انواع خشکی چشم و اصول پیشگیری از آن

خشکی چشم
دکتر جواد فیروزی، جراح و متخصص چشم در مورد خشکی چشم می‌گوید:  «خشکی چشم بیماری مولتی فاکتوریال Multifactorial است؛ یعنی عوامل زیادی در بروز آن نقش دارند. آزمایش‌ها و روش‌هایی برای تشخیص و تعیین علت خشکی چشم وجود دارند که پزشک با معاینه جامع و دریافت اطلاعات از تاریخچه کامل سلامت کلی بیمار و چشمان او متوجه علت بروز بیماری خواهد شد.»

نشانه‌های بیماری
به گفته دکتر فیروزی، خشکی چشم باعث بروز نشانه‌هایی از جمله اختلال ناپایداری اشک، سوزش، خارش، قرمزی و احساس وجود جسم خارجی و اختلال می‌شود.البته اختلال دید که بر اثر خشکی چشم ایجاد می‌شود اغلب به صورت تاری دید گذرا و موقتی است که عموماً هم به دنبال پلک زدن و یا استفاده از داروهایی مثل اشک مصنوعی برطرف می‌شود.

ارتباط خشکی چشم با افزایش سن
این متخصص چشم می‌گوید احتمال بروز خشکی چشم با افزایش سن بیشتر می‌شود. آمار نشان می‌دهد ۱۰ درصد افراد ۳۰ تا ۶۰ سال و ۱۵ درصد بالغان بالای ۶۵ سال در گیر این بیماری هستند. ضمن آنکه این بیماری به دلایل مختلفی در زنان شایع‌تر است و همچنین عوامل دیگری هم می‌توانند احتمال بروز آن را تشدید کنند. مثلاً حساسیت و سابقه ابتلا به آلرژی می‌تواند عاملی برای احتمال ابتلای بیشتر به این بیمای به شمار برود.

عوامل مؤثر در ابتلا به خشکی چشم
به گفته دکتر فیروزی، افرادی که مبتلا به آلرژی هستند و از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، در رژیم غذایی‌شان مقادیر زیادی اسید چرب اشباع شده وجود دارد که احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.همچنین خشکی چشم در افراد مبتلا به دیابت و کسانی که سیگار می‌کشند شایع‌تر است. در سال‌های اخیر نیز با توجه به افزایش کار با کامپیوتر و دیگر وسایل الکترونیک مانند صفحه موبایل، خشکی چشم در افرادی که استفاده بیشتری از این وسایل دارند بیشتر مشاهده می‌شود.

 مصرف بعضی داروها نیز از جمله داروهایی مثل داروهای ضد حساسیت، آنتی هیستامین‌ها و داروهای آرام بخش و ضدافسردگی‌که اغلب توسط روان پزشکان تجویز می‌شوند نیز باعث خشکی چشم بیشتر در بیماران می‌شود.
همچنین شانس ابتلای افرادی که عمل‌های مختلف چشم از جمله آب مروارید، لازک lasek، لیزیک یا جراحی‌های دیگر انجام می‌دهند نیز برای ابتلا به خشکی چشم بیشتر است.البته با توجه به وضعیت خود بیماران و نوع جراحی؛ شدت علائم و خشکی چشم و بهبود آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود.

افزایش ترشح اشک در چشمان خشک
 یکی دیگر از علایم خشکی چشم آن است که ترشح اشک در این افراد بیشتر دیده می‌شود. چون خشکی چشم به صورت یک رفلکس باعث افزایش ترشح چشم و هم افزایش پلک زدن بیماری می‌شود.یعنی گاهی نشانه‌های بیمارانی که برای خشکی چشم به پزشک مراجعه می‌کنند آبریزش شدید چشم است.

انواع خشکی چشم
دکتر فیروزی می‌گوید دو نوع کلی از این بیماری وجود دارد؛ یک نوع آن اختلال ترشح اشک در غده اشک اصلی است که باعث کاهش ترشح می‌شود که عمدتاً در بیماری‌هایی مثل لوپوس، شوگرن یا آرتروز مزمن و بیماری‌های روماتیسمی دیده می‌شود.نوع دیگر این بیماری که شایع‌تر هم هست بر اثر اختلال در غده‌های چربی روی پلک است که باعث می‌شوند سطحی‌ترین لایه اشک دچار ناپایداری شود. به این ترتیب، لایه اشک راحت‌تر بخار می‌شود. یعنی درواقع باوجود اینکه ترشح اشک به‌اندازه است؛ چون محافظت چربی ندارد اشکی که تولید می‌شود سریع تبخیر می‌شود.

 نشانه‌های این بیماری اغلب صبح‌ها بیشتر است. یعنی معمولاً بیماران با علایم سوزش، خارش، پلک قرمز و ملتهب و احساس وجود جسم خارجی هنگام بیدار شدن از خواب به پزشک مراجعه می‌کنند.

درمان
به گفته این چشم پزشک، اولین کار برای درمان خشکی چشم، اصلاح سبک زندگی فرد است. سیگار ریزفاکتور بسیار مهمی در این زمینه به شمار می‌رود که باید ترک شود.شاید لازم باشد درصورت نیاز بعضی داروهای مصرفی بیمار هم تغییر کند. بررسی‌ها نشان داده مکمل‌های اسید چرب امگا-سه هم می‌توانند باعث افزایش تولید و حجم اشک شوند. امگا-سه در بعضی غذاها به خصوص ماهی‌ها، میگو، روغن کتان، سبزیجات و گردو وجود دارد

توجه داشته باشیم خیره شدن زیاد به کامپیوتر برای افراد شاغلی که زیاد با کامپیوتر و موبایل کار می‌کنند هم عامل بسیار مهمی در بروز خشکی چشم است.بنابراین توصیه می‌شود حتماً هنگام استفاده از کامپیوتر به چشمان استراحت داده شود و همچنین بیشتر پلک زده شود. ضمن آنکه مصرف بیشتر مایعات و رژیم غذایی حاوی ویتامین، میوه و سبزیجات هم می‌تواندباعث کاهش علائم شود.مرحله بعد درمان‌های دارویی است. شایع‌ترین دارو هم اشک مصنوعی است که حتماً باید توسط پزشک تجویز شود. البته داروهای دیگری هم هست که می‌توانند مؤثر واقع شوند.

 رعایت بهداشت و شست و شوی پلک
دکتر فیروزی می‌گوید یکی از کارهای مهم و اساسی دیگر بهداشت پلک و شست و شوی شبانه پلک‌هاست. کمپرس گرم برای سه تا پنج دقیقه دو بار در روز به همراه گرم کردن مؤثر خواهد بود. البته ماساژ متوسط تا شدید پلک هم می‌تواند ترشحات احتباس یافته را از چشم خارج کند.

استفاده از شامپوهای غیر تحریک کننده چشم و پدهای بهداشتی هم می‌توانند به شست و شوی بهتر چشم کمک کنند و همچنین باعث فعالیت بیشتر غده‌های چربی در پشت پلک شوند. گاهی نیز وقتی هیچ یک از این کارها مؤثر واقع نشوند می‌توان از روش‌های جراحی استفاده کرد. جراحی‌های متعددی در این خصوص وجود دارد مانند بستن مجرای خروجی اشک ودیگر درمان‌های جراحی که به تشخیص پزشک معالج انجام خواهند شد.