فرمان کارتر و بلوکه شدن اموال ایران در آمریکا

به گزارش ایسنا، امروز ۲۳ آبان، چهل و پنجمین سالروز صدور فرمان توقیف اموال منقول و غیرمنقول جمهوری اسلامی ایران توسط جیمی کارتر، سی و نهمین رییس‌جمهور آمریکا در سال ۱۳۵۸ است، رییس‌جمهوری که این روزها شاید بتوان گفت که واپسین روزهای عمرش را پشت سر می‌گذارد.

«تحریم» و «توقیف اموال» همواره موثرترین پوشش برای مخفی کردن ضعف‌ها و شکست‌ها و البته تا دوره‌ای از تاریخ سیاسی جهان، موثرترین سلاح برای تنبیه، به زانو درآوردن و نقره داغ کردن مخالفان و دشمنان ابرقدرت‌ها بود که مدتهای مدیدی توسط روسای جمهور ایالات متحده آمریکا و همپیمانان غربی‌شان به اجرا درآمده است، اما به دنبال پیشرفت‌های تکنولوژیک، آگاه و متحد شدن مردم، تنوع محصولات استراتژیک کشورها و  ارتقاء توانمندی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کشورهای هدف به خصوص در ایران، کره شمالی، روسیه، چین و همپیمانان‌شان، کاربرد سابق را از دست داده و بیش از آنکه سلاحی برای برتر و قدرتمندتر نشان دادن آمریکا و کشورهای غربی باشد به پوششی برای مخفی نگهداشتن ضعف‌ها و ناتوانایی‌های مقامات سیاسی آمریکا و همپیمانان غربیش مبدل شده است.

اولین تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران در نظام جدید سیاسی، ۱۰ روز بعد از تسخیر سفارت آمریکا در ایران توسط دانشجویان پیرو خط امام اتفاق افتاد. اشغال سفارت آمریکا در ایران در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۵۸ اتفاق افتاد و بنیانگذار جمهوری اسلامی این سفارت را «لانه جاسوسی» خواندند و اقدام دانشجویان را تایید کردند.

جیمی کارتر هم در واکنش به این اقدام نظام جدید سیاسی ایران فرمان شماره ۱۲۱۷۰ را به اجرا درآورد. طبق این فرمان دو وزارتخانه خزانه‌داری و امور خارجه آمریکا دستور گرفتند کلیه اموال منقول شامل وجوه و سپرده‌های دولت ایران در بانک‌های آمریکا و اموال غیرمنقول ایران شامل املاک، مستغلات، آثار نفیس هنری و تجهیزات و جنگ‌افزارهای خریداری شده در دوران رژیم پهلوی در این کشور را بلوکه کنند و مقامات رسمی ایران نتوانند آنها را از خاک آمریکا خارج کنند.

البته همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و چند روز قبل از توقیف اموال و دارایی‌های ایران توسط دولت جیمی کارتر، صادرات نفت ایران به آمریکا متوقف شده بود.

جیمی کارتر هم در تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۵۸ طی فرمانی خرید نفت از ایران را رسما ممنوع کرد و دارایی‌های منقول و غیرمنقول کشورمان را بلوکه کرد.

کارتر در فرمان  ۱۲۱۷۰ نوشت: «من، جیمی کارتر رییس‌جمهور ایالات‌متحده، به این نتیجه رسیده‌ام که اوضاع ایران تهدیدی خارق‌العاده و غیر عادی علیه امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد ایالات‌متحده شکل داده و در نتیجه برای رویارویی با این تهدید، وضعیت اضطراری ملی اعلام می‌کنم.

بدین وسیله دستور می‌دهم تمام دارایی‌ها و منافع تحت مالکیت دولت ایران، تشکیلات وابسته و مجموعه‌های تحت کنترل آن و همین‌طور بانک مرکزی ایران که در قلمرو قضایی ایالات‌متحده قرار دارد یا در اختیار افراد تحت حوزه قضایی ایالات‌متحده هستند یا قرار می‌گیرند، مسدود شود.»

با بسته شدن حساب‌های بانکی ایران در آمریکا، فشارهای اقتصادی دولت این کشور بر جمهوری اسلامی ایران افزایش یافت.

پیشینه خصومت

علاوه بر این فرمان اجرایی، جرالد رادولف فورد جونیور سی و هشتمین رییس‌جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۶ یعنی سه سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران قانون مصونیت دولتهای خارجی را تصویب و ۲۰ سال بعد در سال ۱۹۹۶ شمولیت و مجازات‌های بیشتری به آن داد و اصلاح کرد.

طبق این قانون هر ملیتی که تابعیت و شهروندی آمریکا را داشته باشد می‌تواند با مراجعه به دادگاه‌ها و محاکم قضایی مستقر در ایالت‌های مختلف این کشور و با ادعاهای تروریستی علیه دولت و مقامات دولتی کشورهای مختلف به خصوص دولت جمهوری اسلامی ایران شکایت کند و محاکم قضایی آمریکا مبتنی بر فهرست دولت‌های حامی تروریسم که توسط وزارت خارجه آمریکا تعیین می‌شود،  موظفند بر خلاف قواعد حقوق بین‌الملل ده‌ها میلیارد دلار حکم محکومیت علیه دولت جمهوری اسلامی ایران صادر کنند.  

جمهوری اسلامی ایران بعد از پایان غائله گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی در ایران و امضای بیانیه‌های الجزایر در سال ۱۹۸۱ توسط مقامات ایران و آمریکا، از سوی دولت رونالد ریگان چهلمین رییس‌جمهور آمریکا در فهرست دولت‌های حامی تروریسم قرار گرفت.

حجم تحریم

بلوکه کردن اموال منقول و غیرمنقول ایران و تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران توسط جیمی کارتر سی و نهمین رییس‌جمهور آمریکا، قرار دادن نام ایران در فهرست دولت‌های حامی تروریسم توسط دونالد ریگان چهلمین رییس جمهور آمریکا و اجرای قانون مصونیت دولت‌های خارجی علیه ایران توسط جرالد رادولف فورد سی و هشتمین رییس‌جمهور آمریکا موجب تشدید اختلافات و دشمنی‌ها بین سران ایران و آمریکا شده است.

طبق برآورد سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در سال ۲۰۲۰ میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران شامل وجوه بلوک شده در حساب‌های خارجی ایران، املاک و مستغلات و اموال ناشی از فروش محصولات ایران در بازارهای جهانی به طور میانگین بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

بخش مهمی از دارایی‌های ایران سپرده‌ها و مبالغ نقدی حاصل از فروش نفت و گاز، فرآورده‌های نفتی و محصولات غیر نفتی در بازارهای جهانی است. علاوه بر دارایی‌های نقد ایران، دارایی‌های نظیر سهام خریداری شده توسط ایران در دوران پهلوی در صنایع اروپایی و آمریکایی مانند سهام صنایع هسته‌ای فرانسه، سهام شرکت مرسدس بنز آلمان، سهم ایران از خط لوله انتقال نفت بندر عقبه و نیز انواع املاک، مستغلات و ساختمان‌های متعلق به ایران از جمله ساختمان تاریخی سفارت ایران در واشنگتن و ساختمان‌های متعلق به بنیاد علوی در آمریکا و کاناداست.

علاوه بر اموال منقول و غیر منقول بلوکه شده در خاک ایالات متحده برخی دارایی‌های ایران توسط سازمان ملل متحد در سراسر جهان بلوکه شده است.

ایران از ژانویه ۲۰۲۱ امکان خرید دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهای اساسی از محل میلیاردها دلار بدهی چین،  عراق، لوکزامبورگ و ژاپن به ایران و ۷ میلیارد دلار بدهی کره جنوبی به ایران که به حساب‌های بانکی در کشور قطر انتقال یافت را دارد اما حتی مجوز انتقال یک دلار از طلب‌های نفتی خود از این کشورها به جمهوری اسلامی ایران از سوی مقامات آمریکایی داده نشده است.

صندوق بین‌المللی پول نیز در گزارش سال ۲۰۲۲  اذعان کرد که اموال توقیف شده ایران در سراسر جهان تا آوریل ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۱۵.۴ میلیارد دلار است.

حجم اموال بلوکه شده ایران در سراسر جهان به حدی است که در صورت آزادسازی آنها و انتقال آنها به حساب‌های ملی ایران، سهم هر ایرانی از آنها حداقل بیش از ۷۰ میلیون تومان خواهد شد.

درایت امام

بنیاگذار جمهوری اسلامی ایران در تفسیر شعار «مرگ بر آمریکا» در  گفت‌وگویی که در تاریخ ۹ آذر ۱۳۵۸ با خبرنگار روزنامۀ فرانسوی لوموند داشتند، بیان کردند: «ما اول باید حساب ملت امریکا را از دولت امریکا جدا کنیم. ما به هیچ وجه مقابل با ملت امریکا نیستیم. آقای کارتر است که به این ناراحتی دامن‏ می‌زند از طریق جنگ اعصاب و ممکن است به دخالت نظامی منجر شود و ما به هیچ وجه ملت امریکا را تحقیر نکرده‏‌ایم.»

ایشان ۱۶ روز بعد در ۲۵ آذر همان سال در دیدار با پاسداران مسجد حضرت ابوالفضل تهران و اعضای ستاد تبلیغات اسلامی بابل هم تاکید کردند: «این ملتی که الآن دارند فریاد می‏‌زنند «مرگ بر امریکا» مقصودشان کارتر است. ملت امریکا که به ما کاری نکرده. ملت امریکا اگر بفهمد مطلب را، اگر بفهمد مطلب را ملت امریکا، به حسب وجدان انسانی‏اش، با ما موافق است.

اگر مقصود از روابط آن روابطی است که تا حالا بین ایران و امریکا بوده است، در زمان شاه سابق بین ایران و امریکا بوده است، این روابط نبوده است. این یک آقایی بوده با نوکرش هر کاری می‏خواسته، هر امری که می‏کرده عمل می‏کرده. ما چنانچه بخواهیم اسلام را پیش ببریم دیگر نباید نوکر باشیم. اگر نوکر نباشیم رابطه‌‏اش را با ما قطع می‏‌کند. ما از خدا می‏خواهیم که رابطه قطع بشود. ما ذلت را نخواهیم پذیرفت برای خاطر اینکه یک رابطه با یک ابرقدرت داشته باشیم. شرافتی نیست رابطه داشتن با امثال امریکا.

دولت امریکا یک شرافت انسانی مع الأسف الآن ندارد که ما بخواهیم به واسطه آن شرافت انسانی‏اش با آن رابطه داشته باشیم. دولت امریکا این است که دارید می‏بینید که مظلوم را در هر جا پیدا می‏کند پوست می‏کند. هر جا بتواند می‏رود و بمب سرشان می‏ریزد. هر چه بتواند ذخایر ملتها را می‏برد. ما بخواهیم روابط با اینها داشته باشیم؟ بهتر این است که ما با اینها روابط نداشته باشیم.»

شرط ارتباط با آمریکا

رهبر فرزانه و دوراندیش ایران یک روز بعد از دیدار با پاسداران و اعضای ستاد تبلیغات اسلامی در ‏‏مصاحبه با خبرنگاران مسلمان مقیم انگلستان و خبرنگاران آفریقایی و آسیایی ‏در تهران، شرط برقراری ارتباط مجدد بین تهران و واشنگتن را اینگونه تبیین کردند: «بهتر این است با آنهایی که می‏‌خواهند ما را بچاپند رابطه نداشته باشیم تا یک وقتی که به خود بیایند و بفهمند شرق هم هست در عالم. آن روزی که بفهمند که شرق هم یک جایی هست که تمدن از او پیش آنها رفته است و مع الأسف خود شرق هم خودش را گم کرده است، آن روز ما روابط ممکن است پیدا بکنیم. روابطی که متقابل باشد با هم. متعادل باشد با هم.

والّا رابطه‏‌ای که این طور باشد که سابق بود و آن طور باشد که اینها دلشان می‏‌خواهد، ما همچو رابطه‏‌ای را می‏‌خواهیم چه بکنیم؟ چه فایده‏‌ای برای ما دارد که رابطه داشته باشیم و آن وقت محلی که باید سفارت باشد این وضع را داشته باشد؟ روابط ما این است که اجازه بدهیم به اسم سفارتخانه محل جاسوسی درست بکنند. و این خونهایی که ما دادیم هدر برود و باز محمد رضا را بیاورند اینجا چون خودش حالا مفلوک است، پسرش را یک نقشه‏‌ای که می‏‌گویند دارند این است که در خواب دارد آقای کارتر برای خودش نقشه می‏‌کشد که با بختیار آنجاست و آن هم آنجا و بعضی از اشخاص هم اینجا و روابط هم اینجا دارند با آنها.

مع الأسف تو مغزشان دارند یک همچو نقشه‏‌ای می‏‌کشند، تخیلاتی می‏‌کنند برای خودشان. لکن مطلب از اینها گذشته است. دیگر حنای اینها رنگی ندارد. نه حنای آقای کارتر رنگ دارد و نه حنای آنهایی که در اینجا دلشان می‏‌خواهد آنها بیایند و دوباره اینجا همان بساط پیدا بشود و همان قضایا تجدید بشود. اینها دیگر نمی‏‌شود. می‏‌گویند که ما با دنیا رابطه داشته باشیم، رابطه متقابل و دوستی باشد، ما باید با همه دنیا روابط داشته باشیم. اگر این طور رابطه باشد، ما هر گز نمی‏‌خواهیم که رابطه با اینها داشته باشیم. نه با اینها، نه با هر کس که بخواهد تحمیل به ما بکند.

دول اسلامی با ما روابط دارند آن هم تا حدی که روی مصالح اسلامی، روی مصالح مسلمین باشد ما با آنها روابط داریم. سایر دول غیر اسلامی هم هر کدام‌شان با ما بخواهند با عدالت رفتار بکنند، ما را به حساب بیاورند، ما را بدانند که یک ملت هستیم، یک دولت داریم، یک ملت هستیم، یک رژیم هست در اینجا، این را بفهمند و از آن سواری که هستند پیاده بشوند یک قدری با هم راه برویم. اگر پیاده شد آقای کارتر از آن عرشی که دارد. آمد روی زمین نشست. با ما زمین‏‌نشینها تفاهم کرد. ما هم با او تفاهم می‏‌کنیم و به استثنای اینکه آن ظلم‌هایی که به ما کرده است باید جبران بکند. با ملت امریکا که هیچ [اختلافی‏] نداریم. هیچ اختلافی نیست بین ملتها با هم.

با دولت امریکا رابطه پیدا می‏‌کنیم اگر …

دولتی که بعد پیش می‌‏آید، تفاهم کند با ما. این طور نباشد که من در کاخ سفید نشستم و شما در کوخ نشستید و کاخ‏‌نشین با کوخ‏‌نشین باید ارباب و رعیت باشد. اگر این کلمه را بردارند و ما را همان طور که هستیم بفهمند، ادراک کنند ماها را، ما با آنها چرا رابطه نداشته باشیم؟ با دولت امریکا هم رابطه پیدا می‏‌کنیم. با همه جا.

و اما اگر وضع این طور باشد، ما می‏‌خواهیم چه کنیم که پیشقدم بشویم برای اینکه نوکری کنیم؟! پیش‌قدم بشویم برای اینکه هم نوکری کنیم هم همه چیزمان را تقدیم کنیم؟! آن وقت نوکر که می‏‌گرفتند یک اجرتی به او می‏‌دادند. اینها نوکر می‏‌گیرند و همه چیزش را هم می‏‌گیرند. ما می‏‌خواهیم چه کنیم با اینها رابطه داشته باشیم؟ هیچ لازم نیست رابطه داشته باشیم.»

منابع:

صحیفه امام، ج‏۱۱، صص ۱۶۲،  ۲۵۴ و  ۳۰۲-۳۰۴

انتهای پیام