شرایط پس از انتخابات

رضا صادقیان
انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا به پایان رسید. نتیجه نیز مشخص شد و همانگونه که از نظرسنجی‌ها و حتی شنیدن اظهارات شهروندان در کوچه و خیابان قابل لمس بود، موفقیت آقای رییسی در رقابت‌ها حاصل آمد اما پیام این انتخابات براساس آخرین میزان مشارکت برای اهالی قدرت و سیاست‌گذاران چیست؟
اول: تعداد کل واجدین شرایط در انتخابات سال جاری ۵۹ میلیون و ۳۸۰ هزار نفر بوده است. براساس آخرین اخباری که وزارت کشور اعلام کرده است، ۲۸ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در انتخابات ریاست جمهوری مشارکت داشته‌اند. با وجودی که سخنگوی وزارت کشور اعلام نموده شمارش ده درصد از صندوق رای ادامه دارد، احتمالا با رقم مشارکت اندکی بیش از ۵۰ درصد روبرو خواهیم بود.
دوم: براساس نظرسنجی‌های انجام شده توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، میزان مشارکت حتی در سنجش دوازدهمین موج در حدود ۴۲ درصد بوده است، البته در همان نظرسنجی‌ها و با وجودی که نزدیک به ۱۱ درصد از پاسخ دهندگان برای رای دادن به گزینه مورد نظر خودشان دچار تردید بودند، این احتمال وجود داشته که این افراد در انتخابات مشارکت کنند. بنابراین تا اینجا با یک نظرسنجی و با کمترین خطای ممکن روبرو هستیم. از سویی دیگر، آب شدن یخ افراد مردد در نظرسنجی‌ها و رای دادن آنان نشان می‌دهد آرای آنان به حساب کاندیدای پیروز واریز نشده است.
سوم: چنانچه مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۲ را مدنظر قرار بدهیم، در همان سال میزان مشارکت ۵۰٫۶۶ درصد بود. در واقع شمار قابل توجهی از شهروندان به این نتیجه رسیده بودند که از قدرت رای خود در انتخابات استفاده نکنند و نظاره‌گر باشند، نظاره‌گرانی که پس از چهار سال با حضور در پای صندوق‌های رای گزینه‌ای نزدیک به مطالبات خود را انتخاب کردند، در حال حاضر نیز با چنین وضعیتی روبرو هستیم. به عبارتی رای دهندگان با امید به تغییرات، بهبودی وضعیت کشور و کاهش رنج اقتصادی به گزینه‌ای خود رای داده‌اند و توقع تغییرات وعده‌ داده شده دارند؛ با این تفاوت که میزان مشارکت کل نسبت به دوره‌ای گذشته کاهش داشته است. در واقع اگر تعداد آرای باطله و تعداد واجدین شرایط که در انتخابات ۱۴۰۰ مشارکت نکردند را در نظر بگیریم، می‌توان این اندکی بیش از ۳۳ میلیون نفر از شهروندان را به صورت معترضان به وضع موجود تلقی کرد اما باید توجه داشت این افراد بیش از هر موضوعی نسبت به حال امروز کشور و شرایط پیش آمده دیدگاهی مثبت ندارند. اینکه ذهنیت آنان نسبت به کل ساختار سیاسی و حقوقی دچار خدشه شده است و یا بخشی از آنان دوست‌دار رییس دولت نهم و دهم هستند و یا از روز نخست هویت خودشان را به تحریم گره زده‌اند را می‌توان در جای خود به بحث و بررسی نشست، واقعیت آن است که چنین افرادی به عنوان شهروندان جمهوری اسلامی ایران در کشور زندگی می‌کنند.
چهارم: چنانچه دولت سیزدهم با مشخص کردن آینده برجام، پیوستن به FATF، اقناع افکار عمومی و خصوصا بدنه رای دهندگان نسبت به مذاکرات آتی با کشورهای خارجی و برقرار ساختن ارتباطات تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر، تا حدودی برخی گره‌های شرایط اقتصادی را بگشاید، آمار نارضیان از وضعیت موجود را کاهش خواهد داد و در عمل معترضان و منتقدان و حتی آنان که به سیاست‌های کلی باور ندارند را از موضع نخست خود تغییر می‌دهد و این همه در شرایطی رخ می‌دهد که پس از استقرار دولت سیزدهم و به کار بستن سیاست‌گذاری‌های نزدیک به خواسته‌های اقتصادی شهروندان تغییرات بیان شده را در زندگی خود لمس کنند. در اینجا ارزش افزوده‌ای نسبت به آرای مشارکت کنندگان در آینده‌ای نه چندان دور اتفاق خواهد افتاد. دولت سیزدهم نیاز به حفظ آرای فعلی و حتی جذب شهروندانی دارد که از حق رای خود گذر کردند و خانه‌نشینی را به مشارکت و حضور فعال ترجیح دادند.