هشدار نسبت به وقوع “زلزله آبی” در تهران

سید آرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران درباره مسئله فرونشست زمین در تهران و ابعاد جدید این مساله گفت:‌ در طی ادوار گذشته، دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان زمین‌شناسی و نقشه‌برداری درباره فرونشست هشدار می‌دادند. برمبنای اطلاعی که اخیرا داده شده است و توسط تصاویر ماهواره‌ای و تحقیقات دیگر تایید شده، اعلام شده است که‌ منشا فرونشست در تهران، آب کشاورزی است. 

توضیح درباره چرایی فرونشست زمین در تهران
وی ادامه داد: آب لازم برای کانون‌های کشاورزی از جمله احمدآباد مستوفی در جنوب غرب، ورامین و دشت‌های جنوب تهران از سفره‌های آب زیرزمینی تامین می‌شود و برداشت بیش از ظرفیت از این سفره‌ها موجب افت در این سفره‌های آبی شده که به صورت طبیعی، کل دشت تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری با بیان اینکه فرونشست یک مسئله بسیار تدریجی است، اظهار داشت:‌ متاسفانه وقتی علائم فرونشست بروز می‌یابد، برخورد سریع با آن دیگر دیر شده است. پدیدار شدن فرونشست مسئله‌ای تدریجی است و حل آن نیز به تدریج رخ می‌دهد و این گونه نیست که خیلی فوری بتوان مسئله آن را حل کرد. 

حسینی میلانی با بیان اینکه در چرخه مدیریت آب دشت تهران، تمام کاربری‌ها از آن برداشت کردند، تصریح کرد: به تناسب آن برداشت، تغذیه آبخوان انجام نشده و توان آن روز به روز کمتر شده است و کار، به جایی رسیده که از نظر فیزیکی هم بخشی از ظرفیت آبخوان در حال از دست رفتن است.

وی با بیان اینکه فرونشست در تهران یک نوع زلزله آبی از منظر منابع آبی محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: وقتی یک آبخوان از دست می‌رود، غیرقابل جایگزین است. فرونشست در کوتاه‌مدت روی خطوط حیاتی و ارتباطی از جمله معابر و بزرگراه‌ها تاثیر می‌گذارد و ریسک‌هایی را در پایداری این خطوط ایجاد می‌کند. به گفته این عضو هیات رییسه شورای شهر، اگرچه می‌توان پایدارسازی موقت برای سازه‌های تحت فرونشست ایجاد کرد، اما از آنجایی که منشا اصلی آن همچنان فعال است،‌ مجددا آسیب به زیرساخت‌ها مطرح است و هزینه مجددی در پی خواهد داشت. 

نگرانی از ناپایداری منازل مسکونی حریم شهر تهران در برابر فرونشست
حسینی میلانی با اشاره به گزارش‌های ارائه شده نسبت به فرونشست در تهران ابراز داشت: ‌گزارش‌ها از حریم شهر تهران حاکی از آن است که منازل مسکونی با ناپایداری‌های ناشی از فرونشست مواجه هستند که جای نگرانی دارد. اگرچه که درباره نواحی مرکزی هنوز خسارت خاص ناشی از فرونشست به صورت رسمی اعلام نشده است. 

وی با اشاره به اقدامات شهرداری برای مقابله با فرونشست بیان کرد: در حوزه مدیریت شهری، آنچه در حیطه وظایف شهرداری است، این است که سهم خود در برداشت از مخازن آب زیرزمینی در آبیاری فضای سبز مدیریت کند. در همین دوره، تلاش کردیم میزان برداشت و مصرف از سفره‌های آب زیرزمینی را کاهش دهیم و به سمت بهینه‌سازی مصرف برویم. 

سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری با اشاره به تفاهمنامه شهرداری تهران و وزارت نیرو یادآور شد: برای میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی، تفاهمنامه مهمی با وزارت نیرو امضا شده که برداشت ما در یک بازه زمانی دهه ساله به حدود ۸۰ میلیون متر مکعب و صرفا برای آبیاری پارک‌ها و بوستان‌های شهری می‌رسد. 

حسینی میلانی با بیان اینکه امسال هدف‌گذاری استفاده از حدود ۹ میلیون مترمکعب از منابع پساب توسط شهرداری است، عنوان کرد: در مناطق ۶ و ۵ تهران، آبرسانی با پساب تصفیه شده در حال اجرا است تا برداشت از آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی کم شود. اگرچه که این میزان کاهش حجم برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی در مقیاس برداشت آب کشاورزی و سایر برداشت‌ها رقم کمی را تشکیل می‌دهد.

وی افزود: اگر از سفره ۱۳۳ میلیون مترمکعب آب برای مصارف فضای سبز برداشت می‌کنیم، چندین برابر این رقم در دشت‌های تهران برای مصارف کشاورزی آب برداشت می‌شود.رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری با بیان اینکه ممنوعیت چمن‌کاری و جایگزینی گونه‌های کم‌مصرف اقدام دیگری است که شهرداری می‌تواند در زمینه مدیریت مصرف آب انجام دهد، گفت: در خرداد ماه امسال  بین دانشگاه تهران و شهرداری تفاهمنامه‌ای امضا شد و قرار است دانشگاه تهران در  بوستان گل‌ها که به شکل باغ گیاه‌شناسی خواهد شد،  در این زمینه به شناسایی گونه‌های کم‌مصرف کمک می‌کند.همچنین  در پارک آزادگان مرکز تحقیقاتی فضای سبز راه‌اندازی شده که شناسایی گونه‌های سازگار و بومی را مورد بررسی قرار می‌دهد. 

حسینی میلانی در واکنش به اینکه این اقدامات در مقابل حجم فرونشستی که اتفاق می‌افتد،‌ بسیار ناچیز است اظهار داشت: هر کسی در حوزه مسئولیت خود باید درست عمل کند. همه دستگاه‌ها باید به نسبت سهم خود، به وظیفه‌شان عمل کنند. مدیریت شهری متولی بخش کشاورزی در دشت‌های تهران نیست اما شورای شهر مصوبه‌ای را برای تبصره سه و ماده ۷ داشته که بر مبنای آن، درصدی را روی آب بها افزایش داده و منابع حاصل از آن، در اختیار شرکت آب و فاضلاب قرار می‌گیرد. 

وی اضافه کرد: برای این منظور، قرار است با  تصفیه روان‌آب‌های سطحی و استفاده از آنها برای مصارف کشاورزی، برداشت از سفره را کاهش دهیم اما این هم در مقایسه با مصارف آب کشاورزی عمده‌ای که در احمدآباد مستوفی و دشت ورامین انجام می‌شود، ناچیز است. 

ممانعت استانداری در ابلاغ طرح جامع راهبردی حریم
این عضو شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه آنچه که ارگان‌های دیگر باید انجام دهند، ‌مطالبه ما به عنوان شهر تهران نیز هست، تصریح کرد: ما اعلام کردیم سازگاری با کم‌آبی در تهران باید پیگیری شود. مسئله حریم و مدیریت بارگذاری و برداشت آب در حریم در این زمینه بسیار مهم است. این مسئله، اکنون محل اختلاف شهرداری تهران با استانداری است.

حسینی میلانی با بیان اینکه متاسفانه استانداری مانع از ابلاغ طرح جامع راهبردی حریم شده است، خاطرنشان کرد: بهانه‌ای که موجب شده استانداری در پنج سال گذشته از ابلاغ طرح جامع راهبردی حریم پرهیز کند، این است که باید منطبق بر تقسیمات کشوری باشد، اما  مسائل حریم کلانشهر مرتبط به شهر است که یکی از آنها منابع آب زیرزمینی است و از این زاویه نگرانیم. 

شهرداری گزارشی از ریسک پایداری تاسیسات در برابر فرونشست ارائه نکرده است
وی در پاسخ به اینکه تخمین فرونشست در قسمت‌های مختلف تهران از جمله بزرگراه‌ها چقدر است، ابراز داشت: در مدیریت بزرگراه‌ها، شهرداری باید گزارش مستندی تهیه کند و مشخص شود بر اساس آخرین آمار فرونشست، تاسیسات در چه سطحی از ریسک پایداری قرار دارند، اما تاکنون چنین گزارشی را از شهرداری دریافت نکردیم.
به گفته حسینی میلانی، کمیسیون سلامت و محیط زیست به زودی جلسه بحران آب را برگزار و دستگاه‌های مسئول از جمله سازمان نقشه‌برداری، سازمان زمین‌شناسی، شرکت‌ آب منطقه‌ای، شرکت آب و فاضلاب و مدیریت بحران دعوت و درباره این مسئله گفت‌وگو می‌شود.