از بین بردن فقر در چهار سال غیرممکن است

گروه اقتصادی: آلبرت بغزیان (استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی) در خصوص وعده‌ی اقتصادی کاندیداهای ریاست‌جمهوری و امکان عملیاتی شدن چنین وعده‌هایی گفت: ببینید این وعده‌ها کلیشه‌ای‌ست و ما هر دوره آنها را از کاندیدای مختلف می‌شنویم. این‌ها مواردی است که برای قشر ضعیف و کم‌درآمد جامعه بسیار اهمیت دارد برای همین کاندیداها سراغ این وعده‌ها اما اینکه این چقدر عملیاتی می‌شوند جای بحث دارد.

قیمت‌ها باید کاهش پیدا کند/ وعده‌های کاندیداها تورم‌زاست 
وی با انتقاد از برنامه‌ی اقتصادی کاندیداهای ریاست‌جمهوری ادامه داد: من یک بار هم در این مناظره‌ها و اعلام برنامه‌ها ندیدم که حتی یک کاندیدا از کاهش قیمت‌ها صحبت کند. ببینید اینکه ما بگوییم نرخ تورم را کاهش می‌دهیم با اینکه بگوییم قیمت‌ها را کاهش خواهیم داد، فرق دارد. پس اگر مثلا برای سال بعد نرخ تورم را ۱۵درصد کاهش دهیم، خیلی جای خوشحالی ندارد، بلکه هم باید جلوی افزایش قیمت را گرفت و هم قیمت‌ها را کاهش داد؛ این دو باید با هم انجام شود. 

بغزیان تاکید کرد: قیمت مسکن و خودرو و مواد غذایی باید کاهش پیدا کند تا قدرت خرید بالا برود. من نمی‌دانم چرا کسی از ارزانی یا همان تورم منفی صحبتی نمی‌کند! استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: وعده‌هایی که داده شده امکان تحقق دارد اما چنین اقداماتی تورم‌زاست. همین که ارزانی شود و تورم صفر شود برنامه تنظیم و مسائل به تدریج حل خواهد شد. یکی از این کاندیداها می‌گوید «ازدواج از شما مسکن از ما» خب بدون اینکه برنامه‌ای برای کاهش قیمت مسکن داشته باشیم نمی‌توان چنین حرفی زد. 

وی با بیان اینکه تمام این وعده‌ها تورم‌زاست، تاکید کرد: الان قدرت خرید مردم به قدری پایین است که نمی‌توانند همان مسکن ارزان را هم تهیه کنند. در هر صورت باید باید منتظر ماند و دید. دفعات قبل هم کاندیداها از نوسانات نرخ ارز ایراد می‌گرفتند و الآن هم همین است اما سوال این است که چطور دو هفته است قیمت ارز ثابت مانده یعنی قبلا نمی‌‍‌توانستیم این کار را انجام دهیم ولی در دو هفته مانده به انتخابات می‌توانیم؟ این نشان می‌دهد اراده‌ای برای انجام آن وجود نداشته است الآن هم بیشتر بحث وعده‌دادن و جمع کردنِ رای است. 

در جایی که فساد وجود دارد، نباید حرفی از حذف قیمت‌گذاری دستوری زد
بغزیان در انتقاد به افرادی که مخالف قیمتگذاری دستوری دولت هستند، گفت: قیمتگذاری دستوری یعنی دولت قیمت برخی چیزها مثل سیمان و فولاد و امثال آن را پایین نگه می‌دارد و گروهی از این می‌نالند که چرا دولت قیمت‌ها را با دستور پایین نگه داشته است. اینها درواقع می‌خواهند قیمت‌ها افزایش پیدا کند و می‌گویند بهانه‌ی کمبود تولید و به صرفه نبودنِ تولید همین قیمتگذاریِ دستوری است. ولی این را باید بدانیم که در شرایط فعلی در اقتصادی که رانت و انحصار وجود دارد و اراده برای مبارزه با فساد و رانت کم است مسلما دولت‌ها باید در اقتصاد دخالت کنند تا نگذارند سوءاستفاده صورت گیرد. در غیر اینصورت رها کردن اقتصاد و اینکه نام آن را خروج از قیمتگذاری دستوری بگذاریم همانا و افزایش قیمت‌ها همان. 

وی گفت: البته باید توجه داشته باشیم اینکه دولت چگونه دخالت کند و چگونه قیمتگذاری دستوری انجام دهد مهم است و باید روی آن فکر کرد. نفس قضیه اشکالی ندارد بلکه شیوه‌ی اجرای آن مشکل‌زا است. در بین کاندیداها کسی از اصلاح شیوه‌ی قیمتگذاری صحبت نمی‌کند و فقط می‌گویند باید قیمتگذاری دستوری برداشته شود و این غلط است. 

برخی ارز ۴۵۰۰ تومانی می‌گیرند اما با ارز ۲۵هزار تومانی قیمتگذاری می‌کنند! 
بغزیان با تاکید بر اینکه قیمت‌ها باید کنترل و کاهش پیدا کند، گفت: نظارت بر قیمت‌ها مخصوصا کالاهای اساسی که ارز دولتی به آن تعلق می‌گیرد اهمیت بسیاری دارد. چرا باید قیمت کالایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی تولید و یا وارد می‌شود براساس ارز ۲۵هزار تومانی قیمتگذاری شده باشد؟ هیچ کدام از کاندیداها به این موضوع اشاره نکردند که افرادی که ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفتند و کالا را آزاد فروختند و یا احتکار کردند، را شناسایی کنند اما صحبت از مبارزه با فساد می‌شود. این استاد دانشگاه گفت: راهکارهای کاندیداها تا جایی که من دیدم عملیاتی نیست. ولی اینکه ما می‌توانیم مسکن ایجاد کنیم و قیمت‌ها را کاهش دهیم عملی است اما شیوه‌هایی که ارائه کردند، تضمینی برای محقق شدن ندارد. 

حذف یارانه از حامل‌های انرژی باعث افزایش قیمت می‌شود
بغزیان در خصوص یارانه‌ی پنهان گفت: ببینیید در همه‌جای دنیا دولت‌ها به کالاهایی یارانه می‌دهند اما خب منابع آن از مالیات تامین می‌شود و به همین دلیل بر کسری بودجه‌ی خود نظارت می‌کنند. همانطور که مالیات توجیه می‌شود یارانه هم توجیه می‌شود. 

وی تصریح کرد: برخی وقت‌ها یارانه را به کالاهایی می‌دهند که به همه تعلق نمی‌گیرد؛ مثلا برای کالایی ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌دهند اما آن کالا با قیمت آزاد به فروش می‌رسد اینها را باید کشف کرد و یارانه را از آن برداشت. ما می‌گوییم این یارانه‌های پنهان را کشف کنید و پول آن را به مردم بدهید. این استاد دانشگاه گفت: باید متوجه باشیم که حذف یارانه از حامل‌های انرژی باعث افزایش قیمت می‌شود. حذف یارانه و رساندن آن به افراد نیازمند باعث ایجاد عدالت می‌شود. درواقع نگرانی ما بحث عدالت اجتماعی است؛ یعنی همه نباید مشمول این یارانه شوند و برای این به همین دلیل است که اسم آن را هدفمندسازی یارانه‌ها گذاشته‌اند اما اصلا هدفمند نشد. 

بغزیان با بیان اینکه ما در حال حاضر به همه یارانه می‌دهیم، گفت: اگر ما ۶۰ میلیون مستحق دریافت یارانه داریم باید بگوییم که واویلا! یعنی ما نتوانستیم عدالت اجتماعی و درآمد کافی ایجاد کنیم و این فاجعه است. اگر ما به جایی برسیم که بگوییم ۲۰میلیون نفر را شناسایی کردیم و به آن‌ها یارانه بدهیم این درست است. اما در صحبتهای کاندیداها خبری از حذف یارانه‌بگیرهای غیرنیازمند نیست. وی گفت: در واقع اگر ما یارانه بگیرهای مستمند خود را شناسایی و سهم باقی را به آن‌ها بدهیم، آن وقت می‌توانیم از یارانه‌ی ۴۰۰ تومانی صحبت کنیم. اما راهکارهایی را که کاندیدا برای پرداخت یارانه به آن اشاره کردند، پیچیده است و تضمینی برای اجرایی کردن آن نیست. 

فقر را نمی‌شود نابود کرد اما فقیر را می‌شود نابود کرد! 
استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان فقر را طی ۴ سال نابود کرد، گفت: فقر را نمی‌شود نابود کرد اما فقیر را می‌شود نابود کرد! وقتی نرخ تورم بالاست یعنی فقر گسترش پیدا می‌کند. ببینید نرخ تورم جلوتر از افزایش دستمزد است و حتی قیمت‌ها خیی جلوتر از خود دستمزد هستند بنابراین تورم روی قیمت‌ها حساب می‌شود و معلوم که در چنین شرایطی فقر از بین نمی‌رود. 

بغزیان گفت: یکی از کاندیداها گفته تورم مثل یخی است که درآمدها را آب می‌کند؛ بله درست است این از مقدمات علم اقتصاد است همه آن را می‌دانند آیا دولت تا به الآن آن را نفهمیده است؟ خیر ما نمی‌خواهیم وضعیت را درست کنیم ما به حدی رسیده‌ایم که اگر فقر را بخواهیم در همین حد نگه داریم هنر کرده‌ایم. 
وی گفت: به هیچ وجه چهارساله نمی‌توان فقر را نابود کرد. مسلم است که وقتی تورم و رکود اقتصادی و بیکاری بالاست فقر را نمی‌شود از بین برد. این چیزی است که حتی اروپا و آمریکا هم نمی‌تواند ادعا کند که فقر را ریشه کن خواهد کرد چه برسد به اینجا.