شدت کرونا در ۱۷ کسب‌و‌کار

گروه اقتصادی: هر سال مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی پایش اصل ۴۴ مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، پایشی پیرامون محیط کسب‌و‌کار انجام می‌دهد. به‌دنبال شیوع ویروس کووید-۱۹، این مرکز به بررسی اثرات این ویروس بر محیط کسب‌و‌کار بر مبنای ۱۷رشته فعالیت اقتصادی پرداخته است.آخرین گزارش این مرکز که مربوط به سال گذشته است، نشان می‌دهد رنگ کسب‌و‌کار‌ها در کشور همچون رنگ استان در نوسان بوده است. البته با این تفاوت که در طول سال گذشته هیچ رشته فعالیتی بی‌اثر از کرونا نبوده؛ حتی برخی رشته فعالیت‌ها در تمام فصول قرمز بوده‌اند و برخی نیز از رنگ زرد خارج نشدند.

این گزارش نشان می‌دهد، در فصل بهار میانگین وضعیت ۱۷ رشته فعالیت مورد بررسی به دلیل بلاتکلیفی، عدم اطمینان و نگرانی فضای کسب‌و‌کار از بروز و شیوع کرونا بسیار نامساعد بوده است. اما به‌تدریج فعالان اقتصادی به این مرحله رسیدند که بتوانند با وجود شرایط نامطلوب به بقا ادامه دهند و در مسیر بازگشت و رشد قرار گیرند. به این ترتیب با شکل‌گیری تاب‌آوری کسب‌و‌کار شرایط مساعدتر شده است. ضمن اینکه در این دوره جدید، سیاست‌های دولت به سمت کاهش تدریجی محدودیت‌ها حرکت کرده؛ حتی روند محدودیت مشاغل پرریسک نیز به مرور نزولی شده است. به همین دلیل این گزارش نشان می‌دهد، میانگین آسیب کسب‌و‌کار‌ها با شروع فصل گرما بهبود یافته است و وضعیت رشته فعالیت‌های اقتصادی با حرکت از پاییز به زمستان بیش از پیش بهبود یافته است. البته هنوز به‌رغم تغییرات شکل گرفته در محیط کسب‌و‌کار این فضا به مرحله بازگشت قطعی نرسیده است، یعنی به دوران نسبتا عادی بازنگشته‌ایم. اگرچه برخی تحلیل‌ها وضعیت کنونی را وضعیت بازگشت می‌دانند.

رشد بدهی‌ها
براساس پایش ملی محیط کسب‌و‌کار ایران، در اولین فصل سال ۹۹ کاهش فروش و افزایش بدهی از عمده‌ترین مشکلات کسب‌و‌کار‌ها بوده است. نظرسنجی صورت گرفته از فعالان اقتصادی نشان می‌دهد با اینکه در دوران کرونا مجبور شدند خط تولید را برای مدتی تعطیل کنند، ولی حقوق پرسنل پرداخت شد؛ از این رو شیوع بیماری کرونا هزینه‌های زیادی را به شرکت‌ها تحمیل کرد. یکی دیگر از مسائل بخش تولید این بود که به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی تامین‌کنندگان، تامین مواد اولیه در ماه‌های اول شیوع بیماری با مشکل مواجه شد و هزینه‌های زیادی از این بابت به کسب‌وکار تحمیل شد.

بیشترین رشته فعالیت‌های آسیب‌دیده
پایش ملی محیط کسب‌و‌کار ایران اگرچه نشان می‌دهد میانگین وضعیت کسب‌و‌کار در سال ۹۹ رو به بهبود بوده و آسیب‌ها کاهش یافته است، اما در برخی رشته فعالیت‌های اقتصادی در همه فصول متاسفانه قرمز بودند، اگرچه در برخی فصول شرایط بهتری داشته‌اند. فعالیت تامین جا و غذا شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها و تالار‌های پذیرایی و همچنین فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی شامل آژانس‌های توریستی و مسافرتی، موسسات حمل مسافر و موسسات کرایه لوازم، ابزار و ماشین‌آلات، در تمام فصول بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شدند. این رشته فعالیت‌ها اگرچه در برخی فصول نرخ آسیب آن‌ها کمتر گزارش شده، ولی در فصل پایانی سال مجدد به شرایط نامساعدتر بازگشته‌اند. در سال گذشته رشته فعالیت‌هایی که در قالب سایر فعالیت‌های خدماتی قرار گرفتند یعنی تعمیرات رایانه و کالا‌های شخصی و خانگی، آرایشگاه‌ها، شست‌وشو و خشکشویی منسوجات، خدمات سونا، ماساژ و گرمابه در تمام فصول به غیر از پاییز در جرگه فعالیت‌هایی هستند که بیشترین آسیب را دیده اند. در مقابل در فصل پاییز رشته فعالیت هنر، سرگرمی و تفریح در شمار فعالیت‌های آسیب‌دیده قرار گرفته است. البته این دو دسته از رشته فعالیت‌ها به‌تدریج شرایط متعادل‌تر و بهتری را در ماه‌های پاییز و زمستان تجربه کرده‌اند.

کمترین رشته فعالیت‌های آسیب دیده
در شرایطی که بسیاری از فعالیت‌ها در سال ۹۹ به شدت آسیب دیدند باید گفت برخی رشته فعالیت‌ها از جمله فعالیت‌های مالی و بیمه کمترین آسیب را از همه‌گیری کرونا دیده‌اند و خوشبختانه در همه فصول شرایط بهتری نسبت به سایر فعالیت‌ها داشته‌اند.در سال گذشته رشته فعالیت استخراج معدن به غیر از فصل بهار که دوران عدم اطمینان را سپری می‌کرد در پاییز، تابستان و زمستان به شرایط تاب‌آوری بازگشته است و به‌تدریج از آسیب آن کاسته شده است.

آسیب‌دیده‌های فصل بهار
براساس گزارش اتاق بازرگانی ایران در فصل بهار در میان رشته فعالیت‌های هفده‌گانه مورد بررسی، فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی شامل آژانس‌های توریستی و مسافرتی، موسسات حمل مسافر و موسسات کرایه لوازم، ابزار و ماشین‌آلات از رقم ۱۰ که (بدترین ارزیابی است)، رقم ۷۲/ ۸ را کسب کرده. فعالیت تامین جا و غذا شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها و تالار‌های پذیرایی نیز در این فصل عدد ۷۰/ ۸ را کسب کرده و برای سایر فعالیت‌های خدماتی شامل تعمیرات رایانه و کالا‌های شخصی و خانگی، آرایشگاه‌ها، شست‌وشو و خشکشویی منسوجات، خدمات سونا، ماساژ و گرمابه نیز عدد ۴۶/ ۸ ثبت شده است. به این ترتیب این سه رشته فعالیت در بهار سال گذشته بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شدند. در میان ۱۷ رشته فعالیت مورد بررسی، فعالیت‌های مالی و بیمه با رقم ۴۷/ ۵، تولید صنعتی با ۲۲/ ۶ و فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی با ۶۸/ ۶ کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شدند.

آسیب‌دیده‌های فصل تابستان
نگاهی به آمار و اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد، در فصل تابستان بیشترین آسیب‌دیدگی از شیوع ویروس کرونا مربوط به سه رشته فعالیت خدماتی، تامین جا و غذا و همچنین فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی است. براساس داده‌های ارائه شده، رشته سایر فعالیت‌های خدماتی با رقم ۴۵/ ۸ بیشترین آسیب را دیده است. رشته تامین جا و غذا با رقم ۱۴/ ۸ و فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی با ۸۶/ ۷ دومین و سومین گروه آسیب‌دیده هستند. در میان رشته‌های مورد بررسی، فعالیت‌های مالی و بیمه با رقم ۲۸/ ۵ کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شده است. در میان کمترین گروه آسیب‌دیدگان رشته فعالیت‌های آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه قرار دارد که رقم آن نیز ۵۸/ ۵ است. رشته فعالیت استخراج معدن با ثبت رقم ۷۸/ ۵ در جرگه گروه کمترین آسیب‌دیده‌ها قرار دارد.

آسیب‌دیده‌های فصل پاییز
در فصل پاییز براساس این مطالعه، در میان رشته فعالیت‌های مورد بررسی، فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی از رقم ۱۰ که غایت آسیب‌دیدگی مدنظر گرفته شده، رقم ۸۵/ ۸ را کسب کرده. رشته فعالیت تامین جا و غذا نیز در این فصل عدد ۵۸/ ۸ را کسب کرده است. هنر، سرگرمی و تفریح نیز در فصل پاییز با ثبت عدد ۹۳/ ۷ در جرگه آسیب‌دیده‌ترین‌های فصل پاییز قرار گرفته است. در میان ۱۷ رشته فعالیت مورد بررسی، رشته فعالیت‌های آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه با رقم ۷۱/ ۴ کمترین آسیب‌دیدگی را تجربه کرده است. فعالیت‌های مالی و بیمه با رقم ۳۴/ ۵ و استخراج معدن با ۶۱/ ۵ نیز در جرگه رشته فعالیت‌هایی هستند که کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شدند.

آسیب‌دیده‌های فصل زمستان
بر پایه گزارش اتاق بازرگانی ایران در فصل زمستان در میان رشته فعالیت‌های هفده‌گانه، فعالیت تامین جا و غذا با رقم ۳۱/ ۸ بیشترین آسیب را متحمل شده است. رشته فعالیت اداری و خدمات پشتیبانی با رقم ۸ در رتبه دوم آسیب‌دیدگی و سایر فعالیت‌های خدماتی با رقم ۷۵/ ۷ در رتبه سوم آسیب‌دیدگی قرار گرفته است. به این ترتیب سه رشته مذکور در زمستان سال گذشته بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شدند. در میان هفده رشته فعالیت مورد بررسی، فعالیت‌های مالی و بیمه با رقم ۲۹/ ۴، استخراج معدن با رقم ۰۸/ ۵ و تولید صنعتی (ساخت) با رقم ۵۳/ ۵ کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شدند.

نوسانات کسب‌و‌کار در استان‌ها
برآیند مطالعه اتاق بازرگانی ایران از تاثیر شیوع ویروس کرونا بر محیط کسب‌و‌کار استان‌های کشور طبق ارزیابی فعالان اقتصادی نشان می‌دهد، استان اردبیل در تمام طول سال در جرگه آسیب‌دیده‌ترین استان‌ها قرار گرفته است. در مرحله دوم استان لرستان است که در فصول تابستان و پاییز شرایط بسیار نامساعدی را تجربه کرده است. در مقابل محیط کسب‌و‌کار استان‌های قم و سمنان در اغلب فصول کمترین آسیب را از دید فعالان اقتصادی دیده‌اند. درضمن استان البرز نیز از دید فعالان اقتصادی در فصول پاییز و زمستان با کمترین آسیب‌دیدگی مواجه شدند.

براساس مطالعه اتاق بازرگانی ایران، ارزیابی فعالان اقتصادی از تاثیر کرونا بر استان‌ها نشان می‌دهد در فصل بهار، میزان آسیب وارده برکسب‌و‌کار از شیوع کرونا به ترتیب در استان‌های اردبیل، هرمزگان، خوزستان و خراسان شمالی بیشترین مقدار بوده است. در مقابل استان‌های سمنان، قم، زنجان و مرکزی به ترتیب کمترین مقدار آسیب را از شیوع کرونا متحمل شدند. این مطالعه نشان می‌دهد، برمبنای ارزیابی فعالان اقتصادی در فصل تابستان، استان‌های اردبیل، ایلام، لرستان، و خوزستان بیشترین آسیب را دیده‌اند و در مقابل سمنان، قم، فارس و قزوین کمترین زیان را به‌دنبال شیوع کرونا تجربه کردند. در فصل پاییز ارزیابی فعالان اقتصادی از تاثیر کرونا بر استان‌ها نشان می‌دهد، میزان آسیب وارده برکسب‌و‌کار از شیوع کرونا به ترتیب در استان‌های اردبیل، کرمانشاه، مازندران و لرستان بیشترین مقدار بوده است. در مقابل استان‌های سمنان، خراسان جنوبی، قم و البرز به ترتیب کمترین مقدار آسیب را از شیوع کرونا متحمل شدند.

این مطالعه نشان می‌دهد، برمبنای ارزیابی فعالان اقتصادی در فصل تابستان، استان‌های اردبیل، خراسان جنوبی، کردستان و چهارمحال و بختیاری بیشترین آسیب را دیده‌اند و در مقابل اصفهان، البرز، مرکزی و آذربایجان شرقی کمترین زیان را به‌دنبال شیوع کرونا تجربه کردند.