چرا رفتارهای غیرعقلانی امیر تتلو طرفدار دارد؟

گروه فرهنگی: امیرحسین مقصودلو معروف به امیر تتلو بالاخره به ایران بازگشت. تصاویری از دستگیری او در مرز ایران در رسانه‌های مختلف منتشر شد که نشان می‌داد با وجود میل باطنی مقامات ایران به ماندن تتلو در ترکیه، او به ایران آمده است!

گزارش به رویداد۲۴، تتلو از خوانندگانی است که بخشی از شهرت خود را مدیون به کار بردن الفاظ رکیک در کنسرت‌ها، لایو‌های اینستاگرامی و حرکات عجیب و غریب، تتوهای فراوان و خاص و در نهایت آهنگ‌های خود است. رفتار‌های غریبش به سرعت او را برای آحاد جامعه تبدیل به فردی شناخته شده کرده است که ظاهرا نوعی سبک زندگی را هم ترویج می‌کند؛ از جمله اینکه از طرفدارانش خواسته بود برایش نیوفیس (چهره‌های جدید) از میان دختران ۱۵ تا ۱۷ ساله برای اعمال جنسی پیدا کنند تا آن‌ها را به حرمسرای خود که «حرمسرای سلطان» نامیده بود، وارد کند.
مساله حرمسرای سلطان آن‌هم به قصد ابزار قرار دادن دختران نوجوان زیر سن قانونی آن‌چنان سهمگین و ناهنجار بود که همان موقع یکی از نمانیدگان زن در مجلس ترکیه (کشور محل اقامت تتلو) اعلام کرده بود به دنبال اقدامات قانونی علیه تتلو است.

تتلو خود را فردی دارای عقده‌های زیاد معرفی کرد و علت این موضوع را نیز رنج بردن از کار شرافتمندانه مادرش یعنی «کارگری در خانه‌های مردم» برای امرار معاش در دوران کودکی‌اش عنوان کرده است. او وقتی در ترکیه بود پیامی با این مضمون منتشر کرده که «با این همه نادیده‌گرفته شدن باید تا حالا خودکشی می‌کردم، اما جراتش را ندارم.»

رفتار‌های عجیب و غیرعقلایی او و افرادی مانند او که به نظر می‌رسد نوعی سرپوش بر بی‌اعتماد به نفسی و اختلالات رفتاری‌شان باشد، نیاز به بررسی به عنوان پدیده‌هایی اجتماعی دارد که بر بخشی از جامعه به‌ویژه نوجوانان تاثیرگذار هستند و به همین دلیل ریشه‌یابی رفتاری افرادی که شخصیت‌هایی با این ویژگی‌های اخلاقی را مورد پیروی قرار می‌دهند نیز موضوعی ضروری است.

دلیل ویژگی‌های رفتاری تتلو چیست؟
دکتر محمد رضا ایمانی رفتارشناس و روان‌شناس درباره رفتار‌های این گروه از چهره‌های شناخته شده می‌گوید: رفتار‌های افراد تاثیر گرفته از محیط، خانواده و خود فرد است. فردی مانند تتلو محصول همین جامعه بوده و از خارج از جامعه ما وارد نشده است. این فرد محصول آموزش و پرورش خارج از کشور نبوده است.

او ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم این موضوع که وی متعلق به قشر ضعیف اجتماع بوده و مادرش در خانه‌های مردم کار می‌کرده را به عنوان یکی از دلایل رفتار‌های وی عنوان کنیم جای تامل دارد، زیرا افرادی را داریم در کشورمان که بسیار موفق و از مفاخر کشورمان بودند در حالیکه والدین‌شان به لحاظ اقتصادی شرایط سختی را داشتند.
ایمانی می‌گوید: در رفتارشناسی معتقدیم زیرشاخه‌های ژنتیکی و تاثیر و برون‌داد آن در شخصیت و تبدیل آن به الگو‌های رفتاری به عنوان بخشی از خصیصه‌ها درون یک فرد می‌تواند وجود داشته باشد، اما بروز این خصیصه‌ها تحت تاثیر فرهنگ و تربیت است. در تربیت خانواده و جامعه هر دو نقش دارند.

او توضیح می‌دهد: ما اگر نابسامانی‌ها و ناهنجاری‌ها را به لحاظ جامعه‌شناختی مورد بررسی قرار دهیم مشاهده می‌کنیم که نه تنها امثال تتلو و ساشا سبحانی و سایر افرادی با همین مشخصات که در اینستاگرام تبدیل به چهر‌ه شده‌اند که افراد دیگری نیز با همین اختلالات در جامعه زندگی می‌کنند که یا مخاطبانی نیافته‌اند یا فرصت بروز نداشته‌اند و موفق به چنین هنرنمایی‌های نشده‌اند یا اینکه در لایه‌های پایین‌تر و با ابعاد کمتر چنین رفتار‌هایی از خود بروز داده‌اند.

این رواشناس خاطرنشان می‌کند: محصول جامعه و رفتار‌های ما و سیاستگذاری‌ها در آموزش و پرورش و حوزه فرهنگ جامعه به گونه‌ای بوده که نتوانستیم ظرفیت‌های لازم و مناسبی را برای داشتن خروجی‌های خوب یا محصولات خوب در اجتماع ایجاد کنیم. اگر سیستم آموزش و پرورش، سیستم فرهنگی والگو‌های فرهنگی و رفتاری جامعه ما مناسب و به سامان حرکت می‌کردند و همه چیز به مسیر‌های اقتصادی سوق پیدا نمی‌کرد چنین اتفاقات و نتایجی را مشاهده نمی‌کردیم.

تیپ رفتاری امیر تتلو چیست؟
وی با بیان اینکه امیر تتلو به لحاظ رفتارشناسی فردی است که در لایه رفتاری با خصوصیت اینفلوئنس (تاثیرگذار) جای می‌گیرد، توضیح می‌دهد: این افراد به شدت به داشتن روابط اجتماعی گسترده و مورد توجه قرار گرفتن علاقه دارند و دوست دارند دیده شده و مورد تحسین قرار گرفته و شبکه دوستان گسترده‌ای داشته باشند. این افراد تا حدود زیادی به عرف و قوانین و رفتار‌های اجتماعی پایبند نبوده و سازگاری ندارند. آن‌ها از هر محدودیتی گریزان بوده و از ضوابط و قوانین هم پیروی نمی‌کنند.

ایمانی آموزش استفاده از هوش هیجانی و تربیت و پرورش سیستم‌های رفتاری مناسب را از راهکار‌های مقابله با شکل‌گیری چنین رفتار‌هایی در افراد دانسته و عنوان می‌کند: مدرسه، خانواده، دوستان و اجتماعات مختلف می‌تواند چنین شرایطی را برای افراد ایجاد کرده و در بعد بزرگ‌تر فضای فرهنگی جامعه؛ بنابراین امثال تتلو افرادی اینفلوئنس هستند که وارد فضای مجازی می‌شوند تا مخاطبین بیشتری داشته باشند.

او با بیان اینکه افرادی با این خصوصیت در جامعه ما فراوان هستند، خاطرنشان می‌کند: برخی افراد از هوش هیجانی خود استفاده کرده و از الگو‌های رفتاری سازمان‌یافته پیروی می‌کنند، الگو‌های تربیتی مناسب داشته و سیستم خودکنترلی دارند، لذا خصوصیت «اینفلوئنس» بودن خود را به مجاری مناسب برده و تبدیل به هنرمندانی بزرگ و افتخارآفرین در کشور شده‌اند.

این روانشناس توضیح می‌دهد: خصیصه اینفلوئنس بودن (نفوذ داشتن و تاثیر گذاشتن بر دیگران) از ژنتیک و الگو‌های شخصیتی ناشی شده و در وجود این افراد است. آنچه باعث می‌شود فردی در آن موفق بوده و رفتار‌های به سامان و اجتماعی مناسب داشته باشد به آموزش، تربیت و آگاهی آنها برمی‌گردد. وقتی خانواده بستری مناسب برای فرزند فراهم می‌کند فرزند از این لایه اینفلوئنس استفاده کرده و تبدیل به فردی تاثیرگذار در جامعه می‌شود. اما اگر فردی با این خصوصیت مورد مراقبت درست قرار نگیرد، سیستم به‌سامانی نداشته و با ناهنجاری‌های اجتماعی فراوان سروکار داشته باشد ممکن است رفتار‌های هنجارشکنانه برای جلب توجه دیگران بروز دهد؛ لذا باید بررسی کرد که در دوران کودکی افرادی مانند امیر تتلو چه اتفاقاتی رخ داده و در زندگی با کدام کمبود‌ها یا عقده‌ها مواجه بوده‌اند یا اینکه آیا مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند یا خیر.

او تصریح می‌کند: اگر جامعه ما همین افراد را به لحاظ فکری و سیستماتیک مورد توجه قرار دهد، می‌تواند بسیاری از این افراد را جذب، پالایش و هم‌راستا با الگو‌های فرهنگی کرده و مورد حمایت قرار دهد. ما خودمان افراد را به سمت بدافزاری پیش می‌بریم وقتی از جامعه این افراد را می‌رانیم آن‌ها تنها مانده و مورد تحقیر قرار می‌گیرند، لذا بستر‌های مختلفی را طی می‌کنند تا نشان دهند که هنر و توانایی داشته و دوست دارند که دیده شوند. برای این شهرت و دیده شدن هم دست به هر کاری می‌زنند؛ لذا اگر جامعه نتواند این افراد را جذب کند خود به خود به سمت بیراهه‌ها و کجروی‌های اجتماعی می‌روند که در نتیجه آن رفتار‌های متناقض فراوانی بروز می‌د‌هند.

ایمانی می‌گوید: اگر چنین فردی را جامعه جذب نکند ممکن است وارد هر سیاهچاله‌ای بشود آنچنانکه رفتار‌های این اواخر تتلو و صحبت‌هایی که درباره دختربچه‌های ۱۵ ساله داشت اوج رفتار ناهنجار اجتماعی بود که در عرف بین‌المللی هم مورد پذیرش نیست و رفتار پرخطر تشخیص داده می‌شود مساله‌ای که باعث بسته شدن صفحه اینستاگرام او شد.

دلیل طرفدارای از امیر تتلو چیست؟
ایمانی درباره رفتارشناسی طرفداران امیر تتلو عنوان می‌کند: در پژوهش‌هایی که نسبت به رفتار تتلو انجام شد. مشخص شد که ۳۳ درصد او را مورد نکوهش قرار داده‌اند و مسئول است و ۳۲ درصد هم گفته‌اند که مسئولان اجتماعی و فرهنگی ما مقصر هستند. این آمار نشان می‌دهد افرادی که او را دنبال می‌کنند لزوما علاقه‌مندان و پیروان او نیستند و برخی به دلیل کنجکاوی، نگرانی و حساسیت او را دنبال کرده و رفتار‌ها را ارزیابی می‌کنند.

این روانشناس درباره تعداد بالای طرفداران این فرد خاطرنشان می‌کند: این موضوع نشان می‌دهد که چقدر زیرساخت‌های فرهنگی ما دچار افت و سقوط شده که این نوع رفتار‌ها مورد توجه و حمایت قرار می‌گیرد و علاقه‌مندان خود را دارد. وقتی با این واکنش‌ها نسبت به اعمال جنسی و خصوصا اعمال جنسی پرخطر مواجه می‌شویم نشان می‌دهد که ما اقدامات زیرساختی لازم را به شکل مناسب انجام نداده و نتوانستیم این نسل را به شیوه مناسب پرورش دهیم. البته ما در این نسل افراد موفق بسیاری هم داریم، اما جوانانی که این فرد را تایید و پیروی می‌کنند نشان‌دهنده اشتباهاتی بزرگی هستند که ما در سیاست‌گذاری‌ها، الگوسازی‌ها، حمایت از جوانانمان و ایجاد بستر‌های مناسب برای برآورده کردن نیاز‌های آنان داشته‌ایم.

او با بیان اینکه در جامعه ما افرادی با خصوصیات فکری متفاوت و متنوعی حضور دارند، اظهار می‌کند: این افراد هم نیاز‌هایی دارند که وقتی به آن‌ها توجه نشود خروجی آن همین ابتذالاتی است که به وفور مشاهده می‌کنیم.
ایمانی اضافه می‌کند: امروز با کمک گوشی‌های هوشمند و کامپیوتر و اینترنت افراد و به‌ویژه کودکان و نوجوانان با فضا‌های مختلفی آشنا می‌شوند و وقتی درباره این فضا‌ها آموزش مناسبی داده نمی‌شود با مسائلی آشنا می‌شوند که ابتدا بسیار گنگ است، اما کم‌کم به آن علاقه‌مند می‌شوند، زیرا وقتی به نیاز‌ها و علاقه‌مندی‌هایشان پاسخ درست و مناسب داده نمی‌شود، حتما مسائل ناهنجار جای آن‌ها را می‌گیرد که جذابیت‌های خاص خود را دارد و مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه افرادی که تتلو‌ها را دنبال کرده و از آن‌ها پیروی می‌کنند احساس «تعلق داشتن به یک گروه خاص» دارند، می‌افزاید:‌ در سنین نوجوانی افراد به دنبال گروه همسن و سالان خود بوده و از دوستان خود پیروری می‌کنند؛ آن‌ها دوست دارند عضو یک گروه و مجموعه‌ای باشند و آنجا اطلاعات‌شان را به اشتراک گذاشته و علاقه‌مندی‌های مشترک خود را دنبال کنند؛ که این زمینه در چنین گروه‌هایی به شدت برایشان فراهم است.

این رفتارشناس با تاکید براینکه بر جامعه ما همچنان نگاه سنتی و عقاید متفاوتی حاکم است که در کل جامعه عمومیت ندارد، خاطرنشان می‌کند:‌ شرایط جامعه ما در واقع شرایط یک جامعه بسته است که خود به خود رفتار‌ها و برخورد‌های مختلف و متنوعی را می‌بینید ضمن آنکه الگو‌های رفتاری که امروز مشاهده می‌کنید صرفا متعلق به جامعه خودمان نیست، زیرا از طریق فیلم‌ها، سریال‌ها و شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای با فرهنگ جهانی آشنا شده‌ایم که باعث شده بسیاری از خصوصیات فرهنگی گسترش یابد که ما نقشی در شکل‌گیری آن نداشته باشیم.

وی خاطرنشان می‌کند: آنچه کمک می‌کند به ما داشتن آموزش‌وپرورش صحیح است که همه الگو‌های رفتاری را تحت پوشش قرار داده و مدل‌های مناسب را ایجاد کند. یعنی سیستمی را ایجاد کند که همه گروه‌های اجتماعی احساس کنند نیازهای‌شان برآورده می‌شود و مطمئن باشند بسیاری از خواسته‌های‌شان به راحتی برآورده می‌شود. در غیر این صورت لجبازی در افراد شکل می‌گیرد.

ایمانی با بیان اینکه بسیاری از افراد به لحاظ فیزیکی رشد یافته، اما به لحاظ روحی کودک بوده و لجبازی‌های کودکانه و ناسازگاری مانند نزاع، بزه و آسیب‌های اجتماعی را از خود بروز می‌دهند، تصریح می‌کند: اگر می‌خواهیم تمام جامعه را پدرانه و مادرانه تحت پوشش قرار دهیم باید آغوش خود را باز کرده و صدای طیف‌های مختلف جامعه را بشنویم و وقتی مشفقانه افراد را درون خود جای دهید باعث ایجاد اعتماد جامعه می‌شود و این اعتماد آغاز حرکت برای ساختن جامعه براساس الگو‌های درست اخلاقی می‌تواند باشد.

وی اضافه می‌کند: رفتار‌هایی مانند برخورد گشت ارشاد با مردم و اعمال قهری نه تنها بازدارندگی ایجاد نمی‌کند بلکه ایجاد لج‌بازی نیز می‌کند و حتی باعث می‌شود افرادی که رفتار‌های درستی بروز می‌دهند با مشاهده برخورد‌های قهری راه دیگری بروند و لجباری کنند. این موضوع باعث می‌شود ناهنجاری در جامعه تسری یافته و الگو‌های مطلوب جای خود را به الگو‌های ناطلوب بدهد که در اینجا شاهد گسست اجتماعی، خیانت و ازدواج‌های مثلثی شکل مواجه می‌شوید؛ که این رفتار‌ها در هیچ کجای دنیا مورد پذیرش نیست.