ازخشکسالی تاآوای زندگی درگندمزار‌های خوزستان

گروه جامعه: زمین پیراهن طلایی از جنس گندم بر تن کرده و رقص باد در میان دشت طلایی آنقدر زیباست که آرامشش تمام وجودت را فرا می‌گیرد. چشم در چشم گندمزار که می‌شوی ذهنت خالی می‌شود از کلمات برای بیان آن همه شکوه و زیبایی. شاهکار آفریدگار هستی را  زمانی می‌توان به زیبایی مشاهده کرد  که زمین‌های سرسبز به دشتی طلایی از خوشه‌های گندم تبدیل می‌شوند.

خوشه‌های زرین آنقدر باصلابت قد کشیده اند که چشم و دلت سیر نمی‌شود از دیدنشان. از باران و باد گذر کرده و حالا خورشید داغتر از همیشه بر فراز گندمزار نظاره گر دلبری خوشه های طلایی است. دیدن این لحظه آنقدر زیباست که تمام آن   یک سال سختی و سرما را می‌شود از یادبرد و لبخند زد. موسیقی آرام باد در گوش گندمزار تو را می برد به ناکجاآباد. موسیقی خوشه‌های طلایی با وجود همه آشناست، اما کشاورز از هر کسی با این موسیقی آشناتر است و  راز دار  گندم تنها اوست. بعد از گذر از سختی‌ها اکنون زمان وداع کشاورز است با گندم‌های زرین و پایان دست نوازشگر او بر سرش.  

خوشه‌های طلایی افتاده و متواضع اند، پربارتر از هرسال، کشاورز شادمان است از زیادت محصولش و چشمانش از شوق برق می‌زند. دستان پینه بسته اش را به سوی آسمان بلند کرده و شکر خدا می‌گوید چراکه دانه دانه گندم حاصل ذره ذره عشق اوست. اما اینک حاصل  دسترنج یک ساله اش  به ثمر نشسته و مسرور است  از فراوانی و برکت خوشه ها. آنقدر خوشحالند که پاهایشان روی زمین بند نمی‌شود. با شوق و ذوق محصولشان را برداشت می‌کنند و اما قصه گندم به تکرار نان می‌رسد.با وجود کم آبی، کاهش بارش ها و وقوع خشکسالی در خوزستان گویا همه چیز بر وفق مراد گندمکاران است.برای اطلاع از چند و چون قضیه در ادامه گزارش با ما باشید.
خوزستان طلایه دار تولید و خرید گندم

خدارحم امیری زاده رییس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان با  اشاره به خوزستان به عنوان بزرگترین تولید کننده گندم و دارنده بیشترین سطح زیر کشت در کشور گفت: این استان طی ۷ سال پیاپی رتبه اول خرید گندم و تولید آن را به خود اختصاص داده است و تامین کننده و تعادل کننده غلات در کشور است و  امیدواریم با توجه به سطح کیفی و کمی مزارع گندم همچنان بتوانیم این جایگاه را حفظ کنیم.

او با بیان اینکه خوزستان گندم بیش از ۱۲.۵ میلیون نفر را در کشور تامین می‌کند و برداشت از دهه سوم فروردین ماه شروع شده و به دلیل شرایط آب و هوایی خاص استان تا ۶۰ روز ادامه دارد، افزود: میزان گندم خریداری شده تا ۵ خرداد ماه ۱۴۰۰ یک میلیون و ۶۰ تن است که خرید این محصول همچنان ادامه دارد.

خسارت ۵۰ درصدی به اراضی کشت دیم گندم در خوزستان
 امیری زاده اظهار داشت: سطح زیر کشت گندم آبی ۳۹۷ هزار هکتار و گندم دیم ۱۷۳ هزار هکتار است که سطح قابل برداشت گندم آبی ۳۸۷ هزار و ۲۳۰ هکتار و گندم دیم ۷۵ هزار و ۱۷۳ هکتار است. باتوجه به شرایط خوب کشت دیم گندم در آذرماه، ۷۰ هزار هکتار از اراضی دیم کشت شد، اما کاهش بارش‌ها در سال ۹۹ و وقوع خشکسالی سبب شد که  کلیه  این مزارع در اثر خشکسالی به شدت دچار خسارت شوند به گونه‌ای که بیش از ۵۰ درصد از اراضی دیم قابل برداشت نباشند.

رییس جهاد کشاورزی خوزستان با اشاره به این نکته که حدود ۱۷۰ هزار هکتار از مزارع گندم  در مناطق شمال و شمال شرق قابل برداشت است و ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی آبی و دیم قابل برداشت خواهد بود، تصریح کرد: امسال پیش بینی می‌شود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن  گندم از کشاورزان استان خریداری شود، اما گندم تولیدی در استان یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن خواهد بود.

این مقام مسئول بیشترین میزان خرید گندم را در شهرستان‌های شوش، شوشتر و اهواز عنوان کرد و بیان داشت: از آنجایی که برداشت این محصول از مزارع استان هنوز ادامه دارد امیدواریم  نسبت به سال گذشته کاهش تولید نداشته باشیم.او گفت: با توجه به اینکه برداشت گندم آبی و دیم به طور کامل به اتمام نرسیده است، ولی براساس سطوح برداشت شده از مزارع آبی، متوسط عملکرد گندم آبی حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۶۰۰ کیلوگرم در هکتار است.

امیری زاده با اشاره به فعالیت ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه کمباین در برداشت گندم افزود: با عملیات برنامه ریزی شده کمباین‌ها از سراسر کشور به کمک بزرگترین تولید کننده گندم در کشور آمدند  بدون هیچ مشکلی کار برداشت با قدرت ادامه دارد.رییس جهاد کشاورزی خوزستان از اقدامات انجام شده برای حفظ جایگاه خوزستان در  تولید گندم به اقدامات آموزشی و ترویجی و انتقال یافته های تحقیقی، تهیه و توزیع بذور اصلاح شده، نظارت فنی و میدانی در زمان کاشت، داشت و برداشت، تامین و تدارک انواع کودها و سموم شیمیایی مورد نیاز، تامین ماشین آلات کارنده گندم و بهبود درجه مکانیزاسیون، پرداخت تسهیلات بانکی، پوشش خدمات بیمه ای و راه اندازی مراکز خرید گندم در تمام مناطق استان اشاره کرد.

این مقام مسئول در خصوص مشکلات کشاورزان در سال جاری اظهار کرد: وقوع پدیده خشکسالی و کمبود بارش ها اصلی ترین مشکل کشاورزان خوزستانی است که منجر به وقوع خسارت به تمامی مزارع دیم و بخشی از مزارع آبی شده است.

ذخیره سازی بیش از ۱.۵ میلیون تن گندم در خوزستان
تورج نوروزی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان گفت:گندم تولیدی در خوزستان به دلیل داشتن درصد پروتئین بالا و وزن هزار دانه کمتر از کیفیت بهتر و مطلوب تری نسبت به استان های دیگر برخوردار بوده  و همچنین خاصیت نانوایی بهتری نسبت به گندم در بقیه استان ها دارد.او افزود: خوشبختانه ظرفیت سازی برای ذخیره گندم در حد مطلوب انجام شده  و پیش بینی می‌شود بیش از ۱.۵ میلیون تن ذخیره سازی انجام شود که با این وجود همه محصول استان در خود استان ذخیره خواهد شد.

نوروزی با اشاره به تجهیز ۱۰۶ مرکز خرید گندم در خوزستان با همکاری اداره غله و خدمات بازرگانی اظهار کرد: به دلیل کیفیت بالای این محصول در استان صادرات آن به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور انجام می‌شود.
 معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان  از ارقام گندم کشت شده در خوزستان به چمران ۲، مهرگان، خلیل، برات، سارنگ، شوش، کریم، کوهدشت، سیروان، شبرنگ، بهرنگ و تیرگان  اشاره کرد و بیان داشت : ۹۰ درصد از ارقام کشت شده در استان چمران و مهرگان هستند.

صادرات ۱۳۰ هزار تن گندم به استان‌های نیازمند این محصول
محمد امین چلداوی سرپرست مدیریت تعاون روستایی خوزستان گفت: ۶۱ مرکز برای خریداری و یک سیلوی استاندارد و مجهز برای ذخیره  گندم تحت نظر تعاون روستایی در استان وجو دارد.
او با بیان اینکه تاکنون ۷۲۰ هزار تن گندم بوسیله تعاون روستایی از کشاورزان خریداری شده، افزود: ۱۳۰ هزار تن از گندم برداشتی نیز به استان‌های نیازمند این محصول صادر شده است.

چلداوی اظهار داشت: خرید گندم در شهر‌های جنوبی استان مانند هویزه، دشت آزادگان، هندیجان، ماهشهر، خرمشهر و شادگان به اتمام رسده و اکنون برداشت و خرید این محصول از شهر‌های دزفول، لالی، اندیکا، باغملک، ایذه و… آغاز شده است.سرپرست مدیریت تعاون روستایی خوزستان بیشترین خرید گندم را به شهرستان شوشتر با ۸۰ هزار تن  نسبت داد و تصریح کرد: در شهرستان هفتکل به دلیل کشت گندم دیم  و خشکسالی و کم آبی امسال برداشت این محصول ۸۸۷ تن بوده که نسبت به پارسال کاهش چشمگیری دارد.این مقام مسئول در خصوص اشتغالزایی در فصل برداشت گندم در خوزستان افزود: یک هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فصل برداشت گندم در تعاون روستایی مشغول به کار هستند.

خرید گندم از مرز یک میلیون تن گذشت 
 امید جهان نژادیان مدیرکل غله و خدمات بازرگانی خوزستان میزان خرید گندم در خوزستان تا ۵ خردادماه ۱۴۰۰ را یک میلیون و ۷۶ هزار و ۱۶۵ تن اعلام کرد و گفت: این میزان نسبت به مدت مشابه پارسال ۳ درصد کاهش داشته است.

او با بیان اینکه تاکنون نسبت به مدت مشابه خرید گندم بیش از ۴۰ درصد افزایش داشته، ولی باید منتظر میزان برداشت و خرید در نواحی شمالی استان باشیم، افزود: بیش از ۶۰ درصد از مطالبات کشاورزان گندمکار و ۹۶ درصد مطالبات کشاورزان کلزاکار پرداخت شده و تمام تلاش مسئولان در حال حاضر برای کسب منابع و پرداخت مابقی مطالبات آنان است.جهان نژادیان ارزش کل گندم‌های خریداری شده در خوزستان را بیش از ۵۱ هزار میلیارد ریال عنوان  و اظهار کرد: با احتساب فروش گندم مازاد بر نیاز کشاورزان در روز گذشته از سوی مسئولین مراکز خرید به بانک عامل ارسال گردیده که با همت و تلاش دولت، سازمان برنامه و بودجه و بانک عامل، حدود ۵ هزار میلیارد تومان آن (معادل ۹۸ درصد) به حساب کشاورزان واریز گردید.

مدیر کل غله و خدمات بازرگانی خوزستان با اشاره به افزایش  نرخ خرید گندم به ۵ هزار تومان اظهار داشت: خوزستان بدلیل اینکه از اولین آغاز کننده‌های برداشت و خرید محصول گندم است تاکنون هیچ گونه مشکلی در خصوص پرداخت وجه کشاورزان نداشته و امسال  پرداخت وجه به آنان بسرعت در حال انجام است.

مصرف سالانه گندم در خوزستان  بیش از ۶۵۰ هزار تن است
این مقام مسئول مصرف سالانه گندم در خوزستان را ۶۵۰ الی ۷۰۰ هزار تن عنوان کرد و افزود: مازاد این محصول  با سیاست‌های کشور و شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران بصورت امانت در اختیار سیلوداران خصوصی استان و یا سراسر کشور سپرده خواهد شد.او  تصریح کرد: امسال برنامه‌های خوبی برای حمایت از گندم کاران درنظر گرفته شد که یکی از این اقدامات در نظر گرفتن ۱۰ هزار  ریال جایزه به ازای تحویل هر کیلوگرم گندم به مراکز خرید بوده که تعیین آن مشوق بسیار خوبی برای تحویل گندم به مراکز خرید دولتی  و کوتاه کردن دست دلالان از بازار این محصول است.جهان نژادیان در پایان از کلیه کشاورزان و دست اندرکارانی که در بزرگترین عملیات لجستیکی کشور آن‌ها را همراهی کردند  و موجب خودکفایی و افتخار کشور عزیزمان شدند تشکر و تقدیر کرد.
کشاورزان خوزستانی ناراضی از قیمت خرید تضمینی گندم
 ناصری کشاورز اهل شهرستان کارون خوزستان با ۵۰ سال  سن و  ۳۵ سال سابقه کشاورزی گفت: ۱۵۰ هکتار زمین کشاورزی در شهرستان کارون دارم  که باتوجه به کاهش بارندگی‌ها امسال تولید گندم بهتر بوده و خرید آن نیز وضعیت مطلوبی دارد، ولی از قیمت خرید گندم ناراضی هستیم.او افزود: ارقام مهرگان و چمران جزو ارقام جدید گندم هستند که مقاومت بالاتری در برابر بیماری‌ها و عملکرد خوب و مناسبی نسبت به ارقام قدیمی دارند.

ناصری اظهار داشت: برای تحویل گندم به مراکز دولتی باید مسافت زیادی را طی کنیم  و این از مشکلات کشاورزان این شهرستان است و ما انتظار احداث یک سیلو مختص منطقه خود را داریم بعضا مراکز خرید گندم کشاورزان را برگشت می دهند که این عمل سبب ورود دلالان می شود.این کشاورز در خصوص پایین بودن قیمت خرید گندم تصریح کرد: با این قیمتی که برای خرید تضمینی گندم اعلام شده و با هزینه‌هایی که برای کشت داشتیم و همچنین نرخ بالای کمباین ها ، به هیچ وجه به صرفه نیست که محصولات تولیدی خود را به دولت تحویل بدهیم.

ناصری بیان داشت: قیمت خرید تضمینی  حتی نسبت به هزینه‌های مصرفی برای ادوات و یا خرید کودهای پایه منصفانه نیست و این مسئله کشاورز را ترغیب می کند که محصول را به دولت  تحویل ندهد و در این مواقع پای دلالان به این عرصه باز می شود.

با توجه به اینکه گندم محصولی استراتژیک و مهم‌ترین محصول زراعی کشور و به خصوص خوزستان است  و در تمام دنیا به دلیل نقشی که در تأمین امنیت غذایی دارد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. در کشور ما نیز مقام معظم رهبری بار‌ها بر لزوم خودکفایی در محصولات استراتژیک از جمله گندم تاکید کردند و همواره توجه ویژه‌ای به آن داشتند. این درحالی است که عادلانه بودن قیمت خرید تضمینی تأثیر زیادی در افزایش تولید گندم دارد و تعیین نرخ ۴ هزار تومانی برای این محصول، موجب دلسردی، نارضایتی و بی انگیزگی کشاورزان و تولیدکنندگان شده است. عدم تعیین قیمت مناسب خرید تضمینی گندم موجب کاهش تولید، افزایش قاچاق محصول و ورود دلالان به این عرصه، بیکاری کشاورزان و مهاجرت آن‌ها به حاشیه کلان شهرها، تولید بیش از اندازه محصولاتی مانند سبزی و صیفی که روی دست تولیدکننده می‌ماند و دولت ناچار به خرید توافقی آن‌ها و در نهایت وابستگی کشور به خارج از مرز‌ها برای واردات گندم می‌شود.

امید است نگاه ها به کشاورزی ویژه و عمیق باشد چراکه تجربه بارها نشان داده که هرگاه قیمت گندم منطقی و همه چیز بر وفق مراد کشاورزان بوده، کشاورزان نیز از کشت این محصول استقبال کرده و کشور در تولید گندم به خودکفایی رسیده، بنابراین در شرایط فعلی که کشور در جنگ اقتصادی و وضعیت تحریم قرار دارد، مسئولان باید با تدابیر راهبردی عمل و قیمت مناسب و منصفانه ای را برای این محصول تعیین کنند تا در کنار آسیب‌های ناشی از خشکسالی امسال در خوزستان، خسارت ها به تولید گندم  بیشتر از این نشود.