ارتباط استرس و شرایط اقتصادی

رضا صادقیان
برقراری ارتباط میان عوامل استرس‌‌زا با وضعیت اقتصادی شهروندان بخش جدایی ناپذیر از نظرسنجی‌های ایران امروز است. شرایطی که نشان می‌دهد هر چه دشواره‌های اقتصادی نسبت به گذشته رو به افزایش باشد، به همان میزان شاهد اوج‌گیری استرس در میان مردم هستیم.
نظرسنجی‌های مرکز افکارسنجی دانشجویان نشان می‌دهد تورم بیشترین نقش را در بالا بردن استرس میان شهروندان را دارد. در همین نظرسنجی سه عامل اصلی استرس‌زا در میان ایرانیان به این ترتیب است: تورم، مسکن، شغل و مشکل ازدواج موثرترین عوامل اقتصادی فشار روانی بر مردم ایران است. عواملی که بی‌شک در همین محدود باقی نمی‌ماند و تاثیرات خود را در حوزه‌های دیگر و خصوصا رفتارهای اجتماعی و سیاسی شهروندان در بازه‌های زمانی خاص نمایان می‌کند. برخلاف اظهار نظر برخی روان‌شناسان و اهالی پول دوست ارایه سخنان انگیزشی سراسر پوچ، استرس هر فرد به افکار شخص باز می‌گردد، به اینکه فرد مورد نظر می‌خواهد استرس داشته باشد و یا خیر. این حرف‌ها را می‌شود شنید و در نهایت به عنوان بی‌معناترین حرف‌ها و سخنان عده‌ای بیکار و ساده فکر به دیوار کوبید؛ اما واقعیت آن است که استرس و تحمیل فشار روانی در شرایط امروز بیش از هر مسئله‌ای ریشه در شرایط اقتصادی کشور دارد. نخستین نظرسنجی ایسپا در همین زمینه در سال ۹۲ انجام شده است؛ در همان نظرسنجی و با وجودی که فقط شهروندان تهرانی مورد پرسش قرار گرفتند، نشان می‌دهد تورم، گرانی اجاره مسکن و بدهی سه عامل اصلی در فشار روانی مردم تهران است. همین وضعیت در کل کشور نیز قابل مشاهده است، با این تفاوت که در کلان‌شهر تهران فشار روانی نسبت به سایر استان‌های دیگر بیشتر است.
چنانچه ردپای همین نظرسنجی را در سال‌های ۹۳، ۹۵ و ۹۶ دنبال کنیم، باز هم به این نتیجه می‌رسیم که تورم در صدر دغدغه‌های مردم به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل فشار روانی در زیست روزمره آنان قرار می‌گیرد. البته؛ گویا این نظرسنجی در سال‌های بعد نیز انجام گرفته است، اما اطلاعات آن به صورت عمومی در دسترس نیست، با این وجود می‌توان مدعی شد براساس زیست روزمره شهروندان، افزایش یافتن تورم نسبت به سال‌های قبل، افزایش آمارهای بیکاری، تورم اجاره مسکن و افزایش بی‌امان قیمت مسکن و زمین به عنوان تاثیرگذارترین عوامل فشارهای روانی بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به نظرسنجی‌های در دسترس و شنیدن نظرات شهروندان و حتی تهیه و پخش گزارش‌های خبری در صدا و سیما و گزارش‌های میدانی که توسط روزنامه‌نگاران تهیه می‌گردد، بزرگترین دغدغه مردم در حال حاضر عدم ثبات نسبی در شرایط اقتصادی است.