نقش رسانه‌های خبری در معرفی بیماری MS

به طور کلی، چارچوب‌بندی موضوعات عمومی یکی از مهمترین امکانات و ابزارهای رسانه برای شکل دادن به افکار عمومی و تأثیرگذاری بر تصمیمات سیاسی است. رسانه‌ها از طریق چارچوب‌بندی بر درک مخاطبان از یک موضوع تأثیر می‌گذارند. چارچوب‌بندی، فرآیندی است که رسانه‌ها از طریق آن، اجزای اصلی مربوط به پدیده‌ها را سازماندهی و ساختاردهی می‌کنند و بدین ترتیب، بستری فراهم می‌شود تا افراد آن پدیده‌ها را درک کنند. 
به طور مشخص‌تر، این فرایند به افراد کمک می‌کند تا به آن‌ها نشان دهد پدیده‌های مختلف به طور واقعی چه معنایی دارند و به عبارتی بهتر، الگوهای تفسیری برای فهم پدیده‌ها را فراهم می‌کند. رسانه‌ها با ارائه تصویرگری‌های خاص خود در مورد برخی پدیده‌ها، به مشروعیت آن‌ها در جوامع کمک می‌کنند و بنابراین، می‌توان چنین استنباط کرد که مشروعیت بخشی به برخی پدیده‌ها، به مشروعیت آن‌ها در جوامع کمک می‌کنند. 

بنابراین، می‌توان چنین استنباط کرد که مشروعیت‌بخشی به برخی از وقایع اجتماعی، یکی از کارکردهای اصلی فرآیند چارچوب‌بندی محسوب می‌شود. به این علت، این چارچوب‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی درخصوص مسئله‌ای موثر است. رسانه‌ها در مرحله اول، از طریق برجسته‌سازی رسانه‌ای توجه مخاطبان را به مسئله‌ای خاص جلب می‌کنند و در مرحله دوم، به نحوی افکار مخاطبان را به جنبه‌های مختلف آن مسئله شکل می‌دهند که منظور از این مرحله همان چارچوب‌بندی رسانه‌ای است.

ارزش‌ها و هنجارهای جامعه، محدودیت‌ها و فشارهای سازمانی، فشارهای بیرونی از سمت گروه‌ها و سیاستگذاران، روال‌های حرفه‌ای شغلی و گرایش‌های سیاسی و ایدئولوژیکی روزنامه‌نگاران از جمله عواملی است که در شکل‌گیری چارجوب‌های خبری توسط روزنامه‌نگاران موثر هستند. همچنین فرآیندهای مختلف چارچوب‌بندی در چهار سطح گوناگون در فرهنگ، ذهن نخبگان و متخصصان ارتباطی، متون ارتباطی و در اذهان مردم اتفاق می‌افتد.

تحقیقات مختلفی درباره آثار چارچوب‌بندی خبری بر ادراک مخاطبان از مسئله‌ای مشخص صورت گرفته است، برای مثال تاکنون مطالعات خارجی متعددی در مورد تاثیرات چارچوب‌بندی خبری به مسائلی مانند اعتراضات اجتماعی، نگرش‌های سیاسی، تغییرات آب و هوا، هزینه‌های درمانی، چاقی و… انجام شده است. همچنین در مطالعات داخلی، پژوهش‌های گوناگونی به شناسایی و تحلیل چارچوب‌بندی رسانه‌ای در حوزه‌های مختلف مانند یارانه‌ها، بر ساخته شدن علم در رسانه‌ها و… پرداخته‌اند.

با توجه به بررسی‌هایی که نگارندگان انجام داده‌اند، پژوهشی که به طور مشخص در حوزه چارچوب‌بندی خبری بیماری MS صورت گرفته باشد، وجود ندارد. بیماری MS یا مولتیپل اسکلروزیس، یکی از شایع‌ترین  بیماری‌های نورولوژیک در انسان بوده است. این بیماری بسته به نوع و شدت می‌تواند باعث ایجاد اختلال حسی، ضعف، گرفتگی عضلات، اختلال بینایی، اختلال شناختی، خستگی، لرزش اندام‌ها، اختلال در دفع ادرار، مدفوع، عملکرد جنسی و تعادل، فراموشی، کاهش شنوایی، کرختی، تاری دید، دوبینی و اختلال گفتاری شود. 

شایع‌ترین سن ابتلا به این بیماری ۲۰ تا ۴۰ سال است، دورانی که در آن فرد بیشترین مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی را بر عهده دارد و در سنین باروری است. به طور کلی، این بیماری بر تمام ابعاد کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد. طبق گفته بعضی از پژوهشگران، در ایران آمار دقیقی از تعداد این بیماران در دسترس نیست اما طبق آمار انجمن MS ایران که عضو فدراسیون بین‌المللی MS است، حدود ۴۰ هزار نفر بیمار MS در ایران وجود دارد که تنها ۱۷ هزار نفر از آنان عضو این مرکز هستند. 

لازم است اشاره شود که سال‌های اخیر در برخی منابع، تعداد این بیماران را در کشور ایران، نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده‌اند. همچنین اشاره شده است که ایران در ابتلا به بیماری MS جزء ۱۰ کشور اول دنیا است. برخی پژوهشگران در حوزه سلامت، به طور قابل توجهی از این ایده حمایت کرده‌اند که رسانه‌ها در راستای مشروعیت‌بخشی و چارچوب‌بندی مسائل گوناگون، نقشی مهم را ایفاء می‌کنند.

به بیانی بهتر، روش و حالتی که مسائل گوناگون در رسانه‌ها به تصویر کشیده می‌شوند، تأثیر زیادی در این امر دارد که چنین مسائلی در جامعه نادیده گرفته شوند یا مورد حمایت قرار گیرند. اهمیت رسانه، به خصوص اخبار در امور سلامت، ناشی از قدرت برجسته‌سازی و چارچوب‌بندی آن در موضوعات مختلف است. بنابراین، با توجه به اهمیت چارچوب‌های رسانه‌ای در شکل‌گیری افکار عمومی به مسئله‌ای خاص و از طرفی با توجه به شیوع بالای بیماری MS در کشور ایران به خصوص در قشر جوان، درک اینکه رسانه‌های خبری چگونه و در قالب چه چارچوب‌هایی این بیماری را در ذهن عموم شکل می‌دهند، اهمیت می‌یابد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ناآگاهی و اطلاعات اندک در جامعه درباره این بیماری تأثیر بسزایی بر افزایش مشکلات بیماران MS داشته است. این مسئله امر بسیار مهمی برای این بیماران تلقی می‌شود که برخلاف اهمیت زیاد آن، بسیاری از رسانه‌ها توجه خاصی به این مسئله نکرده یا اگر مورد توجه قرار دادند، بسیار ناچیز بوده است. به طور کلی، می‌توان گفت که بیماران MS در کنار دست و پنجه نرم کردن با بیماری خود، باید با مشکلات بزرگ دیگری مانند اشتغال، ازدواج، هزینه‌های داروها و… مقابله کنند.

طبق ادعای یکی از پژوهشگران، بیماری MS، استقلال و توانایی فرد را برای شرکت موثر در خانواده و اجتماع تهدید می‌کند و بیماران را به سوی احساس نبودن شایستگی و اطمینان از خود سوق می‌دهد، چیزی که فرد بیمار از به هنجار ساختن آن ناتوان است. این مطالعه، اشاره می‌کند که این بیماری، زمان حال و آینده بیماران را می‌پوشاند و افق‌های زندگی آن‌ها را محدودتر می‌سازد و همچون سایه‌ای تاریک به سراسر زندگی بیماران گسترش می‌یابد.
نتایج این پژوهش نشان داد که تقویت چارچوب حمایت و امید می‌تواند اثر قابل توجهی در افزایش کیفیت زندگی بیماران MS و همچنین افزایش آگاهی جامعه درباره این بیماری داشته باشد. همچنین به نظر می‌رسد سازمان‌های خبری با مطرح کردن دقیق مشکلات مختلف بیماران، باعث افزایش مشارکت دولت در حمایت از بیمارن شوند و علاوه بر آن، خبرگزاری‌ها با اطلاع‌رسانی‌های مناسب در مورد برنامه‌های مفید انجمن‌ها، به میزان بیشتری می‌توانند همبستگی و امید را در جامعه بیماران MS افزایش دهند.