-اقتصادی در کشور رو به افزایش بوده، رشد قیمت سکه سریع‌تر از سایر اشکال طلا بوده است. یعنی این که اختلاف ۵ درصدی قیمت سکه و طلا را می‌شود به افزایش ریسک سیاسی و اقتصادی تعبیر کرد و این پدیده همیشه در مورد نیم‌سکه و ربع‌سکه شدیدتر است؛ چرا که برای پس اندازهای خرد در دسترس‌تر هستند.

به‌گفته او، در سال گذشته میزان رشد نیم سکه ۱۲۰ درصد بود که این میزان ۳۹ درصد بیشتر از رشد قیمت طلا و رشد قیمت ربع سکه ۱۴۴ درصد بود که ۶۳ درصد بیشتر از رشد قیمت طلاست و همه این ها به‌معنای آن است که پس انداز کننده‌ای که به اندازه خرید سکه تمام پول ندارد، به ‌شدت از سقوط اقتصادی کشور می‌ترسد.
به‌گفته او، این ارقام نشان می‌دهد که تورم بلندمدت در سال ۹۹ قدری بیش از ۴۰ درصد بوده؛ اما به‌خاطر چالش‌های سیاسی و اقتصادی تورمی که عموم خانواده‌ها آن را تجربه کرده‌اند ۶۰ درصد بوده است.