نشانه‌های ناخوشایند جامعه

رضا صادقیان
جامعه ایران امروز برخلاف دوره‌های سابق که با نزدیک شدن به فصل انتخابات ریاست‌جمهوری جلوه‌ دیگری را نشان می‌داد، تا این لحظه آمارهای منتشر شده از سوی سازمان صدا و سیما و مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، نمایی از تحرک و پویایی رای دهندگان در انتخابات را به تصویر نمی‌کشد.براساس آخرین نظرسنجی منتشر شده از سوی ایسپا، از شهروندان بالای ۱۸ سال کشور پرسیده شد: «هر روز اخبار مختلفی در جامعه منتشر می‌شود. بفرمایید در طول یک ماه گذشته اخبار مربوط به موضوعات مختلف را دنبال کرده‌اید؟»
چنانچه به نتایج کسب شده از منظر سیاسی و رسانه‌ایی و اقبال شهروندان به مشارکت فعال در انتخابات ریاست جمهوری نگاه کنیم، وضعیت امروز مطلوب نخواهد بود. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد، ۷۷.۴ درصد از پاسخگویان اخبار مربوط به «تعداد مبتلایان و جان باختگان کرونا»، ۷۴.۸ درصد اخبار «قیمت کالاهای اساسی»، ۷۰.۴ درصد اخبار «تولید و واردات واکسن کرونا»، ۵۴.۷ درصد «توافقنامه بین ایران و چین»، ۵۳.۸ درصد «قیمت سکه و دلار»، ۴۷.۴ «مذاکرات ایران و آمریکا»، ۴۱.۸ درصد «انفجار در تاسیسات هسته‌ای نطنز»، ۴۰.۷ درصد «اخبار کاندیداهای احتمالی ریاست جمهوری»، ۳۹.۸ درصد «مسابقات فوتبال باشگاه‌های آسیا»، ۲۵.۸ درصد «اخبار مربوط به آزارهای جنسی توسط چهره‌های مشهور» و ۲۱.۳ درصد «اخبار مربوط به FATF» را طی یک‌ماه گذشته پیگیری کرده‌اند.
براساس نظرسنجی انجام شده و از میان ۱۱ موضوع رسانه‌ای، هشتمین دغدغه شهروندان پیگیری اخبار انتخابات ریاست جمهوری است. نکته جالب توجه آنکه هفت عنوان برتر در حوزه رسانه آمیخته‌ای از دغدغه‌های اقتصادی، شیوع ویروس عالم‌گیر و واکسن کرونا است. به واقع با فربه‌تر شدن موضوعات اقتصادی و کوچک شدن سفره مردم طی سه سال اخیر و شیوع ویروس کرونا و افزایش آمار مبتلایان و فوتی‌ها موضوع سلامت برای شهروندان اهمیت اول را یافته است و دغدغه‌های سیاسی و پیگیری اخبار مربوط به انتخابات تقریبا به حاشیه رفته است. اینکه شهروندان اخبار کاندیدای احتمالی ریاست جمهوری را به اندازه مسابقات فوتبال باشگاه‌های آسیا پیگیری می‌نمایند، نشانه‌ای جالب توجه‌ای برای برگزار شدن انتخابات پرشور و با نشاط نیست.
نتایج نظرسنجی ایسپا از یک منظر قابل بازخوانی و دقت دو چندان برای سیاست‌گذاران و عوامل اجرایی انتخابات است. چنانچه در بحث تایید صلاحیت‌ها زمینه گشایش بیشتری فراهم نیاید و همچنان شاهد کشمکش‌های بی‌پایان میان مدیران ارشد سابق و فعلی باشیم، در نهایت امر با مشارکت پایین و شکل‌گیری یک دولت با رای حداقلی مردم روبرو خواهیم بود. دولتی که در نهایت با رای ۴۰ درصدی مردم به کرسی ریاست جمهوری تکیه خواهد زد.
این همه برای آینده کشور و مردم با دستاوردی قابل لمس همراه نخواهد بود؛ میزان مشارکت پایین شهروندان و اقبال نشان ندادن مردم به کاندیدای حاضر در صحنه رقابت‌ها زمینه‌ساز محدودیت‌ کشورهای خارجی است. چرا که کشورهای خارجی و خصوصا آنان که منتظر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو هستند، هنگامه‌ای که مشارکت پایین شهروندان را شاهد باشند، به جای همکاری و گام برداشتن به سوی امضای تفاهم‌نامه و رفع موانع در امور مالی و تجاری و رفع تحریم‌ها به طرف شکل دادن به موانع جدید و فشارهای حداکثری خواهند رفت. بی‌تردید وقت آن رسیده که به نظرسنجی‌ها با دقت دو چندان و بلکه بیشتر نگریست. حتی اگر درصدی از محافظه‌کاری و خطا را برای هر کدام از سنجش‌های صورت گرفته قائل باشیم، با این وجود هر کدام از نظرسنجی‌ها بازتابی از شرایط امروز کشور را در حوزه‌ای مشخص نمایان می‌کند.