افزایش کبد چرب در ایرانیان در سایه کم تحرکی

دکتر بهزاد حاتمی با اشاره به این که به طور کلی کبد چرب به دو نوع الکلی و غیر الکلی تقسیم می‌شود، اظهار کرد: کبد چرب الکلی در پی مصرف طولانی الکل ایجاد می‌شود و کبد چرب غیرالکلی عمدتا در زمینه سندرم متابولیک مثل چاقی، دیابت و چربی خون بالا فرد را مبتلا می‌کند.وی با اشاره به این که کبد چرب یعنی رسوب چربی در کبد به میزانی که بیش از پنج تا ۱۰ درصد وزن کل آن را تشکیل می‌دهد، اظهار کرد: پیشرفت رسوب چربی در کبد ممکن است باعث ایجاد التهاب در سلول‌های کبدی و به دنبال آن به مرور باعث ایجاد فیبروز پیشرفته کبدی و سیروز شود.

این فوق تخصص بیماری‌های کبد و گوارش بالغین، ادامه داد: کبد چرب در اکثر موارد علامتی ندارد و بیمارانی که غالبا به طور اتفاقی سونوگرافی شکم به دلایل دیگر انجام می‌دهند متوجه چرب بودن کبد خود می‌شوند و یا در طی بررسی علت افزایش آنزیم‌های کبدی، کبد چرب تشخیص داده می‌شود.وی با بیان این که کبد چرب در صورتی که علامت‌دار شود با نشانه‌هایی چون احساس کسالت و خستگی، تهوع و درد یا ناراحتی مبهم در سمت راست بالای شکم خود را نشان می‌دهد، تاکید کرد: در صورتی که کبد چرب باعث التهاب و آسیب پیشرونده کبد شود می‌تواند منجر به بیماری پیشرفته کبدی یا سیروز شود.

او ادامه داد: کبد چرب شایع‌ترین علت بیماری مزمن کبدی در کشورهای غربی به حساب می آید و شیوع آن بین ۱۰ تا بیش از ۴۰ درصد (بطور متوسط ۲۵ درصد) است.حاتمی در ادامه به شیوع بالای کبد چرب در ایران اشاره کرد و توضیح داد: این بیماری در کشور حتی از متوسط جهانی بالاتر است، طبق برخی آمار موجود شیوع کبد چرب در ایران حدود ۴۰-۳۰ درصد در جمعیت بالای ۱۸ سال است.

وی شایع‌ترین سن بروز کبد چرب را دهه چهارم و پنجم زندگی عنوان کرد و گفت: بیماری کبد چرب در مردان شایع‌تر است ولی در عین حال برخی مطالعات نیز شیوع بالاتر کبد چرب در زنان را گزارش کرده‌اند.این فوق تخصص بیماری‌های کبد و گوارش بالغین، ادامه داد: با توجه به سیر روزافزون شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان، به نظر می‌رسد که سن شیوع کبد چرب پایین‌تر شده است و افزایش شیوع کبد چرب در کودکان زنگ خطری است که باید توجه جدی به آن معطوف داشت.

وی افزود: پیروی از سبک غلط زندگی، کم تحرکی و استفاده روزافزون از تنقلات و غذاهای آماده پر کالری (فست فود) از عوامل مهم افزایش شیوع کبد چرب در کودکان و بزرگسالان است.استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان این که اضافه وزن و چاقی، دیابت، چربی خون بالا و سندرم متابولیک از عوامل خطر عمده ابتلا به کبد چرب هستند، توضیح داد: برخی بیماری‌ها نیز از جمله کم کاری تیروئید، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، آپنه‌ انسدادی در موقع خواب ممکن است با کبد چرب همراه باشند. همچنین برخی داروها نیز ممکن است باعث ایجاد کبد چرب شوند. عوامل ژنتیکی و تفاوت‌های قومی نژادی نیز در ایجاد کبد چرب نقش دارند.

وی همچنین درباره ضرورت درمان بیماری کبد چرب گفت: کبد چرب در صورت عدم درمان علاوه بر این که ممکن است باعث آسیب پیشرونده کبدی، سیروز کبدی، نارسایی کبدی و بالاخره سرطان کبد شود، به عنوان عامل خطر عمده برای بیماری‌های قلبی عروقی نیز به شمار می‌رود. نخستین و اساسی‌ترین اقدام درمانی برای کبد چرب، ورزش و کاهش وزن است.

حاتمی با اشاره به این که بیمارانی که اضافه وزن یا چاقی دارند باید با اصلاح شیوه زندگی خود، ورزش و رژیم غذایی به کاهش وزن مبادرت کنند، اضافه کرد: در این افراد کاهش وزن سریع به هیچ وجه توصیه نمی‌شود؛ به طوری که حتی ممکن است باعث تشدید آسیب کبدی نیز شود.وی ادامه داد: میزان توصیه شده مجاز برای کاهش وزن ۰.۵ تا یک کلیوگرم در هفته است و در عین حال بهتر است این افراد روزانه حداقل ۴۵-۳۰ دقیقه ورزش متوسط (حداقل پنج روز در هفته) داشته باشند.

به گفته وی، در درصدی از افراد که اضافه وزن و چاقی نیز دارند (حدود ۲۰-۱۰ درصد) ممکن است کبد چرب ایجاد شود که در این گروه نیز ورزش منظم به بهبود کبد چرب کمک می‌کند.وی با تاکید بر کنترل مناسب قند خون در بیماران دیابتی و کنترل فشار خون و چربی خون به مبتلایان کبد چرب توصیه کرد: در برخی موارد نیز با تجویز پزشک استفاده از درمان دارویی ضرورت دارد.

وی ادامه داد: توصیه می‌شود افراد مبتلا به کبد چرب از مصرف غذاهای پرکالری و پرچرب و به ویژه پرکربوهیدرات مانند فست فود، شیرینی جات و نوشابه‌های گازدار و خصوصا الکل اجتناب کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه در این بیماران توصیه می‌شود، البته باید توجه داشته باشند مصرف بیش از حد میوه‌هایی که محتوای فروکتوز بالایی دارند نیز باید خودداری کنند.بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، او در خاتمه با بیان این که مصرف قهوه نیز در بیماران مبتلا به کبد چرب مفید است، گفت: البته مصرف بیش از حد قهوه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.