سیستم عصبی هدف مطلوبی برای تهاجم کرونا

گروه جامعه: علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات بیماری کرونا در کلانشهر تهران اظهار کرد: این روز‌ها مقالات متعددی در مورد درگیری سیستم عصبی و مغز در رابطه با کرونا مطرح است که همگی می‌تواند نقش موثری را در تشخیص و درمان بیماری ایفا کند.زالی با اشاره به اینکه سندرم مزمن کووید ۱۹ عوارض ناشی از بیماری است که به صورت طولانی مدت در بیمار باقی می‌ماند، گفت: اگرچه علائم تنفسی فونداسیون و پایه اصلی این سندرم مزمن را تشکیل می‌دهد اما در بین علائم ذکر شده در مبتلایان به کرونا علائم سیستم عصبی و روانشناختی و روانی نیز جلب توجه می‌کند و اختلالاتی مثل PTSD، افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی را در کنار مسایلی نظیر فیبروز ریوی نیز می‌توان دید.

او با اشاره به انجام فرایند واکسیناسیون جهانی بیان کرد: عوارض مستقیم و غیر مستقیم ناشی از واکسیناسیون بر روی سیستم عصبی فرد نیز بحث جدیدی را ایجاد کرده است.این استاد برجسته دانشگاه با اشاره به تفاوت رفتار ویروس کووید ۱۹ با سایر ویروس‌های هم خانواده اش گفت: سیستم عصبی همواره یک ماهیت مطلوب و جذاب برای ویروس‌ها دارد. شواهد عینی و مطالعات گذشته درخصوص در مرس، سارس، آنفلوانزا و هرپس سیمپلکس نشان داده است که سیستم اعصاب مرکزی یک هدف مطلوب برای تهاجم و فعالیت این ویروس‌ها و ایجاد تغییرات غیر مستقیم برروی سیستم اعصاب به شمار می‌روند.

فرمانده ستاد مقابله با کرونای پایتخت تصریح کرد: یافته‌های قابل توجهی در این زمینه قبل از کووید ۱۹ در رابطه با مرس و سارس وجود داشت. مرس شبیه همین کووید ۱۹ برای تهاجم از گیرنده‌های AC ۲ استفاده می‌کرد و در مورد مرس نیز دی پپتیدیل دپیپتاز ۴ ناحیه حمله و ورود ویروس به سیستم عصبی محسوب می‌شدند.

زالی بیان کرد: نکته بسیار عجیب این است که در برخی بافت‌ها که هیچ گونه حضوری از گیرنده‌های ACE ۲ و یا دی پپتیدیل دپیپتاز ۴ وجود ندارد، کووید ۱۹ علائم قابل توجهی ایجاد می‌کند. مثلا در کبد که از نظر این گیرنده‌ها فقیر است شاهد بروز برخی سندرم‌های کشنده شامل آسیب‌های کبدی و آنسفالوپاتی ناشی از مسائل کبدی هستیم و اتفاقا بین درگیری کبدی و پروگنوز کوتاه مدت و دراز مدت بیماری کووید ۱۹ یک ارتباط مستقیم وجود دارد.
او یادآوری کرد: کرونا مثل هر ویروس دیگری می‌تواند موجب ایجاد آنسفالیت و مننژیت شود. با توجه به گزارش بیماران ژاپنی و چینی احتمال ایجاد آنسفالیت و مننِژیت با آلوده شدن مستقیم بافت‌های مغزی به ویروس کووید ۱۹ وجود دارد گرچه شیوع بسیار پایینی دارد.

زالی توضیح داد: آنسفالوپاتی‌هایی که ناشی از هایپوکسی است که بصورت اختلال سطح هوشیاری و تشنج و اختلالات حرکتی و سندرم‌هایی شبیه مه مغزی که در کووید ۱۹ رخ می‌دهد، ممکن است به دلیل کاهش سطح اکسیژن و اختلالات تواتر گاز‌های تنفسی در ریه منجر به بروز آنسفالوپاتی هایپوکسمیک شود که خودش می‌تواند منجر به بروز علایم سیستم عصبی در کووید ۱۹ شود.

این استاد دانشگاه نوع دیگر از درگیری سیستم عصبی در کووید ۱۹ را سندرم‌های التهابی بیان کرد که از آن‌ها به عنوان آنسفالوپاتی‌های التهابی یا اَدم میتوان یاد کرد.او بروزسیتوکاین استورم یا طوفان سایتوکاینیرا از دیگر عوارض سیستم عصبی در کووید ۱۹ برشمرد که می‌تواند کاسکت‌های التهابی را در هر بافتی ایجاد کند.

به گفته زالی هر بافتی از بدن از جمله ریه، کبد، کلیه و سیستم اعصاب مرکز و مغز نیز می‌تواند در جریان این سیتوکاین استروم دچار سندرم التهابی از هم گسیخته شود که منجر به بروز بیماری‌های مختلف می‌شود.
فرمانده ستاد مقابله با کرونای پایتخت افزود: به دنبال واکسیناسیون و یا سندرم مزمن کووید ۱۹ ممکن است شاهد هایپرکوآگولوپاتی یا اختلالات انعقادی در بیماران باشیم که می‌تواند سبب افزایش مرگ و میر و اختلالات عروقی باشد.

او ادامه داد: مطالعات نشان داده که یکی از دلایل افزایش سکته‌های مغزی مربوط به همین موضوع باشد که در فیزیوپاتولوژی بیماری کووید ۱۹ نقش بسیار مهمی را دارد.فرمانده ستاد عملیات بیماری کرونا در تهران با اشاره به مطالعه ۷۵۰ بیمار در بیمارستان شهدای تجریش گفت: شانس سکته در بیماران ۵ درصد بود و شانس بروز اختلال تعادل در مبتلایان ۱۲-۱۰ درصد بود.

زالی با اشاره به این که گیرنده ACE ۲موجود در مغز نقش رگولاتوری و تنظیم کنندگی را ایفا می‌کند، افزود: اگر این گیرنده‌ها توسط ویروس اشغال شوند، نقش تنظیم کنندگی گیرنده در مورد فشار خون تغییر می‌کند و ممکن است باعث افزایش فشار خون در بیماران کرونایی شود که می‌تواند موجب ایجاد هموراژی و خونریزی و سکته مغزی شود.این استاد دانشگاه شایع‌ترین عوراض ناشی از کووید ۱۹ در سیتم اعصاب مرکزی را اختلالات بویایی و چشایی برشمرد و گفت: آناتومی گیرنده‌های حسی بویایی و مجاورت آن با بافت مغز، درگیری و اختلال سیستم بویایی را دور از انتظار نیست.

سردرد، شایع‌ترین علائم بالینی مبتلایان به کرونا
زالی شایع‌ترین علائم بالینی مبتلایان به کووید ۱۹ را سردرد بیان کرد و گفت: معمولا جنرال، تنشی یا کششی است و بعد از دو تا سه روز به حداکثر خودش می‌رسد و به مسکن نیز پاسخ نمی‌دهد. این نوع سردرد در خانم‌ها شیوع بالاتری دارد و مکانیسم‌های عروقی نیز در آن بدون تاثیر نیست.این جراح برجسته مغز و اعصاب افزود: مسادل روانشناختی، اضطراب و افسردگی نیز می‌تواند در بروز سردرد‌های تنشی در این بیماران تاثیرگذار باشد اما آنچه بسیار اهمیت دارد، سردرد‌های مستمر و افزایشی است که ممکن است با ترومبوز و لخته خون در مغز ارتباط داشته باشد و باید پیگیری شود.

به گفته زالی یکنوع سردرد دیگر ناشی از استفاده مستمر از ماسک و شیلد در کادر بهداشت و درمان است که ممکن است با سردرد‌های ناشی از کووید۱۹ اشتباه گرفته شود. این نوع سردرد یک ساعت پس از استفاده مستمر ماسک و شیلد شروع می‌شود و بیشترین محل درد موضعی در محل تماس با ماسک و شیلد است که این سردرد یک ساعت تا ۷۰ دقیقه پس از برداشتن ماسک و شیلد رفع می‌شود.

او سرگیجه و عدم تعادل، ضعف عمومی را نیز از سایر علائم در این بیماران برشمرد و افزود: احتمال بروز انواع سندرم‌ها نظیر فیشر، والنبرگ، گلین باره در این بیماران زیاد است.زالی در بخش دیگری از سخنان خود به مطالعه ۷۵۰ بیمار کرونایی در بیمارستان شهدا و علائم نورولوژیک آنان اشاره کرد و گفت: در این مطالعه؛ ۱۲ درصد سرگیجه و عدم تعادل، ۵ درصد استروک و سکته که غالبا جوان و زیر ۵۰ سال بودند که شدید و بدون پاسخ به درمان بود و ۲۲ درصد اختلالات بویایی و ۳۰ درصد نیز اختلالات روانشناختی مشاهده شد.

فرمانده ستاد مقابله با کرونای پایتخت تاکید کرد: یکی از مهمترین بحث‌های مهم در کووید ۱۹ را بروز اختلالات روانشناختی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلالات خلقی و… است؛ البته در بیماران با سابقه یک یا دو بار ابتلا به کووید ۱۹ علائم روانشناختی بسیار افزایش داشته است.زالی ادامه داد: با توجه به ناشناخته بودن خصوصیات و بروز جهش‌ها و موتاسیون‌های جدید در کووید ۱۹، نیازمند شناخت عمیق‌تر از این بیماری با استفاده از یافته‌های تصویربرداری و کالبدشکافی هستیم تا این شناخت عمیق‌تر نسبت به بیماری و درگیری سیستم عصبی مرکزی به ما کمک کند تا عوارض ناشی از بیماری به ویژه عوارض نورولوژیک آن که متاسفانه در مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی بیماران تاثیرگذار است را کاهش دهیم.