۱۵ درصد شاغلان در بحران کرونا بیکار شدند

گروه اقتصادی: نشست هم اندیشی رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ با دانشگاه های علوم پزشکی کشور، با حضور دبیر کمیته علمی ستاد ملی کرونا، به صورت مجازی برگزار شد. در این نشست علاوه بر ارائه مباحثی تحت عنوان «معرفی رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ و رسالت آن، تبیین ضرورت جایگاه رصدخانه اجتماعی در نظام سلامت، ضرورت توجه به سرمایه اجتماعی در همه گیری کووید ۱۹، حوزه‌های اجتماعی مرتبط با کووید ۱۹، معرفی زمینه‌های همکاری با دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور» توسط اعضای هیأت علمی و مسئولان رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹، رونمایی از وب سایت اختصاصی رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ نیز انجام شد.

ستاره آمنه فروزان عضو هیأت علمی دانشگاه و رئیس دبیرخانه رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ طی سخنانی در این وبینار، با معرفی کوتاهی از رصدخانه، توجه به سلامت اجتماعی جامعه در همه گیری کووید ۱۹ را تکلیف اصلی رصدخانه ذکر کرد و گفت: بعد از شیوع همه گیری کووید ۱۹، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، برنامه ملی پاسخ دهی به پیامدهای همه گیری کووید ۱۹ در جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید و طبق آن، اجرای این برنامه با سه خط تلفن، و توان حرفه‌ای و تخصصی ۴۵۰ مشاور آموزش دیده جهت پاسخگویی به مسائل اجتماعی و روانی همه گیری کووید ۱۹ آغاز شد.

وی، برای داشتن تصویری درست از همه گیری کووید ۱۹ و تأثیرات آن، به گزارش پژوهشکده آمار، از تأثیرات اجتماعی و اقتصادی، جمعیتی و سلامت روان بیماری کووید ۱۹ که در آذر ۱۳۹۹ منتشر شد، اشاره کرد و افزود: بر اساس این گزارش، ۱۵ درصد شاغلان به دلیل همه گیری کووید، شغل خود را از دست دادند که زنان شاغل و گروه‌های خود اشتغالی حجم بیشتری از این آمار را تشکیل می‌دهند.

فروزان ادامه داد: ۳۰ درصد افراد با همه گیری کرونا، منبع درآمد خود را از دست دادند و کاهش درآمد نسبت به قبل از همه گیری داشتند. بر اساس همین مطالعه، ۹.۲ درصد کودکان ۶ تا ۱۸ ساله کشور به دلیل پاندمی کووید، موفق به ثبت نام در مدارس برای سال تحصیلی ۹۹ – ۱۴۰۰ نشدند.

وی به نقل از گزارش پژوهشکده آمار، «استفاده نامناسب از فضای مجازی برای آموزش کودکان» در دوران شیوع کرونا، سبب نگرانی ۳۵ درصد والدین شده که این امکانات را برای فرزندان خود مناسب نمی‌دانند.رئیس دبیرخانه رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ تصریح کرد: این چند نمونه کفایت می‌کند که نشان دهد، در کنار موضوع کاهش مرگ و میر و ناتوانی جسمی و روانی ناشی از پاندمی کووید، توجه به سلامت اجتماعی و ارائه توصیف دقیق از وضعیت سلامت اجتماعی در جامعه لازم است، تا تحلیل‌های به دست آمده از آن نیز بتواند به برنامه ریزان نظام سلامت کمک کند.

وی افزود: عمده تکلیف رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ نیز ارائه تصویر درست و بدون سوگیری از وضعیت اجتماعی بعد از همه گیری کرونا و مشارکت در ارائه راهکارهایی است که به سلامت اجتماعی جامعه کمک کند.
در ادامه مهرداد فرخی دبیر رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ طی سخنانی تحت عنوان «حیطه های جلب مشارکت و همکاری با دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و مراکز و نهادهای مرتبط با سلامت اجتماعی»، به دو مأموریت از چهار مأموریت ابلاغ شده مقام عالی وزارت بهداشت برای رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹، اشاره کرد و گفت: بر اساس این دو مأموریت، می‌بایست پاسخ این سوال‌ها که پیامدهای اجتماعی ناشی از پاندمی کووید ۱۹ در ایران چیست؟ و دیگری، تعیین کننده‌های سلامت اجتماعی چه نقشی در پاندمی کووید ۱۹ دارند؟ را با انجام مطالعات و بررسی در سطوح مختلف اجتماعی مشخص کنیم.

وی افزود: به عنوان مثال، بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که سطح اجتماعی پایین‌تر و یا به عبارتی، افراد فقیرتر از پاندمی کووید ۱۹ بیشتر متأثر شده، بیشتر مبتلا می‌شوند و نوع شدید آن را هم می‌گیرند.
فرخی تصریح کرد: این مطالعه هنوز در کشور خودمان انجام نشده و رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ با کوهورتی که برای مطالعه پیامدهای اجتماعی کووید طراحی کرده و با پرسشنامه‌ای که به این منظور تهیه شده و برای همه دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال می‌شود، می‌توانیم نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی را هم از این پرسشنامه‌ها استخراج کنیم و بعد میزان ابتلاء و میزان مرگ و میر بر اساس شرایط اجتماعی و اقتصادی را مشخص کنیم تا در سیاستگذاری‌های کشور از این اطلاعات و نتایج، استفاده شود.

وی با توجه به این مقدمه، زمینه‌های همکاری با دانشگاه‌های علوم پزشکی را به دو بخش «زمینه‌های مطالعاتی» و «مشارکت در فعالیت‌های ترویجی» تقسیم کرد و افزود: در بخش مطالعاتی، با اولین فراخوانی که در میان اعضای هیأت علمی انجام شد، ۴۰ پروپوزال به دبیرخانه رصدخانه رسید که با بررسی آنها و با توجه به اولویت‌هایی که در پاندمی وجود داشت، چهار پروپوزال در اولویت کار رصدخانه قرار گرفت و در عین حال که همچنان می‌توانیم پروپوزال‌های دانشگاه‌ها در سراسر کشور را بپذیریم.

فرخی اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین این چهار طرح تحقیقاتی، مطالعه‌ای به صورت کوهورت است که پیامدهای اجتماعی کووید ۱۹ را در جمعیت بالای ۱۸ سال کشور بررسی می‌کند و ابزارهای مربوط به این مطالعه جهت دانشگاه‌های سراسر کشور ارسال شده است تا براساس شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه خود، از پرسشنامه‌هایی که طراحی شده، استفاده کنند و در نهایت، اطلاعات به صورت کشوری مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد.

وی با بیان خلاصه‌ای از سه طرح دیگر که در دست اجرای محققان رصدخانه اجتماعی کووید است مانند بررسی میزان پذیرش واکسن از سوی مردم، و یا بررسی پیامدهای اجتماعی کووید در جمعیت کودکان، افزود: همه چهار طرح مورد نظر، با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر کشور قابل اجرا ست.

فرخی گفت: پیش از تأسیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ نیز مطالعات مختلف در دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و همچنین دانشگاه‌های دیگر در خصوص ابعاد اجتماعی کووید ۱۹ انجام شده است که می‌توان با بازنگری بر روی آنها، نتایج آن مطالعات را نیز به روز کرده و بسیاری از آنها که منجر به تبیین سیاست‌ها و دستورالعمل‌هایی در حوزه سلامت می‌شود، منتشر کرد. رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ برای دریافت این مطالعات آمادگی دارد تا به دستورالعمل و سیاست تبدیل کند.

وی همچنین تاکید کرد: برقراری و حفظ ارتباط بین مدیریت سلامت اجتماعی با مدیریت بیماری کرونا در همه استان‌های کشور، می‌تواند به مدیریت بیماری در سطح کشور کمک کند.دبیر رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ همچنین با انتشار اسلایدهایی، خواستار همکاری و مشارکت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و نهادها و سازمان‌های مرتبط با سلامت اجتماعی در سراسر کشور، در زمینه «فعالیت‌های ترویجی» شد.

فرخی، ارسال خلاصه طرح‌های پژوهش در حوزه سلامت اجتماعی و بیماری کووید ۱۹ در قالب گزاره برگ و دارای ویژگی‌های مناسب ترجمان دانش برای انتشار در سایت و سایر رسانه‌های در اختیار رصدخانه با ذکر نام و مشخصات پژوهشگران و دانشگاه متبوع، مشارکت فعال در برگزاری وبینارهای رصدخانه با موضوع‌های مرتبط با سلامت اجتماعی در همه گیری کووید ۱۹ و ارسال پیام‌های آموزشی به دبیرخانه برای انتشار در سایت و سایر رسانه‌های در اختیار رصدخانه با ذکر نام و مشخصات تهیه کننده پیام و دانشگاه متبوع ” را از دیگر مواردی ذکر کرد که همکاری همه مراکز علمی و اجرایی مرتبط با سلامت اجتماعی را می‌طلبد.

وی همچنین پیشنهادهایی را مبنی بر «استفاده از طرح و شاخص‌های تهیه شده توسط رصدخانه در هر استان شامل یک شهر کم برخوردار و یک شهر برخوردار استان و تجمیع نتایج و گزارش آن به صورت یک تصویر ملی از متغیرهای سلامت اجتماعی در همه گیری بیماری کووید ۱۹» و «توسعه ابزار تهیه شده توسط رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ توسط محققان استانی، با توجه به زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی هر منطقه» مطرح کرد.

در ادامه، میرطاهر موسوی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و از محققان برجسته حوزه رفاه و سلامت اجتماعی، طی سخنانی تحت عنوان «ضرورت توجه به سرمایه اجتماعی در همه گیری کووید ۱۹»، به مفهوم رسمی سرمایه اجتماعی (سرمایه شبکه بادوامی از روابط کمابیش نهادینه شده توأم با شناخت و تعهدات متقابل است که هنجارهای مربوط به سرمایه اجتماعی را تولید می‌کند) پرداخت.

وی با نمایش جدولی از ابزار یا مقیاس پنج بعدی سنجش سرمایه اجتماعی در ایران، به بررسی سرمایه اجتماعی در پنج مؤلفه اشاره کرد و در ادامه، مقایسه گویه های مشترک سنجش سرمایه اجتماعی طی سال‌های ۱۳۸۵، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۷ را داشت.

موسوی با بیان نتایج سنجش در ۱۰ گویه مشترک سرمایه اجتماعی، و جمع بندی اطلاعات، توصیه کرد که فعلاً به جای افزایش سرمایه اجتماعی، باید به فکر جلوگیری از زوال و تخریب سرمایه اجتماعی موجود باشیم، ضمن آنکه به تشکیل نهادهای مدنی و اعتماد و حمایت رسمی از آنها کمک کنیم.

وی همچنین «کمک به کاهش نابرابری‌های عرضی و طولی و نابرابرهای منطقه‌ای، تلاش جدی به منظور تقلیل آسیب‌های اجتماعی و تقویت احساس سلامت، موفقیت، رضایت و شادی و امید به آینده مردم از طریق تغییر و اصلاح خاستگاه سرمایه اجتماعی در سطوح کلان، میانی و خرد» را توصیه کرد.

این محقق و استاد دانشگاه افزود: برای حفظ سرمایه اجتماعی در شرایط پاندمی کووید، «پرهیز نظام سلامت از ورود به منازعات سیاسی»، «تجدید نظر در روندهای نگران کننده و ناکارآمدی‌های در سطح کلان نظام سلامت و در زمینه مبارزه با کرونا» و «اطلاع رسانی شفاف در این زمینه» نیز توصیه می‌شود.

در ادامه این وبینار نیز قباد مرادی دانشیار اپیدمیولوژی و نماینده مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سخنانی، پنج حیطه از عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت در همه گیری کووید ۱۹ را تشریح و به راهکارهای اقتصادی و اجتماعی مربوط به آنها پرداخت.

در این وبینار، حمیدرضا خانکه رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و رئیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹، با ایراد سخنرانی، به تبیین ضرورت جایگاه رصدخانه اجتماعی در نظام سلامت پرداخت.رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ از اواخر اسفند ۹۹ با ابلاغ وزیر بهداشت، به رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی سپرده شد تا ابعاد اجتماعی پاندمی کووید ۱۹ بررسی و نتایج برای آگاهی سیاسگذاران و برنامه ریزان کشور ارائه شود.