دفاع مقدس به عنوان کانون و قله وحدت ،صحنه همدلی و همراهی مردم با نظام و آرمان‌های انقلاب اسلامی را به رخ جهانیان کشید

رشادت‌های جوانان برومند ایران اسلامی، انقلاب و نظام را بیمه کرد و است و صفوف اُمت اسلامی درسایه اندیشه‌های سترگ ‌دوراندیشی امام خمینی قدس‌ا…نفسه الزکیه به‌ویژه درارتباط باتاریخ ولادت پیامبر رحمت حضرت محمد(ص)که باتوطئه دشمنان اسلام به شکاف ونقاربین امت اسلامی تبدیل شده‌بودبانامگذاری‌هفته وحدت بین همه فرق اسلام به عنوان راهبرد اصلی جمهوری اسلامی ازطرف ایشان‌همچنین رهنمود‌های راهبردی رهبرمعظم انقلاب،که بارهافرمودند وحدت بین مسلمانان جهان درنظام‌جمهوری اسلامی‌یک تاکتیک‌نیست بلکه یک راهبرداساسی است که‌با قوت وشدت بیشتری استمرارپیداکردونظام اسلامی به عنوان پرچم‌داروحدت امت اسلام درجهان ،توانسته است بسیاری ازنقشه‌ها و دسیسه‌های دشمنان را نقش برآب کند. دفاع مقدس همواره به عنوان کانون و قله وحدت ومیلاد مسعود و مبارک پیامبر ختمی مرتبت حضرت محمد مصطفی (ص) از پایه‌های اصلی‌حفظ وحدت و انسجام قاطبه ملت ایران است.

اکنون که هفته بزرگداشت دفاع مقدس باهفته وحدت دربهارتعلیم وتربیت عجین گشته به فال نیک می گیریم واین فرصت مغتنمی است تاباتحکیم وحدت وهمدلی نقاط ضعف وآسیب های جدی درحوزه‌تعلیم وتربیت ‌این سنگرهای اصلی جهادتبیین را ارزیابی‌وتحلیل نموده ودرجهت رفع آن گامهای مؤثری از طرف مسئولین ذی‌ربط به ویژه تحقق کامل سندراهبردی تحول نظام آموزش وپرورش برداشته شود.

سال تحصیلی جدید را در حالی آغاز می کنیم که دوره خدمت دولت سیزدهم با شهادت خادم الرضا(ع) و خادم جمهور شهید رئیسی عزیز و سایر شهدای گرانقدر اردیبهشت در نیمه راه ناتمام ماند و ملت از نعمت وجود رئیس جمهور محترم و مغتنم محروم گردید.

با قدر دانی از تلاشهای مجدانه مدیران آموزش و پرورش استان‌هرمزگان و عرض تبریک بعنوان یکی از دستگاههایی که توانسته خدمات قابل قبولی درعرصه تعلیم وتربیت به دانش آموزان استان ارائه نمایدبه ویژه درپذیرش دانش آموزان درمراکز آموزش عالی وکسب رتبه یک کنکور تجربی توسط صبا معصوم نیا وکسب رتبه ۱۲ کنکور ریاضی توسط رهام تقی زاده نام هرمزگان را در آموزش کشور درخشان کرد.

با همه ی این اوصاف همه اذعان دارند که آموزش و پرورش نتوانسته است به رسالت عظیم خود که همان تعلیم و تربیت همه جانبه ی دانش آموزان است به نحو احسن عمل کند. لذا لازم است نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات نظام آموزشی مورد بررسی قرارگیرد.

اهم این چالش ها به قرار ذیل می باشد:

۱-یک پارچه نبودن دو مقوله آموزش و تربیت و لزوم تلفیق این دو مقوله : در قرآن کریم آیات فراوانی در مورد اهمیت تعلیم و تربیت و رابطه آنها با هم وجود دارد اما توجه به این نکته مهم است که تزکیه از این جهت باید مقدم بر تعلیم باشد که نوعی زمینه سازی و آماده کردن مخاطب برای پذیرش و دریافت پیام و محتوای تعلیم است. همانگونه که یک باغبان قبل از پاشیدن بذر (تعلیم)، زمین را با تمهید مقدمات(شخم زدن زمین، پالایش خاک، تابش آفتاب، آبیاری و…) مستعد پذیرش (تزکیه) بذر می کند، همانگونه نیز می توان گفت معلم باید قبل از هر گونه تعلیم به تزکیه ی روانی، ذهنی و انگیزشی مخاطب همت بگمارد تا او مستعد و مشتاق یادگیری شود. ولی این آماده سازی به این معنا نیست که عده ای به طور جداگانه کار مربوط به آماده سازی (تزکیه و تربیت) را به عهده بگیرند و گروهی دیگر کار مربوط به تعلیم را و یا ساعاتی را به مواد تزکیه اختصاص بدهند و ساعاتی را به مواد تعلیم. بنابر این، هر آموزشی مستلزم آماده سازی ذهنی و عاطفی، و هر پرورشی همراه با آموزش است. به عبارتی دیگر، در پاره ای از موارد، اول آموزش داده می شود و در اثر تعمیق مواد آموزشی و تأثیر آن در وجود یادگیرنده، آثار تربیتی (تزکیه) نیز رخ می دهد. بنابراین، معلم همان زمان که با “زبان و گفتار” “آموزش” می دهد، همان زمان، با “وجود و رفتار” خود نیز” تزکیه” می کند و همان زمان که “تزکیه” می کند” آموزش” نیز می دهد.به تعبیری دیگر کسی که تعلیم می دهد چه بخواهد، چه نخواهد در تربیت کودک نیز دخالت دارد. این تأثیر گذاری می تواند مثبت باشد یا منفی. آموزش و پرورش یکپارچه تمام جوانب وجودی شاگردان را مد نظر قرار می دهد و در آن، نقش های تربیتی معلم، مدرسه و والدین باید به دقت تعریف شد.

طرح یکپارچه سازی آموزش و پرورش نیز مجموعه ای است از تدابیر و راهبردهای هدفمند به منظور یکپارچه سازی آن به منزله یک فرایند در هم تنیده. این طرح به منظور گسترش و کیفیت بخشی به فرایند تربیت و اثر بخش کردن روشهای یاددهی- یادگیری در مدارس تعریف شده و محور اصلی آن تلفیق آموزش و پرورش است حال با توجه به لزوم یکپارچگی مقوله های تربیت و تعلیم، ضرورت دارد در آموزش و پرورش، روشهای تعلیم و تربیت طوری طراحی شوند که معلمان و مربیان خود را هم زمان مسؤل تربیت و تعلیم دانش آموزان بدانند.

این امر حاصل نخواهد شد مگر اینکه اولاً نگرش مسؤلان آموزش و پرورش نسبت به مقوله های تربیت و تعلیم تغییر کند و متعاقب آن این نگرش به معلمان و مربیان نیز منتقل شود و ثانیاً روشهای جدید تربیت همگام با تعلیم یعنی آموزش و پرورش یکپارچه به مجریان این برنامه ها در سطح مدارس آموخته شود.

در پایان باید گفت: آنچه آموزش و پرورش در این برهه از زمان نیاز مبرم به آن دارد، نیروی انسانی متخصص و با انگیزه می باشد که بتواند کار تربیتی را همگام با آموزشی انجام دهد و متأسفانه در حال حاضر کمبود آن کاملاً احساس می شود. نباید نسبت به نام این نیرو حساس بود. فرقی ندارد آن را مربی، آموزگار و یا دبیر نام گذاری کنیم. مهم کیفیت عملکرد و تأثیر مثبت آنها بر دانش آموزان می باشد. باید شرایطی را فراهم نمود که آموزگار و یا دبیر هم زمان، هم مسؤل تعلیم و هم مسؤل تربیت دانش آموزان باشد. نه اینکه در مدرسه معلم متصدی آموزش و مربی متصدی تربیت باشد. مراکز آموزشی از دبستان تا دانشگاه، علاوه بر انتقال دانش، وظیفه تربیت انسان دانش آموخته را نیز بر عهده دارند. این مراکز باید در جهت شکوفایی تمام ابعاد وجودی دانش آموزان شامل ابعاد ذهنی، عاطفی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی سرمایه گذاری کرده، به تعلیم و تربیت و سازندگی آنها توجه کنند(رهنما،۱۳۸۳(

۲-دقت بیشتر در گزینش معلمان متاسفانه در سالهای اخیر به مراکز تربیت معلم بها داده نمی شود. در حالی که معلم باید در مراکز خاصی تربیت شده و فنون تدریس و روش برخورد با دانش آموز را فرا گیرد. نه این که بدون بررسی دقیق و ضابطه ی مشخص و گاه در قالب شرکتی و حق التدریسی و … به کار گرفته شوند. پیشرفت و بالندگی هر جامعه مرهون آموزش و پرورش آن جامعه است.و پویایی وبالندگی آموزش و پرورش نیز وابسته به کیفیت عملکرد معلمان آن جامعه است.

با توجه به نقش محوری معلم در سازندگی جامعه ،سزاوار است مسئولان آموزش و پرورش در گزینش معلمان با دقت و وسواس خاصی اقدام کنند و در نهایت معلمانی را انتخاب کنند که واجد ویژگیهای خاص علمی، اخلاقی، شخصیتی،و… باشند؛ تا بتوانند در تربیت نسل آینده موفق گردند.

۳-نبود نظارت دقیق در ارزشیابی عملکرد معلمان و بازخورد لازم ارزشیابی دقیق از عملکرد نیروی انسانی شاغل در سازمانها و نهادها، یکی از ارکان مدیریت منابع انسانی می باشد. با شناخت دقیق عملکرد، می توان نقاط ضعف و قوت نیروی انسانی تحت پوشش را مشخص کرد و با اقدامات لازم و به موقع، موانع پیش روی نیروها را از میان برداشت و در نهایت عملکرد فرد و سازمان را ارتقاء داد. مشاهده می شود که در چند سال گذشته نه تنها ارزشیابی عملکرد هیچ گونه بازخوردی در پی نداشته است؛ بلکه کم کم در نزد اکثر معلمان بی اهمیت قلمداد می شود. با عنایت به اهمیت نقش معلمان در نظام آموزشی لازم است ترتیبی اتخاذ شود تا به طور متوالی عملکرد آنها مورد ارزشیابی دقیق قرار گیرد تا معلمان فعال و ضعیف از هم متمایز گردیده و برای ارتقاء عملکرد افراد ضعیف برنامه ریزی لازم صورت گیرد.

۴-چالش های فرا روی معلمان در عصر کنونی: معلمان در عصر کنونی یعنی عصر انفجار اطلاعات با دانش آموزانی سر و کار خواهند داشت که اطلاعات زیادی گاه در بعضی زمینه ها بالاتر از معلم برخوردارند. همچنین با توجه به دسترسی دانش اموزان به شبکه های مختلف ماهواره ای و اینترنتی چالش های زیادی فرا روی معلمان در کلاس ایجاد می شود. برخی از چالش های پیش روی معلمان خاکستر تبدیل نموده ایم و یا در مقاطع بالاتر تحصیلی، معلمان خود زجر کشیده اند و نه تنها نوجوانان را به کمال مقصود نرسانده اند بلکه خود نیز دچار بیماری جسمی و روحی شدید شده اند و به هر حال کلاس به جای این که بستر عشق و وحدت باشد بستر تعارض است که منجر به خستگی روانی دانش آموزان و معلمان می شود.(کیوانفر،۱۳۸۶(

۵-اولویت نداشتن مقطع ابتدایی و اهمیت ندادن به معلمان شاغل در این مقطع اگر چه رویکرد مسئولین در سطح وزارتخانه در چند سال اخیر نشان از آن دارد که دید اکثر مسئولین ستادی به مقطع ابتدایی در حال دگرگون شدن است و آنها در یافته اند که آگر خواهان نظام آموزشی پویا هستیم باید به مقطع ابتدایی و به تبع آن به معلمان شاغل در آن اهمیت ویژه ای قائل شویم؛ اما در عمل هنوز برای رسیدن به این منظور باید گامهای بلند تری برداشت.

برای رسیدن به این هدف بزرگ باید امتیازات خاصی برای این معلمان در مدارس در نظر گرفت و زمینه ای را فراهم آورد که در جامعه نیز پایگاه اجتماعی آنها ارتقا یابد؛ تا بهترین نیروهای بااستعداد به تدریس در این مقطع ترغیب شوند.

۶-عدم تجمیع مدارس چند پایه در مجتمع های آموزشی با تاسیس مجتمع های آموزشی امید آن بود که دانش آموزان مدارس چند پایه ابتدایی که در فاصله کمی از مرکز مجتمع قرار داشتند با یک سرویس دهی منظم و خوب در یک مدرسه به صورت تک پایه به تحصیل مشغول شوند؛ تا هم هزینه های آموزش و پرورش کاهش یابد و هم دانش آموزان در همه ی زمینه های آموزش، پرورش، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی آموزشهای لازم را فرا گیرند. اما متاسفانه نه این که این خواسته انجام نشد بلکه این چند پایه بودن به بعضی از مدارس راهنمایی کم جمعیت روستایی نیز سرایت کرد؛ که زنگ خطر جدیدی را به صدا در آورد که ان شاءا… به گوش همه ی مسئولین دست اندر کار برسد.

نظام آموزش و پرورش زمانی به اهداف خود دست می یابد که به همه ی ابعاد هشتگانه پرورشی یعنی ابعاد اعتقادی،علمی آموزشی، اخلاقی، سیاسی نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنری و زیستی توجه نماید. توجه خاص و افراطی به بعضی ابعاد و بی توجهی به ابعاد دیگر غیر منطقی و در تضاد با فطرت انسانها و مصالح جامعه است. با تدوین و ارائه روشهای مختلف برای رسیدن به این اهداف و توجه خاص به هر یک از آنها می توان امیدوار بود در آینده آموزش و پرورش، افرادی توانمند در همه ی ابعاد تربیت نموده و تحویل جامعه دهد.

۷-بازدهی کم کلاسهای باز آموزی و ضمن خدمت با توجه به پیشرفت اعجاب انگیز علمی در عصر کنونی و لزوم به روز شدن معلمان در یادگیری روشهای جدید تدریس مشاهده می شود که متولیان امور در این زمینه نیز آن چنان که انتظار می رود موفق نبوده اند. یکی از دلایل موفق نبودن آنها آن است که نتوانسته اند از مدرسان با تجربه برای تدریس در کلاسهای ضمن خدمت بهره ببرند و یا اینکه آموزشهای لازم در زمینه ی موضوع تدریس به آنها ارائه نگردیده است. همچنین برای معلمانی که در این کلاسها شرکت می کنند نیز آموزش وپرورش هیچ امتیازی قائل نمی شود.به همین علت کلاسهای ضمن خدمت از گیرایی خوبی بر خوردار نیستند و نتوانسته اند سطح علمی معلمان را آن چنان که باید و شاید ارتقا دهند.

۸-عدم توجه مهندسی شده به ناهنجاریهای اخلاقی و عاطفی دانش آموزان و ریشه یابی آنها باورود مشاوران به مدارس و تشکیل هسته ی مشاوره در ادارات کل انتظار آن می رفت که فردی به نام مشاور با تکیه بر آموخته های خود در فن مشاوره و باپشتیبانی مسئولین ادارات ومدارس وباهم فکری ومشورت با مربیان پرورشی به یاری دانش آموزان به خصوص دانش آموزان در معرض خطر بشتابد و با ریشه یابی ناهنجاریهای اخلاقی و عاطفی دانش آموزان و تماس با والدین آنها زمینه ی کاهش آنها را فراهم نماید.

اما این امر هم به دلیل ۱- کمبود مشاور ۲- تخصص نداشتن اکثر مشاوران در این زمینه ۳- سوق دادن مشاوران به امور آموزشی۴- عدم تعامل مثبت بین بعضی از مشاوران و مربیان و… در آموزش و پرورش به خوبی به اجرا در نیامد.

ضروری است به اندازه ی کافی افرادی متخصص به عنوان مشاوره تربیتی در این زمینه تربیت شوند و در مدارس نیز بین مربیان و مشاوران تعاملی سازنده بوجود آید. زیرا این ارتباط تنگاتنگ موجب می شود مشکلات دانش آموزان و معضلاتی که در محیط مدرسه بوجود می آیند، بهتر شناخته شده و با هم فکری که بین مربی و مشاور بوجود می آید، رفع آنها آسان تر صورت گیرد.

وفا داری به نظام اسلامی در گرو صیانت از ارزشهای انقلاب اسلامی به ویژه در عرصه تعلیم و تربیت می باشد در همین راستا بر پیگیری نکات ذیل تاکید می شود

: ۱-انتظار است وزارت آموزش و پرورش به بودجه سرانه آموزشی و پرورشی توجهی خاص نماید تا ادارات آموزش و پرورش ناچار نباشند از منابع مشارکت های مردمی مدارس برای اجرای برنامه ها استفاده نمایند .همچنین ضروری است مدارس از یک حد قابل قبول اعتبارات دولتی برخوردار باشند.این امر باعث فاصله عدالت آموزشی در مدارس خاص با سایر مدارس خصوصا مدارس حاشیه شهر و کم برخوردار شده است.

۲-با توجه به عدم جذب نیرو با رسته پرورشی جهت درونی شدن تربیت اسلامی و ارزشهای دینی و انقلابی بر بکار گیری نیروهای علاقه مند و توانا در مسائل تربیتی در مدارس تاکید می شود .

۳-دانشگاه فرهنگیان شایسته ترین مکان و شرایط برای تامین نیرو ی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش می باشد از اینرو حمایت از دانشگاه فرهنگیان از نظر فضای مورد نیاز و نیروی مومن و با تعهد و مجرب مورد انتظار است.

۴-دفاع از مظلوم و دشمنی با ظلم از آموزه های دین مبین اسلام و شعار همیشگی نظام جمهوری اسلامی می باشد توجه دادن دانش آموزان به این امر مهم با نگاه به مردم بی دفاع غزه در فعالیتها ی تربیتی مدارس مورد تاکید است.

۵-کمبود نیروی انسانی یکی از مشکلات سنوات گذشته و سال جاری می باشد انتظار است با افزایش سهمیه جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان و یا پذیرش بموقع سایر فارغ التحصیلان با اعمال ماده ۲۸ از آغاز سال تحصیلی شاهد کلاس بدون معلم نباشیم . انتظار است، خدمات مفید دولت سیزدهم استمرار یافته، و فعالیت های ناتمام آن در عرصه تعلیم و تربیت پیگیری شده و برای استقرار کامل سند بنیادین نظام آموزشی اقدامات اجرایی لازم صورت پذیرد.

پرویز سالاری

دبیرکانون‌تربیت اسلامی دراستان هرمزگان