عبور از دروازه تاریخ؛ از غرق قایق ایرانی تا مرگ مصطفی آتاتورک

به گزارش ایسنا، امروز ۲۰ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

ارتحال ملااحمد خویینی قزوینی- ۱۲۶۸

ملااحمد بن مصطفی خویینی قزوینی معروف به ملاآقا در حدود سال ۱۲۱۰ در روستای خویین در استان زنجان به دنیا آمد. وی پس از تحصیل علوم اولیه راهی قزوین شد و پس از چندی برای ادامه تحصیل به اصفهان عزیمت کرد.

ملا آقا پس از آنکه از درس مشایخ اصفهان بهره برد، به قصد فراگیری مدارج بالاتر علوم، راهی عتبات عالیات شد و در آنجا اقامت کرد و به تدریس و فتوی اشتغال یافت. از این فقیه و محدث امامی آثاری بر جای مانده که معراجُ الوصول الی علم الاصول در ۲ جلد، اللَّوامع در فقه در ۳ جلد و مِرآهُ المراد در علم رجال از آن جمله‌اند.

این عالم بزرگ در ۲۰ آبان ۱۲۶۸ در ۶۸ سالگی دار فانی را وداع گفت.

درگذشت آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی- ۱۳۶۵

سید ابوالفضل در سال ۱۲۸۱ در خاندانی عالم‌پرور و از پدری فقیه به دنیا آمد. وی پس از سال‌ها تحصیل در تبریز و نجف به مقام عالی اجتهاد و فقاهت دست یافت و در دوران اختناق رضاخانی در تبریز و در کنار پدر به تبلیغ احکام و تعلیم و تربیت و ارشاد مردم پرداخت.

آیت‌الله خسروشاهی در جریان حاکمیت دموکرات‌ها در آذربایجان در سال ۱۳۲۴ علیه حاکمان وابسته به شوروی در تبریز مبارزه کرد به طوری که طرح ترور ایشان و سید احمد برادر مجتهدش طراحی شد و قبل از اجرا، حکومت دمکرات‌ها از بین رفت و ایشان بار دیگر به وظایف دینیش بازگشت.

او در راه ابلاغ احکام الهی و نشر اندیشه‌های دینی بارها از طرف عمّال حکومت پهلوی در تبریز مورد اذیت قرار گرفت اما همواره بر سر ایمان و اعتقادش استوار ماند تا این‌که در ۲۰ آبان ۱۳۶۵ در  ۶۴ سالگی وفات یافت و در تبریز به خاک سپرده شد.

از ایشان کتابی به اسم «نهج‌البیان» به یادگار مانده است.

تصویب کلیات برنامه سوم توسعه- ۱۳۷۸

کار بررسی لایحه برنامه سوم توسعه که در مجلس شورای اسلامی مطرح شد بعد از بحث مخالفین و موافقین و توضیحات مُخبر کمیسیون اصل رسیدگی به لایحه مذکور و همچنین توضیحات رییس سازمان برنامه و بودجه نسبت به کلیات مورد رای‌گیری قرار گرفت و با اکثریت قاطع نمایندگان در ۲۰ آبان ۱۳۷۸ به تصویب رسید.

موافقان لایحه برنامه سوم توسعه، لحاظ شدن سیاست‌های رهبری در تمام زمینه‌ها، اصلاح ساختار اداری کشور، ادامه برنامه‌های حمایتی و رسیدگی به اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر جامعه، روان سازی قوانین بازرگانی برای جهش صادرات، حذف انحصارات در بخش خدمات و تولیدات و اصلاح نظام ارزی را از جمله نقاط قوت برنامه ذکر کردند. همچنین مخالفان لایحه برنامه سوم توسعه، افزایش قیمت فرآورده‌های انرژی و اثرات تورّمی آن در جامعه، ابهام در مسأله خصوصی سازی، مشخص نبودن مکانیزم ایجاد اشتغال، مشخص نشدن راهکار اصلاح ساختار اداری، عدم توجه لازم به مشکلات جوانان، تورم‌زا بودن و بی‌توجّهی به طرح‌های جدید و کاهش خرید مردم را از نقاط ضعف برنامه معرفی کردند.

شهادت سردار طهرانی‌مقدم- ۱۳۹۰

حسن در ۶ آبان ۱۳۳۸ در محله سرچشمه تهران متولد شد. او در اولین روزهای تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عضویت این نهاد درآمد. با آغاز تهاجم سراسری ارتش بعث عراق به کشورمان، نخستین فرمانده توپخانه سپاه و بنیانگذار واحد توپخانه در سپاه شد.

مسئولیت واحد توپخانه سپاه بعد از طهرانی‌مقدم به حسن شفیع‌زاده سپرده شد.

طهرانی‌مقدم پس از جنگ وظیفه مدیریت پروژه ساخت موشک در واحد موشکی سپاه را بر عهده گرفت. با پایان جنگ وارد حوزه تحقیقات و توسعه فعالیت‌های موشکی در سپاه پاسداران شد و به یگان موشکی سپاه پاسداران رفت و مسؤولیت این یگان را برعهده گرفت. سردار طهرانی‌مقدم همچنین در تشکیل و بنیان‌گذاری فرماندهی موشکی سپاه پاسداران نقش تاثیرگذار داشت.

او همچنین مدتی مسؤولیت ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه را برعهده داشت.

سردار طهرانی‌مقدم سرانجام بر اثر انفجار در پادگان امیرالمومنین در شهرستان ملارد به همراه جمعی دیگر از پرسنل سپاه به شهادت رسید.

در تقویم هجری شمسی مناسبت‌های دیگر چون شاه ایران برای تشیع جنازه دوگل عازم پاریس شد در سال ۱۳۴۹، در اطراف شیراز زلزله خسارات زیادی وارد کرد در سال۱۳۵۲، در حریق لوله‌های نفتی ایذه ۷ نفر سوختند در سال ۱۳۵۲، یک قایق ایرانی با ۳۷ مسافر در آبهای شط العرب غرق شد در سال ۱۳۵۴، تحریکات علیه کابینه صمصام السلطنه همه جانبه شد در سال ۱۲۹۱. در این سال مردم و روزنامه ها خواستار حکومت سعدالدوله شدند، دکتر محمد مصدق‌السلطنه وزیر مالیه به موجب ماده واحده مجلس شورای ملی برای مدت ۳ ماه اختیاراتی برای اصلاحات تشکیلات وزارت مالیه گرفت در سال۱۳۰۰،   کانون وکلای عدلیه تشکیل و آغاز به کار کرد. این کانون یکی از ادارات تابعه وزارت عدلیه در سال ۱۳۰۹ بود، محمد نادرشاه پادشاه افغانستان به دست عبدالخالق نامی به هنگام توزیع جوائز در مدارس نظام به قتل رسید در سال ۱۳۱۲. به دنبال این حادثه فرزند ۱۹ ساله وی به نام محمد ظاهر شاه که در پاریس در رشته کشاورزی تحصیل می‌کرد به تخت سلطنت نشست، جعفرقلی اسعد (سردار اسعد) وزیر جنگ که در معیّت رضا شاه برای مراسم اسب دوانی به شمال رفته بود در بابل توسط سرهنگ سیاسی رئیس اداره تأمینات بازداشت و تحویل زندان قصر گردید در سال ۱۳۱۲.

مهمترین رویدادهای هجری قمری

درگذشت آیت‌الله محمدابراهیم کرباسی ملقب به حاجی کرباسی عالم و فقیه برجسته- ۱۲۶۲

حاج ابراهیم بن محمد حسن خراسانی کاخی معروف به حاجی کرباسی در سال ۱۱۸۰ در اصفهان به دنیا آمد. پس از فراگیری دروس مقدماتی برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف رفت.

فقه و اصول و دیگر علوم دینی را از علامه بَحرُالعُلوم و شیخ جعفر کاشِفُ الغطاء و دیگر بزرگان فرا گرفت. او بسیار محتاط بود و تنها به اصرار میرزای قمی رساله نوشت.

اشاراتُ الاصول، شَوارَعُ، الهِدایه و مِنهاجُ الهِدایه از تالیفات ایشان است.

حاجی کرباسی در سال ۱۲۶۲  در ۸۲ سالگی در اصفهان وفات یافت و در مسجد حکیم ی که سال‌ها در آن درس می‌داد به خاک سپرده شد.

رحلت آیت‌الله سید محمدباقر خوانساری- ۱۳۱۳

میرزا محمدباقر خوانساری از علمای بزرگ قرن ۱۴ هجری فقیه، اصولی، محدث، رجالی، ادیب و محقق بود. وی ریاست علمی و مذهبی اصفهان را داشته و دارای تألیفات متعددی از جمله روضاتُ الجنّات، اُرجوزَه و قُرهُالعین است.

درگذشت شیخ محمد عبده مصری- ۱۳۲۳

شیخ محمد بن عبده بن حسن خیراللَّه مصری، مفتی دیار مصر معروف به عبده در اواسط قرن ۱۳ به دنیا آمد. وی که دارای هوشی بالایی بود بعد از تحصیل علوم اولیه در دانشگاه الازهر به شاگردی سید جمال‌الدین اسدآبادی درآمد و منطق، کلام و فلسفه آموخت.

شیخ محمد عبده مورد توجه خاص سید جمال قرار گرفت. بعدها به علت شرکت در جریانات سیاسی به سوریه تبعید شد و از آن جا به پاریس رفته و با سید جمال ملاقات کرد. از آن پس راهی مصر شد و مفتی آن دیار شد.

شیخ محمد عبده به همراه سید جمال‌الدین اسدآبادی عالم اسلام را محتاج پاره‌ای اصلاحات می‌دانست و در قطع دست استکبار انگلستان کوشید. عبده مانند سید جمال به دنبال آن بود که ثابت کند اسلام توانایی دارد که به صورت یک مکتب و یک ایدئولوژی، راهنما و تکیه‌گاه اندیشه‌ جامعه‌ اسلامی قرار گیرد و آن‌ها را به عزت دنیایی و سعادت اخروی برساند.

او سعی داشت فلسفه‌های دنیایی و اجتماعی اسلام از قبیل نماز، روزه، حج، زکات و انفاق تبیین و استحکام اصول اخلاقی اسلام را روشن کند.

عبده در عین حال در دو زمینه با سید جمال اختلاف نظر داشت. یکی این که سید جمال، انقلابی فکر می‌کرد و عَبدُه طرفدار اصلاح تدریجی بود. دیگر این که سید، مبارزه با استبداد و استعمار را در رأس برنامه‌های خود قرار داده بود و معتقد بود اول باید ریشه‌ این اُم‌الفساد را کند و دور انداخت ولی عبده آموزش و تربیت دینی جامعه را مقدم بر آموزش و پرورش سیاسی می‌دانست.

از این اندیشمند و مبارز مسلمان مصری آثاری به جای مانده است که اصلاحُ المَحاکمِ الشَّرعیه و تفسیر القرآن مهمترین آنهاست.

مهمترین رویدادهای تقویم میلادی

مرگ بنیانگذار لائیک در ترکیه- ۱۹۳۸

مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک (پدر ترک‌ها) در ۳۰ ژانویه سال ۱۸۸۱ به دنیا آمد. وی از جوانی وارد نظام شد و در سال‌های ۱۹۱۱ به بعد در جنگ علیه ایتالیا در لیبی و سپس جنگ بالکان حضور داشت اما بزرگ‌ترین پیروزی نظامی او که موجب شهرت و محبوبیتش در میان نظامیان ترک شد، شکست دادن نیروهای فرانسه و انگلیس در نبرد گالیپولی در سال ۱۹۱۵ بود.

او بعد از این جنگ در مراحل نهایی جنگ جهانی اول در قفقاز و روسیه جنگید و پیروزی‌هایی به دست آورد. آتاتورک پس از جنگ جهانی اول در رأس افسران جوان ناسیونالیست طی کودتایی، امپراتوری عثمانی را منحل کرد و با تشکیل دولت موقت انقلابی در آنکارا، جمهوری ترکیه را بنا نهاد.

مصطفی کمال سپس سلطنت و خلافت را در امپراتوری عثمانی که جز سرزمین کنونی ترکیه چیزی از آن باقی نمانده بود، لغو کرد و در سال ۱۹۲۳ به عنوان اولین رئیس‌جمهور ترکیه انتخاب شد.

سیاست کلی داخلی و خارجی حکومت آتاتورک عبارت بود از جدایی دین از سیاست، تأسیس حکومت لائیک در ترکیه، ایجاد نظام حقوقی و قضایی اروپایی در این کشور، اتخاذ سیاست بی‌طرفی در مناسبات بین‌المللی ترکیه به منظور حفظ استقلال کشور، پایه‌ریزی صنایع جدید مطابق الگوهای غربی، ترویج فرهنگ اروپایی و اتکا بر ناسیونالیسم و ملی‌گرایی ترکی.

آتاتورک در چارچوب سیاست اسلام‌زدایی خود که انگلیسی‌ها از وی طلب کرده بودند، پس از الغاء خلافت، وزارت شریعت و امور خیریه و دادگاه‌های مذهبی را منحل کرد.

تعطیلی و تمسخر زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی، قرار دادن اذان ترکی به جای عربی، منع استفاده از نام‌های خانوادگی عربی، تغییر نام اسلامبول به استانبول، قرار دادن روز یکشنبه به عنوان روز تعطیل، ممنوعیت هرگونه حرکت مذهبی، ممنوعیت استفاده زنان از حجاب اسلامی، استفاده از تقویم میلادی به جای تقویم قمری، کنار گذاشتن دین رسمی اسلام و تعیین حکومت سکولار، جای‌گزینی الفبای لاتین به جای الفبای ترکی از جمله اقدامات دین‌ستیزانه این عنصر خودباخته غرب بود.

تنها سفر خارجی رضا شاه در خرداد و تیر ۱۳۱۳ به ترکیه انجام شد که این سفر مشایعت هیاتی بزرگ و به مدت  ۳۸ روزه انجام شد. او بعد از بازگشت از ترکیه سیاست‌های سکولاریستی و دین‌ستیزانه‌اش را در ایران به مرحله اجرا درآورد.

آتاتورک چهار دوره رییس‌جمهور ترکیه شد و سرانجام پس از ۱۵ سال زمام‌داری در ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸ در ۵۷ سالگی مرد.

تأسیس اینترپل- ۱۹۲۳

پلیس بین‌الملل یا اینترپل سازمانی بین‌المللی برای مبارزه با مجرمان بین‌المللی و برقرار کردن امنیت عمومی در کشورهای عضو است. اینترپل نام کوتاه سازمان بین‌المللی پلیس جنایی است که در سال ۱۹۲۳ در وین پایتخت اتریش تاسیس شد.

هدف اصلی این سازمان همکاری بین پلیس کشورهای عضو و هماهنگ کردن مراجع قضایی این کشورها برای مبارزه با مجرمان و جرم‌های بین‌المللی بود.

مقر این سازمان در شهر لیون فرانسه است. این سازمان پس از سازمان ملل متحد بزرگترین نهاد بین‌المللی است.

تصویب قطعنامه ۳۳۷۹ و محکومیت رژیم صهیونیسم- ۱۹۷۵

«صهیونیسم» مشتق از نام کوه صهیون در بیت‌المقدس، رژیمی است که از اواخر قرن ۱۹ میلادی برای ایجاد میهن یهودی تاسیس شد. مهم‌ترین ویژگی صهیونیسم برتری‌طلبی نژادی است و بنیاد و ریشه تمامی رفتار و کردار صهیونیست‌ها، اعتقاد عمیق به برگزیدگی قومی است.

صهیونیست‌ها معتقدند از دیگر اقوام و مذاهب برتر و ارزش‌مندترند و همه ثروت‌ها، قدرت‌ها و رهبری جهان باید در اختیار آنان باشد. این رژیم  توسط انگلیس و آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم بر اساس این اصل، دولت مجهول و غاصب اسرائیل را در غرب قاره آسیا و در جوار کشورهای سوریه، لبنان، اردن و فلسطین به صورت توده‌ای سرطانی شکل گرفت و خود را بر جغرافیای سیاسی کشورهای اسلامی تحمیل کرد.

مرام نژادپرستانه صهیونیزم در اجتماع رژیم اسرائیل مشهود است به طوری که بخشی از رژیم حقوقی این رژیم، بر مبنای قوانین نژادپرستانه شکل گرفته است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد تحت فشار افکار عمومی در تاریخ ۱۰ نوامبر ۱۹۷۵ با صدور قطعنامه ۳۳۷۹ خود اعلام کرد که صهیونیسم یکی از گونه‌های نژادپرستی و تبعیض نژادی است.

صدور این قطعنامه و قطعنامه‌های مشابه گرچه موجودیت رژیم صهیونیستی را زیر سؤال می‌برد، اما در مقام عمل در رفتار این رژیم اشغال‌گر تاثیری نداشته است.

رژیم صهیونیستی پس از این قطعنامه نیز از ادامه روش نژادپرستانه خود دست برنداشت و آن را ادامه داد.

قطعنامه مذکور ۱۶ سال بعد و در جریان کنفرانس صلح مادرید میان اعراب و اسرائیل، در اوایل نوامبر ۱۹۹۱ لغو شد.

تخریب دیوار برلین- ۱۹۸۹

با بهبود تدریجی مناسبات میان شرق و غرب در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی زمینه فروپاشی دیوار برلین فراهم شد. در سال ۱۹۸۹ حکومت کمونیستی شوروی تصمیم گرفت دموکراسی‌سازی را به‌عنوان یک اصل در کشورهای اروپایی شرقی تحت نفوذ خود دنبال کند. اما در این میان اتفاقی افتاد که روند رو به پایان دولت آلمان شرقی را آغاز کرد.

دولت کمونیستی مجارستان درهای خود را بر روی غرب گشود. در ۲۳ اوت ۱۹۸۹، مرزهای بین مجارستان و اتریش نیز باز شد. از آن‌جا که مهاجرت بین کشورهای کمونیستی ممنوع نبود ساکنان آلمان شرقی که مجاز به رفت‌وآمد به مجارستان بودند از طریق این کشور و  چکسلواکی به آلمان غربی و سایر کشورهای اروپای غربی سفر کردند.

این مهاجرت‌ها طی یک ماه افزایش معناداری یافت به‌طوری که در ماه سپتامبر حدود ۱۳ هزار نفر از اهالی آلمان شرقی به سمت مجارستان حرکت کردند تا بتوانند از طریق اتریش خود را به آلمان غربی برسانند. در پاییز همان سال، تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم نسبت به دولت آلمان شرقی شدت گرفت تا این که در ۱۸ اکتبر همان سال اریک هونکر، رهبر آلمان شرقی از سمت خود کناره‌گیری کرد و چند روز بعد ایگون کرنس جانشین او شد.

دولت جدید تصمیم گرفت به ساکنان برلین شرقی اجازه دهد تا برای سفر به برلین غربی تقاضای ویزا کنند. با اعلام این مطلب از سوی دولت ده‌ها هزار نفر از ساکنان برلین شرقی خود را به محل‌های مشخص شده رساندند تا از مرز عبور کنند و به برلین غربی بروند.

هجوم این جمعیت به کنار مرز مأموران و نگهبانان را دچار مشکل کرد. چرا که آن‌ها برای مقابله با چنین جمعیتی آمادگی نداشتند. لحظه به لحظه بر انبوه جمعیت اضافه می‌شد. سرانجام مأموران مرز را گشودند و مردم توانستند از آن عبور کنند. در آن طرف مرز، اهالی برلین غربی برای استقبال از همشهریان سابقشان جمع شده بودند. به این ترتیب ۹ نوامبر ۱۹۸۹ به روز فروپاشی دیوار برلین تبدیل شد.

این دیوار ظرف روزها و هفته‌های بعد و توسط کسانی که از دیگر نقاط آلمان شرقی خود را به برلین رسانده بودند به تدریج خراب شد. فروریختن دیوار برلین، اولین قدم در راه اتحاد مجدد دو آلمان بود که سرانجام در سوم اکتبر ۱۹۹۰ صورت گرفت.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری از جمله تولد تولد فیلیپ برونلسکی هنرمند برجسته ایتالیایی در سال ۱۳۷۵، تولد یوهان شیلْلِر نویسنده و ادیب برجسته آلمانی در سال۱۷۵۹، در جریان جنگ جهانی دوم شهر کازابلانکا به دست نیروهای متفقین افتاد در سال۱۹۴۲،  استعفای تریگوه لی اولین دبیر کل سازمان ملل متحد در سال ۱۹۵۲، مرگ لئونید برژنف رهبر پیشین اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ۱۹۸۲، تأسیس نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۷۷۵ و  قطع ارتباط با کاوشگر مریخی فینیکس در سال ۲۰۰۸ درج شده است.

انتهای پیام