آتش‌سوزی جنگل‌ها با کمک سازمان جنگل‌ها!

گروه جامعه: آتش بار دیگر در ارتفاعات زاگرس را در نوردید و جنگل‌های منطقه را طعمه خود کرد. آتش سوزی در ارتفاعات کوه جنگلی حاتم از روز دوشنبه آغاز شده و همچنان ادامه دارد. آنطور که محمد داسمه وکیل و فعال محیط زیست در حساب توییتری خود نوشته روز چهارشنبه هفته گذشته هم دو کوهنورد که برای کمک به اطفای حریق راهی این مناطق شده بودند مصدوم شده و برای نجات نیاز به هلی‌کوپتر داشتند، یکی از این کوهنوردان پیدا شد و، اما برای یافتن کوهنورد دوم به دلیل صعب‌العبور بودن منطقه و نبود هلی‌کوپترنجات ۵ نفر با قاطر و آب و غذا راهی این مناطق شدند.

تا کنون مساحتی بیش از هزار هکتار زمین جنگلی در این آتش‌سوزی از بین رفته است. علت طولانی شدن این آتش‌سوزی صعب‌العبور منطقه و نبود تجهیزات کافی از جمله هلی‌کوپتر است. البته این اولین بار نیست که آتش به جان جنگل‌ها و مراتع کشور می‌افتد و هر بار هم هزاران هکتار منابع گیاهی و ذخایر جنگلی و حیات وحش ساکن در این مناطق از بین می‌روند. سال گذشته نیز آتش، جنگل‌های منطقه خائیز را در نوردید و البرز زارعی از دوستداران محیط زیست که برای کمک به اطفا حریق راهی منطقه شده بود جان خود را از دست داد. سال گذشته هم نبود تجهیزات باعث طولانی شدن عملیات اطفا حریق و به خطر افتادن جان نیرو‌های مردمی شد. با این حال سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور همچنان دست روی دست گذاشته و هیچ اقدامی برای خرید تجهیزات مورد نیاز اطفا حریق در کوهستان انجام نداده‌اند.

پیش از این نیز عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خرید تجهیزات اطفای حریق مانند هلی‌کوپتر را فاقد صرفه اقتصادی خوانده بود. این درحالیست که خسارات وارده به محیط زیست ایران در هر آتش‌سوزی میلیارد‌ها تومان خسارت وارد کرده که غیرقابل جبران است.

امیر حاجوی کنشگر محیط زیست و عضو مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشوری در اینباره به جامعه ۲۴ می‌گوید: از روز دوشنبه آتش‌سوزی در منطقه جنگلی حاتم شروع شد. این حریق از مرز میان دو شهرستان بهبهان و بهمئی و کوه‌هایی موسوم به کوه‌های حاتم آغاز شد و در منطقه کوهستانی شروع به پیشروی کرد. این منطقه دره‌هایی عمیق دارد، شرایط این دره‌ها به نحوی است که کوهنوردان نمی‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. برای رسیدن به برخی از این دره‌ها حداقل ۵ ساعت پیاده‌روی لازم است که حتی اگر کسی بتواند این زمان وقت گذاشته و به منطقه برسد دیگر توانی برای اطفاء حریق نخواهد داشت.

وی ادامه می‌دهد: برای اطفای حریق نیرو‌های مردمی و دوستداران محیط زیست آماده کار هستند، اما با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه این نیرو‌ها باید هلی‌بورن شوند، یعنی با هلی‌کوپتر به منطقه بروند، در این مناطق به دلیل وجود دیواره‌های خطرناک بار‌ها جان نیرو‌های مردمی به خطر افتاده و آسیب دیده‌اند.

عضو مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشوری با بیان اینکه ما هر سال در این مناطق شاهد آتش‌سوزی هستیم، عنوان می‌کند: یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق وجود کوره‌های زغالیست که در جنگل کوهستانی حاتم فعالیت می‌کنند، متاسفانه یکی از مراکز اصلی تولید زغال حتی در کشور منطقه کوه‌های حاتم است که دلیل آن بکر بودن و تعداد زیاد درختان بلوط در این منطقه است. این کار آنقدر برای سودجویانی که این عمل غیرقانونی را انجام می‌دهند سود دارد که افرادی به عنوان محافظ کوره‌ها در این منطقه مستقر شده و به کسی اجازه ورود به این کوره‌ها را نمی‌دهند، به نحوی که سال گذشته یکی از جنگلبانان شهرستان لِنده (آقای خسرو محمدی) از ناحیه بازو مورد اصابت تیر کلاش این اشرار قرار گرفت.

کوره‌های زغال عامل اصلی مرگ جنگل‌های بلوط
وی با بیان اینکه این گروه‌ها به راحتی درختان بلوط را قطع کرده و در کوره‌ها تبدیل به زغال می‌کنند، می‌افزاید: تعداد کوره‌های زغال در این منطقه بسیار زیاد است و روزانه نیسان یا ماشین‌های بزرگ‌تر در حال جابه‌جایی درختان بلوط قطع شده یا درختان تبدیل شده به زغال هستند، این گروه‌ها زغال‌ها را به استان دیگر قاچاق می‌کنند.

حاجوی با طرح این سوال که یگان سازمان جنگل‌ها برای مقابله با این اشرار چه کرده است؟ اظهار می‌کند: چرا این کوره‌ها جمع نمی‌شوند؟ افرادی که توانسته‌اند مناطق دارای کوره را بررسی کنند می‌گویند؛ یکی از دلایل اصلی این آتش‌سوزی‌ها وجود همین کوره‌هاست و گاهی این گروه‌ها به عمد جنگل‌های بلوط را به آتش می‌کشند تا به راحتی بتوانند از درختان سوخته استفاده کنند.

وی با تاکید بر اینکه یگان منابع طبیعی بهبهان و کهگیلویه و بویراحمد هر دو وظیفه دارند جلوی ادامه فعالیت این کوره‌ها و قاچاق درخت بلوط و زغال به مناطق دیگر را بگیرند، اضافه می‌کند: باید یگان منابع طبیعی استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد در یک هم‌افزایی برای همیشه این مشکل را حل کنند. این کار وظیفه سازمان جنگل‌ها است.

این فعال محیط زیست با بیان اینکه برخی برای توجیه عدم مقابله با این کوره‌ها و مالکان سودجوی آن‌ها می‌گویند این کوره‌ها ایجاد اشتغال کرده است، تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد این مساله فراتر از ایجاد اشتغال بوده و شبکه وسیعی پشت پرده این ماجرا برای قاچاق چوب وجود دارد، اگر این افراد تعدادی فرد محلی بودند محافظ مسلح آنجا مستقر نمی‌شد که یگان منابع طبیعی و افرادی که می‌خواهند به منطقه کوره‌ها وارد شوند را با سلاح تهدید کنند. دکتر یوسف مرادی مشاور مرکز پژوهش‌های مجلس در حوزه محیط زیست و اهل استان کهگیلویه نیز مدتی پیش به این موضوع اشاره کردند که کوه‌های حاتم یکی از مراکز اصلی تولید زغال است.

وی با بیان اینکه اداره منابع طبیعی می‌گوید که توان مقابله با این کوره‌ها و قاچاقچیان را ندارد، عنوان می‌کند: این قاچاقچی‌ها با یگان حفاظت مقابله می‌کنند. اما موضوع ما آن است که نیروی انتظامی و یگان ویژه برای کمک به شما هستند و اگر اراده‌ای برای مقابله با این اشرار باشد، می‌توانید کوره‌ها و قاچاق را جمع کنید. سوال ما این است که چرا اراده‌ای بر این کار نیست؟ آیا مسائل پشت پرده‌ای وجود دارد که ما نمی‌دانیم؟ گرفتن حکم قضایی برای جمع کردن این افراد سخت نیست و سوال این است که چرا اقدام قاطعی نمی‌شود. شناسایی این افراد و رصد کوره‌ها اصلا کار سختی نیست. آیا دلیل این اهمال منافع خاصی برای سازمان جنگل‌ها به دنبال دارد؟ ما انتظار داریم که به سوالات ما پاسخ داده شود.

عضو مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشوری اظهار می‌کند: این کوره‌ها سال‌های متمادی است که در این منطقه فعالیت می‌کنند. این گروه‌ها به مروز زمان در سایه نبود برخورد‌های قاطع قانونی سازمان‌یافته‌تر شده و توسعه یافته‌اند. اگر هم برخوردی شده است که ما نمی‌دانیم و سوالمان این است که اگر با این کوره‌ها برخورد شده چرا رسانه‌ای نشده و اطلاع‌رسانی نشده است.

وی با تاکید براینکه بر اساس برآورد‌های ما طی ۳ سال گذشته هزاران هکتار از ذخایر استراتژیک این جنگل‌ها از بین رفته و قربانی تولید زغال شده‌اند، اضافه می‌کند: سال گذشته در تنگه خائیز هم آتش‌سوزی گسترده ایجاد شد که گفتند علت آن درگیری میان دو چوپان بوده است. در آن حریق هم بیش از هزار هکتار از جنگل‌های منطقه سوخت. از سوی دیگر علاوه بر اکسیژن‌سازی جنگل‌های در منطقه حیات وحش درحال انقراض همچون پلنگ، کاراکال، خرس، و همچنین کل و بز کوهی و… نیز در این منطقه زندگی می‌کنند که زندگی‌شان در خطر بوده و در هر آتش‌سوزی تعدادی از آن‌ها را از دست می‌دهیم.

سازمان جنگل‌ها تجهیزات در اختیار نیرو‌های مردمی قرار نمی‌دهد
حاجوی با بیان اینکه ما سالانه چه تعداد درخت می‌توانیم بکاریم و جایگزین درختان سوخته کنیم، خاطرنشان می‌کند: دلیل تداوم این آتش‌سوزی‌ها اولا ندادن تجهیزات مورد نیاز به نیرو‌های مردمی به خصوص کوهنوردان است که با آشنایی که با کوهستان دارند می‌توانند کمک بزرگی باشند. باید به این افراد دمنده‌های مخصوصی بدهند که تنها در سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها وجود دارد. قیمت هر یک از این دمنده‌ها ۳۰ میلیون تومان است، اما به جای این نوع دمنده، وسیله‌ای شبیه سمپاش به دست نیرو‌های کمکی دادند که قیمت آن حدود ۲ میلیون تومان است. با این وسیله نمی‌توان با آتش مقابله کنند.

وی ادامه می‌دهد: از روز اول به نظر نمی‌رسید که دغدغه‌ای برای اینکه هلی‌کوپتر در اختیار نیرو‌ها بگذارند وجود داشته باشد. به نظر می‌رسید متولیان هیچ دغدغه‌ای از سوختن درختانی که با وجود باد شعله‌ور‌تر شده و سوختنشان شتاب می‌گیرد، ندارند و اراده‌ای هم بر اینکه تجهیزات و هلی‌کوپتر را برای اطفای حریق به دست نیرو‌ها داده شود وجود ندارد. همچنین هیچ قرارگاه متمرکزی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع وجود ندارد. در حال حاضر به صورت همزمان در استان فارس نیز جنگل‌هایی دچار حریق شده است. هیچ‌یک از این موارد قابل جبران نیست.

این فعال محیط زیست با تاکید براینکه حتی هلی‌کوپتر آب‌پاش برای اطفای حریق وجود ندارد، اظهار می‌کند: ارتش و سپاه هم کمک نمی‌کنند. دلیل عمده‌ای هم که بیان می‌کنند آن است که هر رفت و برگشت هلی‌کوپتر ۳۰ میلیون تومان هزینه بنزین به دنبال دارد، اما دولت هزینه آن را پرداخت نمی‌کند. اگر ۵۰۰ میلیارد تومان در سال برای مقابله با آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع تخصیص بدهند در بودجه کشور عدد بالایی نیست. این درحالیست که ما هر سال هزاران هکتار را از دست می‌دهیم و جبران آن چند هزار میلیارد هزینه به دنبال دارد.

وی با بیان اینکه طی دو سال اخیر موارد آتش‌سوزی در جنگل بسیار زیاد شده است، یادآور می‌شود: سال گذشته فرماندار و مسئولان استانی قول دادند که نیرو‌های مردمی را تجهیز کنند، اما چنین اتفاقی نیفتاد و امسال هم دست مردم برای مقابله با آتش‌سوزی در جنگل‌ها خالی بود. توان و نیرو‌های سازمان محیط زیست و سازمان منابع طبیعی کم است و به کمک‌های مردمی نیاز دارند این درحالی است که این نیرو‌ها از بیمه برخوردار نیستند. یک سایتی برای بیمه همیار محیط زیست تاسیس شده که حادثه‌دیدگان اطفای حریق را با پوشش بیمه‌ای بسیار پایین تحت پوشش در آورده است. ما سال گذشته البرز زارعی را از دست دادیم و برخی از دوستان کوهنورد ما هم در راه اطفای حریق مصدوم شده و با شکستگی نقاط مختلف بدن مواجه شدند، اما پوشش حوادث برایشان بسیار پایین بود. در حالیکه نیرو‌های مردمی پشتوانه اصلی اطفای حریق هستند، اما از آن‌ها پشتیبانی مناسبی نمی‌شود. نیرو‌های مردمی از این موضوع نگرانند.

به گزارش جامعه ۲۴ سازمان جنگل‌ها در حالی از ناتوانی خود برای مقابله با مالکان کوره‌های زغال صحبت می‌کند که ماموران این سازمان در شهر‌های مختلف به بهانه بازپس‌گیری اراضی ملی بار‌ها و بار‌ها اقدام به تخریب خانه آلونک‌نشینان و روستائیانی کرده است که روی زمین‌های دولتی و ملی زیر نظر این سازمان زندگی می‌کنند و برای بیرون کردن آن‌ها از خانه و کاشانه‌شان از روش‌های پلیسی و نیروی انتظامی استفاده کرده‌اند. این نوع رفتار متناقض با تخریب‌کنندگان محیط زیست و قاتلان درختان بلوط و مردم بی‌زور و قدرت این موضوع را مطرح می‌کند که علت تعلل این سازمان در برخورد با این افراد چیست و کدام منافع یا افراد پشت پرده این نوع رفتار وجود دارد؟