حفاظت از میراث فرهنگی، مسئولیتی عمومی و جهانی است

محمود مرادی نراقی در مراسم گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی در استان مرکزی که در موزه صنایع‌دستی اراک برگزار شد، افزود:
حفظ و صیانت از آثار تاریخی نه‌تنها یک وظیفه سازمانی، بلکه مسئولیتی عمومی و فرهنگی است که باید در بطن جامعه نهادینه شود. این میراث ارزشمند، روایتگر هویت ماست و فرهنگ‌سازی برای حفاظت از آن باید به یک دغدغه همگانی تبدیل شود.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین آسیب‌های توسعه ناپایدار، بی‌توجهی به هویت فرهنگی و تاریخی شهرها بوده است، اظهار کرد: خداوند می‌توانست همه انسان‌ها را یک‌شکل بیافریند، اما هر انسان را برجسته و منحصر‌به‌فرد آفرید. این تفاوت، یک اصل فطری و الهی است که در معماری نیز نمود یافته و باعث تنوع فرهنگی و زیبایی فضاهای شهری شده است.

وی اظهار کرد: متأسفانه در روند توسعه‌یافتگی، این اصل مهم نادیده گرفته شده و بسیاری از بافت‌ها و بناهای تاریخی از بین رفته‌اند. به‌جای آنها، سازه‌هایی ساخته‌ایم که هویت ندارند و شبیه به هم هستند. امروز اگر بخشی از بافت جدید شهر یزد را به تبریز، تهران یا حتی شمال کشور ببرید، ممکن است تشخیص اینکه آن فضا متعلق به کدام شهر است، دشوار باشد؛ در حالی‌که هر منطقه اقلیم، فرهنگ و سبک معماری خاص خود را دارد.

مرادی نراقی در ادامه با اشاره به اصالت و معنویت معماری ایرانی گفت: در گذشته، پدران ما در ساخت بناها وضو می‌گرفتند، ذکر می‌گفتند و با نیت پاک کار می‌کردند. این اعتقاد تنها به ساخت مسجد یا امامزاده محدود نبود، بلکه باور داشتند که هر بنا می‌تواند بستری برای رشد و تعالی انسان باشد. این روح معنوی، بخشی جدانشدنی از معماری سنتی ما بوده که امروزه در حال فراموشی است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی حفاظت از آثار تاریخی را تنها حفظ کالبد بناها ندانست و افزود: ما زمانی که اثری را در فهرست ملی یا جهانی ثبت می‌کنیم، تعهدی رسمی به مردم ایران و جهان می‌دهیم. این آثار، هرچند در مرزهای جغرافیایی ما قرار دارند، اما بخشی از حافظه مشترک بشری هستند و حفاظت از آن‌ها مسئولیتی جهانی است.

وی با اشاره به شعار امسال روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی با عنوان «تاب‌آوری آثار تاریخی در برابر بحران‌ها» گفت: این شعار، ما را به درک عمیق‌تری از مفهوم تاب‌آوری در حوزه میراث‌فرهنگی سوق می‌دهد، چرا که تاب‌آوری یعنی توانایی یک اثر تاریخی برای بازگشت به شرایط اولیه پس از وقوع بحران‌هایی مانند زلزله، سیل یا تغییرات اقلیمی.

مرادی نراقی تأکید کرد: هر بنای تاریخی ظرفیت مشخصی برای تحمل فشار دارد. نمی‌توان بدون در نظر گرفتن توان یک اثر، هزاران بازدیدکننده را وارد آن کرد. به‌عنوان مثال، سایت باستان‌شناسی خورهه تنها قابلیت بازدید روزانه ۱۰۰ نفر را دارد و اگر این ظرفیت رعایت نشود، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن وارد خواهد شد. درک درست از مفهوم تاب‌آوری، یکی از ارکان اصلی برنامه‌ریزی بلندمدت برای حفاظت از میراث‌فرهنگی کشور است.