عبور از دروازه تاریخ با دو روحانی مشروطه‌چی

به گزارش ایسنا، امروز ۲ آذر ۱۴۰۳ خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

هم‌پیمان شدن دو روحانی مشروطه‌چی- ۱۲۸۴
انتشار عکس موسیو نوز بلژیکی مدیرکل گمرک ایران با لباس روحانیت شیعه در مجلس لهو و لعب، خشم مردم متدین و علما را برانگیخت. در این میان، کوبنده‌ترین و مؤثرترین اعتراض از جانب آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی مشاهده شد.

به دنبال این اعتراض مظفرالدین شاه نامه‌ای به او نوشت و قول برآورده شدن خواسته‌هایش را داد، اما با آرام شدن مردم و فروکش کردن هیجان‌های اولیه، شاه اقدامی نکرد و این بار، بهبهانی مصمم شد تا به همراهی دیگر علما، نهضت را شوری تازه ببخشد.

براین اساس، مقصود خود را با علمای نامدار و بزرگ تهران در میان گذاشت که در این میان تنها آیت‌الله سید محمد طباطبایی گفت که «به خاطر مشروطه، حاضر است بهبهانی را همراهی کند.»

آیت‌الله بهبهانی نیز همکاری طباطبایی را مغتنم شمرد و دوم آذر ۱۲۸۴ به منزل طباطبایی رفت و پس از مذاکره، هم‌پیمان و متّفق شدند که در مبارزه علیه استبداد و ظلم حکومت تا رسیدن به هدف اصلی یعنی مشروطه، از یاری یکدیگر باز نایستند.

این نشست که به پیمان “سیدین سندَین” معروف شد، در تاریخ مشروطیت اهمیتی بس بزرگ یافت تا جایی که رشد نهضت مشروطه‌خواهی را به آن دو بزرگوار دانسته‌اند. بهبهانی شخصیتی بی‌باک، شجاع و سرسخت بود و طباطبایی، عالمی متقی، پاک دامن، آگاه به علوم زمان و اوضاع سیاسی جهان.

در واقع، دو ویژگی ممتازی که هر رهبر برای پیروزی نهضت بدان نیازمند است، یعنی سازش ناپذیری و درایت، به وسیله اتحاد بهبهانی و طباطبایی حاصل شد و پیروزی‌های بعدی را ممکن ساخت تا به مشروطه دست یافت.

تهاجم نظامیان پهلوی به حرم امام رضا(ع) – ۱۳۵۷

دوم آذر ۱۳۵۷ در مشهد تظاهرات آرامی از طرف مردم به وقوع پیوست و تظاهرکنندگان وارد صحن حرم امام رضا(ع) شدند. ناگهان نظامیان رژیم، مردم را به گلوله بستند و عده‌ای از مردم مبارز جان خود را از دست دادند. گلوله‌باران بارگاه مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) خشم مردم را چندین برابر کرد و عکس‌العمل علما را به بار آورد.

حضرت امام طی پیامی متذکر شدند: «دولت یاغی نظامی، به امر شاه، تر و خشک را به آتش کشیده و یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌های این جنایتکار به اسلام، به مسلسل بستن بارگاه قدس علی بن موسی الرضا صلوات اللَّه علیه است.»

بعد از آن، امام، روز پنجم آذر را عزای عمومی اعلام کردند و متعاقب پیام ایشان سایر آیات عظام و مراجع تقلید نیز پیام‌هایی در محکوم کردن عملیات نظامیان در مشهد فرستادند و روز عزای ملی را تایید و بر آن تأکید کردند.

در تقویم هجری شمسی مناسبت‌های دیگری چون: تشکیل کمیته دفاع ملی در جنگ جهانی اول در قم در سال ۱۲۹۴، بی‌فایده دانستن بازگشت سید محمدصادق طباطبائی، سید حسن مدرس، سلیمان محسن و نظام السلطان نمایندگان قم و اصفهان در پاسخ به تلگراف  مؤتمن الملک در سال ۱۲۹۴، دیدار مارشال بوریس پسر عموی امپراطور روس با احمد شاه قاجار در سال ۱۲۹۵، درگذشت غلامحسین درویش خان استاد تار و موسیقی ایران در سال ۱۳۰۵، انتصاب منصورالسلطنه عدل به جای علی اکبر دهخدا به ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصاد در سال ۱۳۲۰، امضای قرارداد بازرگانی بین ایران و آلمان در سال ۱۳۲۹، تاسیس دانشکده معقول و منقول دانشگاه مشهد در سال ۱۳۳۷، اعلام خبر دستگیری سارقان بانکها توسط سپهبد صدری رئیس شهربانی در سال ۱۳۴۹، صدور درجه سپهبدی برای پرویز خسروانی رئیس تربیت بدنی و معاون نخست‌وزیر توسط محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۹، انتصاب معاونین وزارت تعاون شامل مهندس منوچهر خلخالی، مهندس عبدالرزاق رزاقی، دکتر کریم گودرزی و مهندس مرتضی آل احمد در سال ۱۳۵۱، درگذشت غلامحسین ساعدی، نویسنده، پژوهشگر و روان ‌پزشک در سال ۱۳۶۴، برگزاری کنگره جهانی بررسی قداست و امنیت حرم امن در تهران در سال ۱۳۶۶، رحلت محقق و مترجم معاصر استاد دکتر محمد حسن لطفی تبریزی در سال۱۳۷۸، درگذشت فهیمه راستکار  دوبلور و بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر ایرانی در سال ۱۳۹۱ و درگذشت سلیم موذن زاده مداح نامدار اردبیلی  در سال ۱۳۹۵ به ثبت رسیده است.

در تقویم هجری قمری نیز این مناسبت‌ها درج شده است:

تولد فقیه بزرگ و عالم شیعه فخرالمحققین حلی فرزند دانشمندِ علامه‌ی حلی در سال ۶۸۲، درگذشت ابوعبداللَّه محمد بن عبدری فاسی مشهور به ابن حاج درقاهره در سال ۷۳۷، رحلت فقیه جلیل سیدالعلماء عالم شیعی هندوستان در سال ۱۳۰۷ و وفات آیت‌اللَّه فاضل نوری از علمای اصفهان در سال  ۱۳۴۳

رویدادهای مهم تقویم میلادی در این روز به شرح زیر است:

روز ملی لبنان- ۱۹۴۳

کشور لبنان با ۱۰ هزار و ۴۰۰ کیلومترمربع وسعت در جنوب غربی آسیا، در کنار دریای مدیترانه و در همسایگی سوریه و فلسطین اشغالی واقع است. جمعیت این کشور در حدود ۳۵ میلیون با ۶۵ درصد عرب مسلمان و ۳۵ درصد عرب مسیحی است.

پایتخت این کشور بیروت و واحد پول آن «لیره» است. مردم لبنان به زبان عربی صحبت کرده و دارای خط عربی هستند. پیش‌بینی می‌شود جمعیت این کشور تا سال ۲۰۲۵ به ۴.۵ میلیون نفر برسد.

طرابلس، صیدا، و زحله از شهرهای مهم لبنان هستند. لبنان از قرن ۱۶ میلادی در تصرف امپراتوری عثمانی بود با این حال کشوری خودمختار بود. پس از جنگ جهانی اول قوای مشترک فرانسه و انگلیس، لبنان را به اشغال خود درآوردند تا اینکه با توافق جامعه ملل، این سرزمین تحت‌الحمایه فرانسه شد.

این وضعیت تا سقوط فرانسه در جنگ جهانی دوم ادامه داشت. لبنان در سال ۱۹۴۳ مستقل شد و انتخابات ریاست جمهوری برگزار کرد.

لبنان از لحاظ جغرافیائی، سنگر اول کشورهای اسلامی و عربی در برابر رژیم صهیونیستی است و در طول نیم قرن پس از استقلال، بارها مورد تجاوز زمینی و هوایی نیروهای ارتش اشغال‌گر فلسطین واقع شده است. نظام سیاسی حاکم بر لبنان، جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون‌گزاری است.

۲۲ نوامبر سال‌روز استقلال لبنان به عنوان روز ملی لبنان نام گرفته است.

ترور سی و پنجمین رئیس جمهور آمریکا- ۱۹۶۳

جان اف کندی در ۲۹ مه ۱۹۱۷ در ایالت ماساچوست امریکا متولد شد و پس از تحصیلات در جریان جنگ جهانی دوم به عنوان افسر نیروی دریایی امریکا علیه ژاپن شرکت کرد و پس از پایان جنگْ وارد فعالیت‌های سیاسی شد.

در سال ۱۹۵۳ سناتور کنگره آمریکا شد. در سال ۱۹۶۰ به نمایندگی از حزب دموکرات نامزد ریاست جمهوری شد و با اختلاف ناچیزی در ۴۳ سالگی به کاخ سفید راه یافت.

جان اف کندی جوان‌ترین رئیس جمهور امریکا بود که سیاست «دموکراسی و آزادی» را در کشورهای متحد آمریکا به اجرا درآورد. او با به اجرا گذاشتن طرح‌های اصلاح‌طلبانه‌ در سیاست خارجی به جنگ سرد بین امریکا و شوروی پایان داد. این طرح‌ها بعدها به استراتژی صلح کِنِدی معروف شد.

دکترین کندی، تمام تأکیدش متوجه کشورهای ثروت‌مند نفت‌خیز جهان سوم بود. این دکترین، همان انقلاب سفید و زرد و بنفش در بسیاری از کشورهای ثروت‌مند خاورمیانه و امریکای لاتین بود که به اجرا گذاشته شد.

در ابتدای به قدرت رسیدن کِنِدی، به وضوح مشخص بود که وی در مقایسه با دو رئیس‌جمهور قبل نسبت به اردوگاه شوروی، سیاست مسالمت‌آمیزتری در پیش خواهد گرفت، اما پس از چندی حوادثی پیش آمد که رابطه رو به رشد دو ابرقدرت شرق و غرب به تیرگی گرایید.

 واقعه خلیج خوک‌ها بر ضد کوبا برای سرنگونی فیدل کاسترو رهبر این کشور و بحران موشکی با شوروی بر سر کوبا مهم‌ترین حوادث دوران حکومت کندی است. ماجرای شکست مفتضحانه خلیج خوک‌ها پیامدهای نامطلوبی برای امریکائی‌ها به دنبال داشت. چرا که علاوه بر آن که بر شخصیت سیاسی آمریکا لطمه شدیدی وارد کرد و حکومت واشنگتن در جهان به عنوان حامی تروریسم معرفی شد بلکه موجب سرازیر شدن تعداد زیادی موشک‌های قاره پیمای روسی به داخل خاک کوبا شد.

از دیگر دلایل تیرگی روابط امریکا و شوروی در دوران ریاست جمهوری کندی، احداث دیوار برلین در حد فاصل دو بخش شرقی و غربی پایتخت آلمان در ۱۳ اوت ۱۹۶۱ بود.

در تمام طول دوران حکومت کندی، تشنج بین دو بخش ویتنام شمالی و جنوبی ادامه داشت که در نهایت به اعزام هزاران نیروی امریکایی به ویتنام جنوبی در زمان کندی و آغاز جنگ خونین ویتنام پس از ترور کندی شد.

جان فیتز جرالد کندی سرانجام در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳ در حالی که هنوز یک سال به پایان دوره ۴ ساله ریاست جمهوریش باقی مانده بود در ۴۶ سالگی در شهر دالاس در ایالت تگزاس به ضرب گلوله یک مهاجم به قتل رسید.

قتل کندی یکی از اسرارآمیزترین ترورهای سیاسی در تاریخ جهان است که راز آن پس از گذشت ده‌ها سال هنوز فاش نشده است. هرچند پس از مرگ کِنِدی شخصی را به عنوان متهم بازداشت کردند ولی او نیز دو روز بعد به هنگام انتقال به زندان به قتل رسید و قاتل او هم بعدا در زندان درگذشت. به این ترتیب ماجرای قتل کندی و نقشه توطئه‌ لوث شد و پرونده ترور بسته شد.

تصویب قطعنامه علیه فلسطین- ۱۹۶۷

بعد از پایان جنگ جهانی دوم و تشکیل سازمان ملل متحد، یکی از اولین مسائل مورد توجه در این سازمان، مسئله به وجود آمدن رژیم اشغال‌گر قدس و آوارگی فلسطینیان بود اما عملکرد این مجمع بین‌المللی صرفا به صدور قطعنامه منتهی می‌شد و ضمانت اجرایی نداشت.

از جمله این قطعنامه‌ها در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۷ صادر شد. از جمله محورهای قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیتِ سازمان ملل، عقب‌نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی از کلیه سرزمین‌های اشغال شده در جنگ با اعراب در ژوئن ۱۹۶۷ قطع هر گونه عملیات جنگی و به رسمیت شناختن حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال دولت‌های منطقه، تضمین آزادی کشتیرانی در آبراه‌های بین‌المللی منطقه یعنی خلیج عقبه و کانال سوئز و سرانجام حل عادلانه مسئله آوارگان فلسطینی است اما به دلیل کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی و حمایت همه‌ جانبه کشورهای غربی به ویژه امریکا از این رژیم، تنها قسمت‌هایی از این قطعنامه که به نفع رژیم صهیونیستی بود، اجرا شده است.

خروج انگلیس از خلیج‌فارس- ۱۹۷۰

خلیج فارس از نخستین دهه‌های قرن شانزدهم محل منازعه استعمارگران اروپایی بوده است. انگلستان به عنوان استعمار پیر، در طول قرن‌های متمادی منطقه خلیج فارس را محل تاخت و تاز خود قرار داد.

وقوع جنگ جهانی دوم تغییر و تحول در عرصه روابط بین‌الملل، شکل‌گیری قدرت‌های جدید سیاسی، اعتراضات جهانی به مقوله استعمار علنی و اوج‌گیری قیام‌های استقلال‌طلبانه باعث شد تا انگلستان به استعمار و حضور علنی در مناطق جهان پایان دهد.

در این میان، انگلستان ضمن به جا گذاشتن جای پا در این مناطق، به آنها خودمختاری و سپس استقلال اعطا می‌کرد. این امر در خلیج فارس به صورتی دیگر جلوه کرد. از یک طرف امریکا جای‌گزین انگلستان شده بود و از سوی دیگر، بحرین به تحریک انگلستان، عَلَم استقلال و جدایی از ایران برافراشته بود.

در این زمان، استراتژی ایران بر مذاکره پیرامون جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ قرار گرفته بود و پیشنهادات مختلف دیگر از جمله غیرنظامی کردن جزایر و یا اجاره طولانی مدت آنها، مورد بررسی قرار می‌گرفت.

در این بین، انگلستان طی برنامه‌ای خروج از خلیج فارس را در ۲۲ نوامبر ۱۹۷۱ عملی کرد و مشکلات مرزی و از جمله اختلافات ایران و اعراب را باقی گذاشت. یکی از نتایج برنامه‌ریزیهای انگلستان، دخالت سازمان ملل و همه‌پرسی مردم بحرین برای استقلال در ۱۵ اوت ۱۹۷۱ بود که در نهایت به استقلال و جدایی بحرین از ایران منجر شد.

در تقویم میلادی مناسبت‌هایی از جمله: تولد آنتونی ون دایک نقاش برجسته بلژیکی در سال ۱۵۹۹، تولد خانم جورج الیوت نویسنده معروف انگلیسی در سال ۱۸۱۹، تولد آندره ژید نویسنده و شخصیت ادبی بزرگ فرانسه در سال ۱۸۶۹، ‌ تولد شارل دوگل رئیس‌ جمهور اسبق فرانسه در سال ۱۸۹۰، درگذشت جک لندن داستان‌ سرا و نویسنده بزرگ امریکایی در سال ۱۹۱۶، مرگ آرتور ادینگتون منجم و فیزیک‌دان برجسته انگلیسی در سال ۱۹۴۴ و مرگ آلْدوس هاکسلی نویسنده معروف انگلیسی در سال ۱۹۶۳ ثبت شده است.

انتهای پیام