خروج هزاران میلیارد تومان از بورس ایران برای خرید ارزهای دیجیتال

بازار تولید و داد و ستد ارزهای دیجیتال یا ارزهای رمزپایه در ایران بسیار داغ است و هر روز درباره آن خبر تازه‌ای منتشر می‌شود. محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس می‌گوید اشخاص حقیقی و حقوقی برای سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال “ارقامی نجومی” از بازار بورس خارج کرده‌اند. برخی منابع از خروج هزاران میلیارد تومان از بازار بورس خبر داده‌اند. خبرگزاری ایلنا از قول علیزاده نوشت: «خروج این ارقام نجومی از بازار سرمایه کاملا درست است و صحت دارد، هم حقیقی‌های بزرگ و هم حقوقی‌ها بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان را در مدت زمان کوتاهی از بازار خارج کردند.» عضو شورای عالی بورس می‌گوید خارج کردن این حجم از نقدینگی غیرقانونی نیست اما به خصوص از شرکت‌های حقوقی سهام‌دار انتظار می‌رود که اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند و سودی را که از بورس به دست آورده‌‌اند در خدمت توسعه تولید قرار دهند.
ردیابی ۱۵۰ هزار میلیارد تومان؟
بازار بورس ایران در ماه‌های گذشته با نوسان‌های شدیدی روبرو بوده است و بسیاری که با ترغیب و تشویق دولت وارد این بازار شدند زیان‌های هنگفتی کرده‌اند. علیزاده با بیان این که ۱۵۰ هزار میلیارد تومان خارج شده از بازار سرمایه کاملا قابل ردیابی است، گفت: «حقوقی‌های بی‌اخلاق در اوج قیمت‌ها سهام فروخته‌اند و این نقدینگی را وارد بازارهای موازی از جمله ارزهای دیجیتال و رمزارزها کرده‌اند.» او درباره چگونگی ردیابی این سرمایه‌ها توضیح بیشتری نداد. اصولا ردیابی ارزهای رمزپایه کار ساده‌ای نیست و نوسان شدید بهای آنها هم این کار را دشوارتر می‌کند. در دو هفته گذشته برخی تصمیم‌گیری‌ها در سطح جهانی به کاهش شدید ارزش بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال ارزشمند منجر شد.
ممنوعیت معامله با ارز دیجیتال در ترکیه
یکی از این تصمیم‌ها دستورالعمل بانک مرکزی ترکیه مبنی بر ممنوعیت داد و ستد با ارز دیجیتال از ۳۰ آوریل بود که کاهش پنج درصدی ارزش بیت‌کوین را در پی داشت. با ادامه سقوط ارزش لیر ترکیه بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد در این کشور به سمت ارزهای رمزپایه روی آوردند. کاهش شدید ارزش ریال در ایران و نوسان‌های شدید بورس نیز می‌تواند در استقبال از ارزهای دیجیتال بی‌تاثیر نبوده باشد. عضو ناظر شورای عالی بورس می‌گوید با وجود پر ریسک بودن بازار ارزهای دیجیتال نقدینگی بسیار زیادی وارد این حوزه شده است. او ابراز تاسف کرد که تبلیغات گسترده‌ای هم به راه افتاده تا سهام‌داران خرد باقی‌مانده در بورس وارد بازار رمزارزها شوند. کامران سطانی‌‌زاده عضو شورای عالی کانون صرافان می‌گوید به علت دشواری رصد کردن رمزارزها، معامله با آنها در بسیاری کشورها با وسواس انجام می‌شود. او افزود خیلی از کشورها، مانند ایران هنوز قوانین کاملی درباره استفاده از ارزهای دیجیتال در معاملات غیرمجازی ندارند. او می‌گوید اخیرا در معاملات خودرو هم شاهد استفاده از ارزهای دیجیتال هستیم و این معاملات به نوعی از رصد مالیاتی دور مانده و ‌همین امر می‌تواند به کاهش منابع درآمد دولت منجر شود. سلطانی‌زاده در عین حال ارز دیجیتال را پیشرفتی در نقل و انتقالات مالی خواند و گفت: «کشور سوئیس هم که مهد بانکداری در دنیا است، از دو سال گذشته برخی از ارزهای دیجیتال را به رسمیت شناخته و معاملات قانونی با این ارزها در بانک‌ها را انجام می‌دهد.»
ارز دیجیتال در خدمت دور زدن تحریم
در ایران برای استخراج ارز دیجیتال قوانینی وجود دارد و این کار در مناطقی با همکاری سرمایه‌گذاران چینی انجام می‌شود. با این همه در زمینه کاربرد و استفاده از رمزارزها هنوز قوانین شفاف و جامعی وجود ندارد. سلطانی‌زاده می‌گوید از آنجا که در ایران فضا و قوانین مشخصی برای معامله ارزهای رمزپایه وجود ندارد بسیاری از مردم به سمت فضاهای غیرقانونی و معامله‌گران غیرمجاز کشیده می‌شوند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی چندی پیش قوانین و دستورالعمل‌هایی برای استفاده از رمزارزها و ارزهای دیجیتال برای واردات برخی کالاها وضع کرد که ظاهرا یکی از انگیزه‌های آن تسهیل دور زدن تحریم‌های بانکی و مالی آمریکا بوده است. عضو شورای عالی کانون صرافان در این باره گفته است: «باید توجه داشته باشیم که ارزهای دیجیتال به جهت سرعت بالا، هزینه پایین و غیرقابل رصد بودن مزایای بسیار زیادی برای دور زدن تحریم‌ها دارند و می‌توانند در این زمینه بسیار کارگشا باشند.» در ایران همچنان بخش بزرگی از معاملات ارزهای دیجیتال به صورت غیرقانونی انجام می‌شود و صرافی‌های مجاز چندان در این حوزه فعال نیستند. این وضعیت در بازار ارزهای غیردیجیتال نیز وجود دارد و بسیاری از معاملات در این بازار به طور غیرقانونی انجام می‌شود. به گفته سلطانی‌زاده، تنها کانون صرافان نزدیک به هزار معامله‌گر غیرمجاز ارزی را با رصد فضای مجازی شناسایی و برای برخورد قانونی به نهادهای مربوط معرفی کرده است. این آمار نشان می‌دهد که بازار غیرمجاز خرید و فروش ارز در ایران بسیار گسترده است زیرا بسیاری از معامله‌گران خرد در فضای مجازی فعال نیستند.