ستاره‌ای که با پای برهنه شروع کرد و با یک «دست» به ان‌بی‌ای رفت

گروه ورزشی: حامد حدادی ستاره دو دهه بسکتبال ایران و آسیا پس از بازی با لبنان و پایان رقابت‌های ایران در جام جهانی ۲۰۲۳ از تیم ملی خداحافظی کرد. این بازیکن بعد از ۲۳ سال حضور تاثیرگذار در بسکتبال ایران بازنشسته شد. ستاره بی‌چون و چرای بسکتبال ایران سفرش را از سخت‌ترین موقعیت آغاز کرد و به اوج این ورزش در رده ملی رسید.
حضور پررنگ او در زمین، همراه با مهارت‌های استثنایی و عزم استوارش حدادی را به چهره‌ای کم‌نظیر در ورزش ایران بدل کرده است. این مطلب نگاهی دارد به سرنوشت این چهره برجسته ورزش ایران که تنها بسکتبالیست این کشور است که به ان‌بی‌ای، معتبرترین لیگ بسکتبال دنیا، رسیده است.
عشق به فوتبال در زمین‌های خاکی اهواز!
شاید کمتر کسی بداند که این بازیکن با قد دو متر و ۱۸ سانتی‌متری، ورزش را از زمین‌های خاکی فوتبال شروع کرده است. او که ۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۴ در اهواز به دنیا آمد، خیلی زود متوجه تفاوتش با دیگر هم سن و سال‌های شد. شاید در همان روز نخست مدرسه، وقتی روی نیمکت اول نشسته بود و هنگامی که صدای بقیه دانش آموزان درآمد، معلم مجبور شد او را به آخر کلاس هدایت کند تا بقیه بتوانند تخته را ببینند.
عاشق فوتبال بود و مثل اکثر جنوبی‌ها به استقلال علاقه داشت، برای همین در نوجوانی بیشتر وقتش را در زمین‌های خاکی می‌گذراند.
پابرهنه در زمین‌های بسکتبال!
او که ۱۲ سال بیشتر نداشت که پیدا کردن کفش برایش به معضلی تبدیل شد: آن زمان سایز پایش ۴۵ بود و برای همین هم مدت‌ها پابرهنه تمرین می‌کرد. حدادی هرگز آن روزها را فراموش نکرده است اینگونه از آن روزها یاد می‌کند: « کل اهواز را زیر پا می‌گذاشتم تا کفش سایز ۴۵ پیدا کنم. البته الان سایز پایم ۵۴ شده است. چون کفش مناسب نداشتم اکثرا در خانه می‌ماندم تا اینکه یکی از همسایه‌ها بهم گفت: من بسکتبال بازی می‌کنم، دوست داری با من بیایی؟ من هم گفتم حتما، چرا که نه؟» «روز بعد با یک پیراهن فوتبالی و بدون کفش به باشگاه شهرمان رفتم. ۶ ماه اول بسکتبالم را با کفش مردانه یا پابرهنه بازی می‌کردم. برخی از مسابقات که ایراد نمی‌گرفتند را پابرهنه بازی می‌کردم. تا اینکه عمویم از آلمان برایم یک جفت کفش فرستاد.»
۶ ماه تمرین درست راه رفتن
ناظم سلامی نخستین مربی حامد حدادی در باشگاه شاهین اهواز بود و سپس همراه تیم منتخب خوزستان در مسابقات قهرمانی کشور در اواخر دهه ۷۰ به سعید فتحی، سرمربی وقت تیم بسکتبال جوانان ایران، معرفی شد. او که در ۱۳ سالگی وارد بسکتبال شده بود، یک سال بعد به درخواست سعید فتحی به تهران آمد و از سال ۲۰۰۰ در ۱۴ سالگی وارد اردوهای تیم جوانان ایران شد.
سعید فتحی فراتر از یک مربی در شکل‌گیری حامد حدادی نقش داشت. او مثل یک پدر در آن روزها که حدادی جوان در تهران غریب بود او را همراهی کرد. حدادی به خبرگزاری شهرآرانیوز گفت: «سعید فتحی شش ماه روی سرم کتاب می‌گذاشت و می‌گفت با همان باید روی یک خط راست راه بروم. به دلیل قد بلندم حرکات دست و پایم هماهنگ نبود اما او با کارهایی که کرد درست شدم. من بار‌ها گفتم هزار بار دیگر هم بگویم کافی نیست، من مثل سعید فتحی در بسکتبال ایران ندیدم و همیشه مدیون او هستم. بسیار مربی پیگیری بود و از تمرینات گرفته تا بدنسازی و تغذیه ما را زیر نظر داشت.» با همه اینها آقای فتحی هرگز نتوانست شاهد افتخارآفرینی حامد در تیم‌های ملی به رهبری خود او باشد. با ریاست محمود مشحون در فدراسیون، محمد ایزدپناه سرمربی جوانان ایران شد و حامد حدادی برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ با آن تیم نایب قهرمان آسیا شد.
دردسرهای حضور در امارات
پس از این مسابقات حامد حدادی که همراه سعید فتحی در تیم پیکان حضور داشت، برای مدتی راهی امارات شد و شنیده می‌شد که برای تیم النصر بازی کرده است. از آنجایی‌که این بازیکن بدون اجازه فدراسیون به امارات رفته بود، محمود مشحون نمی‌خواست به او مجوز حضور در لیگ برتر ایران را بدهد و حواشی زیادی برای او به وجود آمد. سعید فتحی باز هم به کمک حدادی آمد و اعلام کرد که این بازیکن با تیم پیکان قرارداد ۲ ساله دارد: «حدادی به ایران بازگشته تا تعهدات خود را نسبت به تیم پیکان و بسکتبال کشور عملی کند. در راستای استفاده ازاین بازیکن مذاکراتی با فدراسیون بسکتبال انجام شده و درصورت موافقت فدراسیون بسکتبال در اولین فرصت از او استفاده خواهیم کرد.» با وساطت شماری از پیشکسوتان محمود مشحون کوتاه آمد و حامد حدادی دوباره به جمع ملی‌پوشان بازگشت. در مهرماه سال ۸۳ همان تیم جوانان در رده امید با سرمربی‌گری مهران شاهین طبع در تهران به قهرمانی آسیا رسید.
بریدن دست و از بین رفتن عصب
حامد حدادی روزهای دشواری را در زندگی‌اش تجربه کرده است. اما احتمالا «منحوس‌ترین» روز حرفه‌ای او در آبان سال ۸۳ بود که پیکان به مصاف صبا باتری رفت. داوران این دیدار چندین بار پشت سر هم خطای حامد حدادی را اعلام کردند و ۲ دقیقه و ۵۸ ثانیه به پایان کوارتر سوم خطای چهارم او را گرفتند و حدادی که معتقد بود خطایی نکرده، پیراهن خود را به روی سرش کشید و برای این کار محمد متین به او «تکنیکال فول» داد و در پی آن به دلیل انجام پنج خطا باید زمین را ترک می‌کرد. او به نشانه اعتراض با پایش به تابلوهای تبلیغاتی کوبید، «دیسکالیفه» شد و به رختکن رفت.
چند دقیقه بعد صدای فریادهای محمد شاهسوند در سالن پیچید که می‌گفت: «حامد مُرد، حامد را کشتید.» سالن بسکتبال آزادی با این خبر تکان خورد و شماری فریاد می‌زدند: «حامد حدادی رگ دستش را زد.» افراد بسیاری به سمت رختکن تیم پیکان دویدند و حامد را نیمه بیهوش و غرق در خون روی زمین پیدا کردند. او تنها فرصت پیدا کرد که بگوید شیشه شکسته و دستش بریده و قصد زدن رگش را نداشته است. او را بلافاصله به بیمارستان انتقال دادند و همان شب حدادی تحت عمل جراحی قرار ‌گرفت.
روزنامه ۹۰ فردای آن روز روی جلد، عکسی از حدادی با تیتر « دست راست بسکتبال زیر تیغ جراحی» منتشر کرد و از قول او نوشت: «به نظر من در وقوع این حادثه داوران مقصر بودند. خطاهایی که داوران برای من گرفتند هیچ‌کدام درست نبود و به خصوص خطای سوم و دیسکالیفه کردن من باعث شد که اعصابم به هم بریزد. داوران از اول بازی به ضرر پیکان سوت می‌زدند و این سوت‌ها باعث به هم ریختن اعصاب بازیکنان تیم ما شده بود.» پویا تاجیک که آن زمان هم تیمی حامد حدادی در پیکان بود درباره این اتفاق به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «به نظر من بی‌تجربگی کادرفنی در رخ دادن آن اتفاق تاثیرگذار بود و نباید در آن شرایط حامد را به حال خود رها می‌کردند. من خودم بعد از دیدن آن صحنه خیلی بهم ریختم. شب بسیار بدی بود و وقتی گفتند عصب دست حدادی از بین رفته، فکر نمی‌کردم دوباره بتواند بسکتبال بازی کند. اما دیدیم آن بچه آنقدر بااستعداد بود که با همان دست برگشت و به جاهای بالا هم رسید.» چند ماه پس از این اتفاق در حالی‌که شنیده می‌شد حدادی دیگر نمی‌تواند بازی کند و دست راست او تنها ۱۰ درصد کارایی دارد باز هم سعید فتحی به کمکش آمد و حدادی با پیکان استارتی دوباره زد.
شوت از نیمه زمین و آغاز درخشش
تیم ملی بسکتبال ایران بعد از دو دوره قهرمانی در غرب آسیا، سال ۸۵ راهی بازی‌های آسیایی دوحه قطر شد، جایی‌که جرقه موفقیت بسکتبال ایران زده شد و پس از ۵۵ سال بار دیگر صاحب مدال برنز بازی‌های آسیایی شوند. حدادی در این رقابت‌ها توانایی‌هایش را به رخ حریفان کشید.
پس از آن ۱۴ مرداد ۱۳۸۶ تیم ملی ایران در فینال مسابقات بسکتبال قهرمانی آسیا و انتخابی المپیک پکن مقابل تیم ملی لبنان قرار گرفت، این بازی بدون شک یکی از به یادماندنی‌ترین بازی‌های حامد حدادی است. او در آخرین ثانیه‌های کوارتر اول در حالی‌که ایران عقب بود با پرتاب سه امتیازی حامد حدادی از نیمه زمین خودی ۲۱ بر۱۹ پیش افتاد، برتری که تا پایان مسابقه حفظ شد.
حامد حدادی با ۳۱ امتیاز و ۱۰ ریباند در ۲۸ دقیقه مرد اول رقابت فینال بود، او در این مسابقه نزدیک به ۷۸ درصد موفقیت در پرتاب منطقه‌ای را برای خود ثبت کرد که بسیار بالاتر از استانداردهای آسیا و حتی جهان بود. دو پرتاب دو امتیازی حامد حدادی در دو دقیقه پایانی نیز نقشی سرنوشت ساز در اولین قهرمانی ایران در آسیا داشت، در حالی که از دست دادن هر کدام از آن دو پرتاب می‌توانست منجر به شکست شود، ایران سرانجام ۷۴ بر۶۹ از سد تیم لبنان گذشت تا ضمن کسب اولین عنوان قهرمانی جواز حضور در المپیک ۲۰۰۸ پکن را نیز کسب کند.
حدادی در پایان مسابقات به عنوان با ارزشمندترین بازیکن انتخاب شد. البته او این عنوان را در سال‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ هم تکرار کرد.
المپیک سکوی پرتاب به NBA

حامد حدادی با حضور در ممفیس گریزلیز، تنها بسکتبالیست ایرانی شد که در معتبرترین لیگ بسکتبال دنیا بازی کرده است

پس از آن حامد حدادی به صباباتری رفت و در کنار جوزف گارس بازیکن اهل دومینیکا که هم قد خودش بود و سابقه بازی در تیم‌های تورنتو ریپورتز، دنور ناگتس را داشت به تمرین پرداخت و هر روز بهتر شد تا سال ۲۰۰۸ که به رقابت‌های المپیک پکن رسید. حدادی که انگیزه‌های زیادی داشت و المپیک را سکوی پرتاب خودش می‌دانست در این رقابت‌ها سنگ تمام گذاشت. او در این رقابت‌ها تنها بازیکن آسیایی بود که آمار متوسط کسب امتیاز و ریباندش در هر بازی دور مقدماتی دو رقمی (دبل دبل) بود. در حالی که گفته می‌شد به دلیل روابط غیردوستانه آمریکا و ایران در آن زمان، حدادی شانس حضور در ان‌بی‌ای را ندارد و احتمالا یکی از پیشنهادهای اروپایی را قبول می‌کند، به نظر رسید که ارتباطات رایکو ترومن، سرمربی وقت تیم ملی بسکتبال، راهگشا شد.
در روز نهم شهریور ۱۳۸۷ و در میان اخبار ضدونقیض و شایعات پیوستن حدادی به تیم‌های مختلف، خبر پیوستن این بازیکن به باشگاه ممفیس گریزلیز آمریکا به طور رسمی اعلام شد. پویا تاجیک در لحظه‌ای که به حدادی پیشنهاد بازی در ممفیس داده شد در کنار او بود. او به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «در بازی‌های دایمون بال و بعد از المپیک در محل هتل در حال استراحت بودیم. من و مرحوم آیدین نیکخواه بهرامی و حامد بودیم که ترومن مربی تیم ملی آمد و به حدادی گفت: از تیم ممفیس قراردادی آمده و آنها خواستار حضور تو در این تیم شده‌اند. ما همه فریاد زدیم و آن شب را جشن گرفتیم. حامد آن زمان از باشگاه‌های میامی، هیستون، آتلانتا، دو باشگاه از لیتوانی و روسیه هم پیشنهاد داشت که به همه آنها پاسخ منفی داد. »
شروع ناموفق با ممفیس گریزلیز
حامد حدادی اما شروع خوبی در ممفیس نداشت و خودش در این‌باره می‌گوید: « در بدو ورودم به آمریکا با توجه به عدم تجربه‌ای که داشتم خیلی بد شروع کردم و به تیم داکوتا ویزاردز رفتم که یکی از تیم‌های زیر توسعه و گسترش ممفیس بود و بازیکنان این تیم را آماده می‌کرد. ۲۵ روز آنجا بودم و البته شرایط خوبی بود. در زبان هم مشکل داشتم.» «بعد از آن مرحله به تیم ممفیس اصلی بازگشتم، در ابتدا تنها سه تا چهار دقیقه بازی می‌کردم تا این که مربی عوض شد. ناامید شده بودم و دوباره به تیم دی لیگ ( زیر مجموعه لیگ NBA) رفتم. در همین بین یکی از بازیکنان ممفیس در پست من مصدوم شد. در هتل استراحت می‌کردم که گفتند پرواز دارم و باید خودم را به ممفیس برسانم.»
«با خودم گفتم یک‌بار دیگر شانس در خانه من را زده است، مقابل دنور به زمین رفتم که در دقایق اولیه بازی مربی من را به زمین و در پنج دقیقه، هفت امتیاز و پنج ریباند داشتم که فوق‌العاده بود. ۱۸ دقیقه بازی کردم وهمه چیز عوض شد.»
بازی مقابل ستاره‌های بسکتبال دنیا

حامد حدادی چند ماه کابوس‌وار را در آمریکا پشت سر گذاشت. نخست‌ به ‌دلیل درگیربودن در تمرینات تیم ممفیس گیریزلیز نتوانست تیم ملی بسکتبال ایران را در بازی‌های آسیایی گوانگجو همراهی کند. پس از آن یک اختلاف خانوادگی برای حدادی خبرساز شد که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ایران و آمریکا داشت. پس از حل و فصل این واقعه نیز حدادی کماکان به نیمکت ذخیره‌ها پیچ شده بود تا اینکه بالاخره به‌ دلیل عملکرد فنی درخشانش خبرساز شد. ممفیس در یک مسابقه تماشایی موفق شد با نتیجه ۱۲۰ بر ۹۲ حریف خود ساکرامنتو کینگز را شکست بدهد که در این بازی حامد حدادی که ۲۱ دقیقه به میدان رفت موفق شد برای نخستین بار در لیگ NBA «دبل دبل» کند. او در این مسابقه ۱۰ امتیاز کسب کرد و ۱۰ ریباند داشت.
پیوستن به فینیکس سانز
معمولا هر بازیکن در NBA لقبی دارد و برای حامد حدادی آن روزها عنوان «امید دهنده» را انتخاب کرده بودند. در سال ۹۱ حدادی از ممفیس جدا شد و به تورنتو رپرتورز پیوست. اما او پس از یک ماه معطلی و بدون اینکه بازی کند، به‌خاطر صادر نشدن ویزا مجبور شد از تورنتو به فینیکس سانز برود. او از اینکه در فینیکس بازی می‌کرد احساس خوبی داشت و دراین‌باره گفته بود:« وقتی در ممفیس بودم مربی تیم ( لیونل هالینز) همیشه با اولین اشتباه مرا از زمین بیرون می‌کشید. اما اینجا وقتی اولین اشتباه را مرتکب می‌شوم مرا بیرون نمی‌کشند. احساس خیلی خوبی دارم چون اینجا بیشتر بازی می‌کنم. من چهار، پنج سال در ممفیس بودم و در این مدت یک چیز را خوب یاد گرفتم، اینکه شما باید صبور باشید.»
حضور در لیگ چین و گران‌ترین ورزشکار ایران

دوران حضور حدادی در آمریکا اما خیلی طولانی نشد. او بعد از یک دوره تمرین با تیم نیویورک نیکز با تیم فولاد ماهان به جام باشگاه‌های آسیا رفت و در نهایت بعد از به نتیجه نرسیدن با تیم‌های NBA به لیگ چین رفت و با سیچوان قرارداد بست. در آن زمان اعلام شد قرارداد حدادی با این تیم ۱/۳ میلیون دلار است و به عنوان گران‌ترین ورزشکار ایران معرفی شد.
رقابت حدادی و یائومینگ
حدادی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ در لیگ چین حاضر شد و برای تیم‌هایی همچون سیچوان، نانجینگ و چامپویل بازی کرد.
ایران و چین سال‌ها دو حریف قدرتمند در بسکتبال آسیا بودند و رقابت بازیکنان این دو تیم هم تماشایی بود. حامد حدادی و یائومینگ دو سنتر بلند قامت که هر دو سابقه بازی در ان‌بی‌ای را داشتند از نمادهای بسکتبال قاره آسیا در دنیا بودند اما خیلی زیاد نتوانستند مقابل همدیگر بازی کنند. از یک طرف یائومینگ درگیر بازی‌های ان‌بی‌ای بود و کمتر تیم ملی کشورش را همراهی می‌کرد و از طرف دیگر در سال ۲۰۱۱ از بسکتبال خداحافظی کرد و پس از آن به عنوان رییس فدراسیون بسکتبال چین انتخاب شد اما حدادی در لیگ آنها همچنان بازی می‌کرد.
در سال ۲۰۱۷ و در شرایطی که استرالیای قدرتمند نیز برای نخستین بار در رقابت‌های آسیایی حاضر شده بود، حامد حدادی با عملکرد درخشان خود تیم ایران را برای چهارمین بار به فینال رساند و به رغم شکست ۷۹ بر ۵۶ مقابل استرالیا در در دیدار نهایی، ضمن ثبت ۹۷ امتیاز در مجموع این تورنمنت، چهارمین عنوان پرارزش‌ترین بازیکن خود را در شرایطی به دست آورد که این بار به عنوان قهرمانی نرسیده بود تا با پشت سر گذاشتن یائو مینگ پرافتخارترین بازیکن تاریخ آسیا از این حیث شود.
خط خوردن ناگهانی از تیم ملی
با تغییرات در فدراسیون بسکتبال ایران و آمدن رامین طباطبایی به عنوان رئیس فدراسیون کادر فنی تیم ملی هم به مربیان ایرانی سپرده شد و پس از آن یک سری اختلاف بین بازیکنان و سرپرست تیم به وجود آمد. در پی آن حامد حدادی که به‌دلیل مصاحبه تند مسعود قاسمی، سرپرست، علیه بازیکنان در تیم‌ملی حضور پیدا نکرد و خواستار عذرخواهی رسمی شد و پس از گذشت حدود یک ماه اعلام کرد به ‌خاطر مردم فعلا اختلاف‌ها را کنار گذاشته و برای تیم ملی به میدان خواهد رفت. اما در اقدامی عجیب مهران شاهین‌طبع، سرمربی تیم، نام حامد حدادی در فهرست بازیکنان دعوت شده به مسابقات پنجره ششم انتخابی جام جهانی ۲۰۱۹ قرار نداد. حدود یک سال این اختلاف ادامه پیدا کرد و در نهایت با پادرمیانی رضا صالحی امیری، رییس وقت کمیته ملی المپیک، این ماجرا پایان یافت و او همراه تیم ملی در جام جهانی ۲۰۱۹ حضور یافت. حدادی در این رقابت‌ها نیز توانست میانگین ۱۴/۶ امتیاز و ۱۰/۸ ریباند را در هر بازی ثبت کند. پس از آن او در المپیک ۲۰۲۱ توکیو نیز میانگین ۱۵/۸ امتیاز و ۱۴/۳ ریباند در هر بازی را به دست آورد.
مصدومیت شدید آشیل پا
اما در سال ۱۴۰۱ حامد حدادی در جریان بازی برای تیم سیچوآن مقابل تیم جیلین در لیگ چین دچار مصدومیت از ناحیه آشیل پا شد و مورد عمل جراحی قرار گرفت. گفته شد حداقل ۵ ماه زمان لازم است تا او دوباره بتواند به میادین برگردد. همزمان با آغاز دور جدید اردوی تیم ملی بسکتبال برای حضور در جام‌ جهانی، این بازیکن بعد از ۶ ماه در تمرینات حاضر شد اما نتوانست به آن آمادگی که قبلا داشت برسد و در جام جهانی ۲۰۲۳ در جاکارتا اندونزی درخشش سابق را نداشت و در بازی برابر فرانسه هم اصلا به میدان نرفت و پس از آن تصمیم گرفت از تیم ملی خداحافظی کند.
خداحافظی «به موقع کامل‌ترین» بازیکن
پویا تاجیک هم تیمی سابق حدادی او را «کامل‌ترین» بازیکن نسل‌شان می‌داند معتقد است که حدادی در زمان مناسبی خداحافظی کرد: « حدادی کامل‌ترین و بی نقص‌ترین بازیکن ما بود و در زمین نقطه ضعفی نداشت. متاسفانه حامد در مسیرش بالا و پایین داشت و نتوانست ماکزیمم رشدش را بکند آن هم به نظرم بخاطر اقلیم یا فرهنگ یا کمک نکردن به همچین استعدادهایی در ایران رخ می‌دهد. از نظر من حدادی با همه موفقیت‌هایی که داشت لیوانش هنوز جا داشت و پر نشد. او ۲۰ سال برای ایران بازی کرد و در این سال‌ها تیم ملی اکثرا با تکیه بر او برنده می‌شد و فقط در تعداد کمی شاید بازنده شد. با وجود مصدومیتی که داشت ادامه دادن برایش سخت شده بود و باید خداحافظی می‌کرد. حامد حدادی بازیکن خاصی بود و با هیچ بازیکن دیگری نمی‌توانیم مقایسه‌اش کنیم.»
محسن صادق‌زاده، کاپیتان پیشین تیم ملی بسکتبال نیز معتقد است که او جایگاه خاصی در بسکتبال آسیا دارد و حیف است با پایان دوران ملی به طور کامل از بسکتبال ایران دور شود. او به بی‌بی‌سی فارسی گفت: « حامد حدادی بازیکن بسیار باهوش و با استعدادی بود که حضورش برای بسکتبال ایران پر برکت بود.» «زمانی که من مدیر تیم‌های ملی بودم بحث خداحافظی او مطرح شد و همان زمان گفتم خود حدادی باید تشخیص دهد که چه زمانی کنار برود. او به هر حال جای خاصی در بسکتبال ایران و حتی آسیا دارد و امیدوارم از وجود حدادی همچنان در بسکتبال ایران استفاده کنند چراکه حتی سایه او هم می‌تواند برای ما مفید باشد.»

سعیده فتحی، نویسنده مطلب در کنار حامد حدادی (راست) و جابر روزبهانی، ستاره‌های بسکتبال ایران