روزگار قالی ایرانی از «عرش» تا «فرش»

گروه اقتصادی: فرش اصفهان، با تار و پودهای رنگارنگ و طراحی ‌های پیچیده ‌اش، همیشه نماد هنر و صنعت ایران بوده است؛ این فرش ‌ها نه تنها به زیبایی خانه‌ ها می ‌افزایند، بلکه تأثیر عمیقی بر اقتصاد محلی و ملی ایران دارند.

به گزارش بازار،فرش‌ بافی در ایران، به ویژه در اصفهان، سابقه ‌ای طولانی دارد و هنر بافندگی از دوران باستان، به ‌ویژه در دوران هخامنشیان و ساسانیان، در این منطقه رواج داشته است.
در این ارتباط یک کارشناس فرش، در گفت و گو با خبرنگار بازار، می گوید: اصفهان از دیرباز به خاطر بافت و طراحی‌ های بی‌نظیر فرش‌ هایش شناخته شده است.

علیرضا محمدی با بیان اینکه این هنر، در دوره‌های مختلف، با تغییرات و نوآوری‌هایی همراه بوده که به غنای فرهنگی آن افزوده است، افزود: در قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی، دوران صفویه به عنوان دوران طلایی صنعت فرش اصفهان شناخته می‌شود؛ شاه عباس اول، با حمایت‌های فراوان، اصفهان را به مرکز تولید فرش‌های هنری و با کیفیت تبدیل کرد.

وی اضافه می کند: فرش ‌های دوران صفویه با طراحی‌ های پیچیده و زیبای خود، نه تنها در بازار داخلی، بلکه در سطح جهانی نیز شهرت پیدا کردند؛ در دوران قاجاریه، صنعت فرش اصفهان همچنان رونق داشت اما تغییرات اجتماعی و سیاسی بر روند تولید و صادرات تأثیر گذاشت.کارشناس فرش تاکید می کند: در این دوران، صنعت فرش به سمت نوآوری ‌های تازه‌ ای حرکت کرد و سبک‌ های جدیدی به این هنر اضافه شد.

قرن ۲۱ و چالش های صنعت فرش اصفهان
وی ادامه می دهد: با ورود به قرن بیستم و بیست و یکم، صنعت فرش اصفهان با چالش ‌های جدیدی روبرو شد و تغییرات اقتصادی و رقابت‌ های جهانی تأثیر زیادی بر این صنعت گذاشت.محمدی تصریح می کند: امروز، اصفهان همچنان به تولید فرش‌ های با کیفیت ادامه می‌دهد اما برای مقابله با چالش‌ های جدید نیاز به نوآوری و تغییرات استراتژیک داریم.

فرش اصفهان هنوز یکی از برندهای معتبر در صنعت فرش دستباف است؛ طبق آمارهای سال ۲۰۲۳، اصفهان سالانه حدود ۱.۲ میلیون مترمربع فرش دستباف تولید می‌کند؛ این حجم تولید نشان ‌دهنده جایگاه ویژه اصفهان در صنعت فرش دستباف است؛ فرش ‌های اصفهان، با طراحی ‌های خاص و کیفیت بالا، همچنان در بازارهای جهانی به خوبی شناخته شده ‌اند.

در این ارتباط یک کارشناس اقتصادی نیز به خبرنگار بازار می گوید: در بازار داخلی، فرش‌ های اصفهان به شدت مورد توجه قرار می‌گیرند و حدود ۴۰ درصد از تولید کل فرش کشور در این بازار توزیع ودر سطح بین‌المللی، فرش‌ های اصفهان به بیش از ۶۰ کشور صادر می ‌شود.مهدی توکلی می افزاید: صادرات فرش اصفهان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۰۰ میلیون دلار رسید که نشان‌دهنده تقاضای بالا و محبوبیت این فرش‌ها در بازارهای جهانی است.

وی با بیان اینکه صنعت فرش، به‌ویژه فرش‌های دستباف اصفهان، نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی ایران دارد، گفت: این صنعت به‌طور مستقیم حدود ۰.۸ درصد از GDP کشور را تشکیل می‌ دهد و تأثیر غیرمستقیم آن، شامل تأثیر بر سایر بخش‌ های اقتصادی، به حدود دو درصد می‌ رسد.

اشتغالزایی و ارزش افزوده بالای صنعت فرش
این کارشناس صنعت فرش با با بیان اینکه این صنعت نه تنها از نظر مالی بلکه از نظر فرهنگی نیز اهمیت زیادی دارد، می گوید: این صنعت، با ایجاد اشتغال و اضافه کردن ارزش افزوده، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند.وی ایجاد اشتغال صنعت فرش اصفهان را ۱۰۰ هزار نفری اعلام و تصریح می کند: صنعت فرش از بافندگان تا فروشندگان و طراحان، تأثیر زیادی بر اقتصاد محلی و ملی دارد به نوعی که فرش‌ های دستباف اصفهان با کیفیت و طراحی‌ های ویژه خود، ارزش افزوده بالایی به اقتصاد کشور اضافه می‌کنند.

توکلی با اشاره به اینکه با وجود اهمیت و جایگاه برجسته فرش اصفهان، این صنعت با چالش‌ هایی روبرو است، تاکید می کند: رقبای جدید از کشورهای دیگر، به ویژه چین و هند، فشار رقابتی را افزایش داده‌اند.

کاهش تعداد بافندگان ماهر و عدم آموزش مناسب
این کارشناس صنعت فرش ادامه می دهد: از سویی هزینه‌ های بالای مواد اولیه و نیروی کار، بر سودآوری تأثیر گذاشته است و کاهش تعداد بافندگان ماهر و عدم آموزش مناسب برای نسل‌های جدید، یکی از چالش‌ های عمده است.در همین ارتباط استاندار اصفهان نیز در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: نصف جهان یک شهر هنردوست و فرش نماد یکی از هنرهای فاخر ایرانی به ویژه در استان گردشگری اصفهان است.

سید رضا مرتضوی با اشاره به اینکه بسیاری از هنرهای اصیل ایرانی مورد کم توجهی قرار گرفته اند، افزود: نباید پیشینه هنری خود را از یاد ببریم، در این راستا همه ما بایدت لاش کنیم تا میراث دار خوبی برای این هنرهای اصیل و میراث اصیل اصفهان در زمینه های مختلف باشیم.

از عرش تا فرش در سرنوشت قالی ایرانی!
وی با تاکید بر اینکه صادرات فرش ایرانی در دو دهه قبل حدود ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود اما درسال های اخیر حتی به صد میلیون دلار نیز نرسیده است، گفت: حمایت و برنامه ریزی در این حوزه ضرورتی تام دارد، نیازمند شناسایی مشکلات این عرصه و رفع آنها هستیم و لازم است طرح، دانش، فن و مهارت در این حوزه به روز شود تا با افزایش رقابت‌ پذیری به معرفی فرش فاخر ایرانی کمک کنیم و سرمایه‌ گذاری در آموزش و ارتقای مهارت‌ های نیروی کار نیز الزامی است.

استاندار اصفهان تاکید کرد: همه مسئولان باید در کنار مرکز ملی فرش ایران از این هنر با برنامه‌ های حمایتی برای کاهش هزینه‌ ها و بهبود کیفیت تولید حمایت کنند و با اراده جمعی جایگاه فرش فاخر را در فرهنگ و هنر ایران اسلامی به دنیا معرفی کنیم و در این راه نباید از شناسایی بازارهای جدید و استفاده از استراتژی‌های بازاریابی مدرن غافل شویم.

فرش اصفهان، با تاریخچه‌ای غنی و فرهنگی ارزشمند، همچنان یکی از بخش‌ های مهم هنر و صنعت ایران است؛ با توجه به چالش‌ها و فرصت‌ های موجود، توجه به نوآوری، بازاریابی، حمایت از تولیدکنندگان و آموزش نیروی کار می‌ تواند به تقویت این صنعت و حفظ جایگاه آن در اقتصاد ملی و جهانی کمک کند.فرش اصفهان، با بهره‌ گیری از این استراتژی‌ ها، می‌ تواند به رشد و پیشرفت خود ادامه دهد و به عنوان یک میراث فرهنگی و اقتصادی ارزشمند، تأثیر خود را در اقتصاد کشور حفظ کند.