کاهش مصرف آب راز حیات نیشکر در خشکسالی است
کلمه نیوز – در دهه ۶۰ سنگ بنای هفت خواهران شیرین یعنی شرکت های هفت گانه توسعه نیشکر گذاشته شد هیچ کس به آینده فکر نمی کرد که در دهه های هفتاد و هشتاد و نود شمسی به واسطه خشکسالی و بحران کم آبی و کاهش میزان بارندگی ها در جلگه پهن و پهناور خوزستان اوضاع به کام نیشکر نباشد و این مسائل کام نیشکر را تلخ می کند. هر چند در آن زمان قانون ارزیابی های زیست محیطی هم وجود نداشت که مانع اجرای این طرح شود یا حداقل احداث کارخانجات تولید نیشکر براساس انجام ارزیابی های زیست محیطی و استانداردهای شناخته شده آبی و با توجه به آینده منابع آبی کشور و خوزستان باشد. هرچند دلسوزان و متخصصان و دانشمندان علوم آبی و محیط زیست و کشاورزی احداث کارخانجات نیشکر و کشت این گیاه آب دوست را به صلاح و صرفه کشور نمی دانستند اما در آن ایام وزن توجیه نیاز کشور به نیشکر و خودکفایی در تولید شکر و بی نیازی از واردات و بی توجهی به استدلال های کارشناسان حوزه آب و محیط زیست و اساتید دانشگاه در این حوزه بر وزن استدلال های کارشناسان چربید و سرانجام پای نیشکر به خوزستان باز شد. هرچند مدیران نیشکر می گویند سابقه کاشت نیشکر در خوزستان به هزاران سال قبل برمی گردد و کاشت نیشکر در خوزستان سابقه ای دیرینه دارد اما به گفته کارشناسان حوزه آب و محیط زیست هیچ آمار و ارقام مستندی از میزان بارش ها و خشکسالی ها در آن سال ها وجود ندارد و شرایط آن سال ها یا شرایط زمان احداث توسعه نیشکر زمین تا آسمان فاصله دارد.
طی چند سال گذشته ایران و خوزستان شدیدترین خشکسالی ها را تجربه کرده و از سر گذارنده. از آن طرف از آنجایی که اتکای کشت نیشکر به منابع آبی رودخانه کارون بوده اما از سی سال گذشته تاکنون با کاهش بارندگی ها در حوزه کارون و کرخه و دز آورد تاریخی رودخانه کارون نیز به شدت کاهش پیدا کرد.
در شرایطی که آورد تاریخی رودخانه کارون در بهترین شرایط به ۱۹ میلیارد مترمکعب می رسید این عدد در دوران خشکسالی و سال های خشک تا رقم ۱۰ و ۱۱ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا می کرد و با توجه به قانون توزیع عادلانه آب و اولویت های تعیین شده توسط وزارت نیرو در خصوص حقابه ها بدون شک گیاه نیشکر یا توجه به نیاز آبی فراوان دچار مشکلات اساسی و کاهش میزان تولید و کاهش سطح زیر کشت می شد. بر این اساس حقابه نیشکر با توجه به شرایط خشکسالی و کاهش میزان بارندگی ها و میزان منابع آبی استان و ذخایر آبی پشت سدهای خوزستان تعیین و کاهش یافت. این مسئله تأثیر آشکار خود را بر کاهش میزان تولید شکر در کشور نشان داد.
نیشکر گیاهی است که در طول سال آبی ۳۶ بار آبیاری می شود و براساس گزارش‌ها و نظارت متخصصان علوم آبی هر هکتار نیشکر به ۳۵ هزار مترمکعب آب نیاز دارد و با توجه به سطح برداشت نیشکر که رقم تقریبی ۱۱۲ هزار هکتار است حقابه نیشکر رقمی در حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب است که رقمی بسیار زیاد است اما طی سال های گذشته و با توجه به شدت خشکسالی و میزان ذخایر آبی این حقابه کاهش قابل توجهی داشته است و محقق نشده است. به این دلیل که اولویت وزارت نیرو در تخصیص حقابه ها ابتدا تامین آب شرب ، تالاب ها ، کشاورزی و در مرتبه آخر صنعت است.
در این میان با توجه به اهمیت راهبردی تامین آب آشامیدنی بهداشتی و سالم و پایدار این مورد اولویت درجه یک و نخست وزارت نیرو است به گونه ای که در فصل تابستان بیشترین سخت گیری ما در تخصیص منابع آبی برای بخش صنعت و کشاورزی اعمال می شود. به گونه ای که در حوضه آبریز کرخه و دز که حمیدیه و سوسنگرد و هویزه است ممنوعیت کامل کشت در سال جاری و گذشته اعمال شد. در این شرایط مدیران شرکت توسعه نیشکر هیچ چاره ای جز کاهش میزان مصرف آب و افزایش راندمان آبیاری در مزارع نیشکر ندارند. و کاهش میزان مصرف آب هم محقق نمی شود مگر از طریق کشت گونه های جدید نیشکر که در برابر کم آبی و خشکسالی مقاوم هستند و مقدار آب کمتری در مقایسه با گونه های قبلی نیاز دارند.
اکنون آنطور که گفته می شود ۲۴ گونه جدید نیشکر در مرکز تحقیقات نیشکر خوزستان کشت شده که در مقابل کم آبی و خشکسالی مقاوم هستند و نیاز کمتری به آب دارند. استفاده از زهاب ها و بازچرخانی آب نیز راهکارهایی هستند که اکنون و با توجه به شرایط نامساعد و وخیم آبی کشور و استان مورد توجه متولیان آبی و کشاورزی قرارگرفته است. از طرف دیگر افزایش راندمان آبیاری و بهره وری آب و صرفه جویی نیز مسائلی حیاتی و راهبردی برای نیشکر هستند چون براساس پیش بینی ها خشکسالی کنونی تا چند سال آینده ادامه دارد و با توجه به استمرار خشکسالی نیشکر چاره ای جز سازگاری با کم آبی و خشکسالی ندارد. در حقیقت ادامه حیات نیشکر به سازگاری با خشکسالی و بحران کم آبی وابسته است.
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰