واکنش بازارها؛ نشانی از ثمردهی مذاکرات وین

گروه اقتصادی: شمارش معکوس برای دستیابی ایران و غرب به تفاهمی که به زودی به «تفاهم وین» موسوم می‌شود آغاز شده است. حالا عباراتی که عراقچی پیش از این به کار می‌برد، تغییر مسیر داده است. تا ۵ روز قبل اخباری که به نقل از عراقچی منتشر می‌شد، دلالت بر آن داشت که باید تمامی تحریم‌ها علیه ایران لغو شود؛ حالا اما اخباری که به نقل از وی منتشر می‌شود؛ از لغو تحریم‌های موردی حکایت دارد.وی صریحا تاکید کرده است: «بر اساس توافقاتی که تاکنون صورت گرفته است، تحریم‌هایی که موضوعی و بخشی هستند، مثل تحریم بخش انرژی ایران، تحریم صنعت خودرو، مالی، بانکی، بیمه‌ای و بنادر، برداشته می‌شود و توافق در مورد آن‌ها وجود دارد.»

شاید بتوان واکنش بازارها به اخبار منتشر شده را مهمترین دلیل برای ثمردهی مذاکرات وین دانست. واکنش بازار ارز همیشه کمی زودتر از موعد است، همان طور که هنوز ترامپ از برجام خارج نشده بود، روند افزایشی بر بازار ارز حاکم شد، دیروز نیز هنوز توافق به امضا نرسیده، روند حاکم بر بازار کاهشی شد.

قیمت دلار در چند روز اخیر کاهشی حدود دو هزار تومان را تجربه کرده و دو کانال عقب رفته است. این بدان معناست که هر دلار آمریکا از ۲۳ هزار تومان به کانال ۲۱ هزار تومان وارد شده و عقب‌رفت در این کانال تا آخرین ساعات روز گذشته ادامه یافت. خبرهای رسیده ازسبزه‌میدان و فردوسی نیز حکایت از آن داشت باوجود تعطیلی بخش مهمی از صرافی‌ها به واسطه پیشگیری از شیوع کرونا در شرایط کنونی، شمار فروشندگان در قیاس با خریداران بسیار بیشتر بود.دلار در حالی در کانال ۲۱ هزار تومان قرار گرفت که تحلیل‌گران از یک سو و معامله‌گران از سوی دیگر می‌گویند احتمال رسیدن قیمت‌ها به محدود ۲۰ هزار تومان نیز وجود دارد، اما همچنان سد بزرگی برابر کاهش قیمت ارز مطرح است و این سد مهم را نمی‌توان نادیده گرفت.

وقتی مجلس برابر کاهش قیمت ارز می‌ایستد
شاید بتوان یکی از مهمترین و سیاسی‌ترین مصوبات مجلس در قالب بودجه سال ۱۴۰۰ را ممانعت نمایندگان از کاهش بیشتر از دو درصدی قیمت ارز دانست.برخی معتقدند این مصوبه با هدف سیاسی تصویب شده است تا دولت در دوره گشایش ناشی از دستیابی به توافق وین نتواند تعدیل چندانی را در بازار ارز به وجود آورد. اسحاق جهانیگری در این خصوص گفته است: اگر بخواهیم تأثیر بودجه ۱۴۰۰ را بر زندگی مردم تشریح کنیم، چندین ساعت زمان لازم دارد. این مجلس رای داد که نرخ ارز نباید ۲ درصد بیشتر کاهش یابد. این فقط متوجه مجلس نیست، مجمع تشخیص مصلحت هم این گونه است. چندین مصوبه در این مجمع مانده است و هیچ پاسخی هم نمی‌دهند. استناد جهانگیری به عدم تصویب لوایح مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف است. معاون اول رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه چنین اقداماتی خسارت به کشور وارد می‌کند و کسی پاسخگو نیست، این دست موضوعات را مانعی برابر کاهش قیمت ارز می‌داند.

در مقابل اما موافقان مصوبه مجلس می‌گویند نمایندگان با هدف پیشگیری از پول‎پاشی دست به تصویب چنین موضوعی زده‌اند تا مبادا بار دیگر بانک مرکزی و سیاست‌گذار دست به پول‌پاشی با هدف کاهش قیمت ارز بزنند. البته این نگرانی نیز وجود دارد که در روزهای پایانی دولت روحانی کاهش قابل توجه قیمت دلار بتواند کمی از بار مشکلات کنونی بکاهد و مخالفان سیاسی رئیس‌جمهوری کنونی در مجلس به هیچ روی حاضر به در اختیار قرار دادن این فرصت نیستند.با این حال تخلیه جو روانی بازار ارز گویا از دست مخالفان سیاسی دولت دوازدهم خارج شده و تمامی تلاششان نیز نتوانسته است از به کف رسیدن قیمت دلار در محدوده ۲۰ هزار تومان پیشگیری کند.

بازار سکه از سکه افتاد
در حالی که بازار جهانی طلا دیروز تعطیل بود، قیمت سکه و طلا در بازار ایران تحت‌تاثیر اخبار سیاسی منتشر شده روندی کاهشی را شاهد بود. شاید مهمترین اتفاق در بازار طلا را بتوان کاهش قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار دانست. بهای هر گرم طلای ۱۸ عیار در پایان معاملات دومین روز هفته به ۹۳۷ هزار تومان رسید که کاهشی ۳۵ هزار تومانی را نسبت به اولین روز هفته نشان می‌دهد. طلا که حتی تا قیمت یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر گرم در اوج قدرت‌نمایی دلار در بازار ایران پیشروی کرده بود، در آستانه ورود به کانال ۸۰۰ هزار تومان است و بسیاری از معامله‌گران این موضوع را دور از ذهن نمی‌دانند.

در دیگر سوی بازار نیز قیمت هر قطعه سکه با عقب‌نشینی در کانال ۹ میلیون تومان به میانه این کانال رسید و پیش‌بینی‌ها دلالت بر کاهش بیشتر قیمت سکه دارد، به طوری که سکه فردایی در کانال ۹ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان قیمت خورد.صرافان می‌گویند بازار سکه نیز یکپارچه فروشنده است و همین موضوع می‌تواند به تخلیه بیش از پیش حباب سکه منجر شود.قطعات کوچک‌تر سکه نیز همگی با کاهش ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومانی قیمت در یک روز مواجه بودند که این وضعیت حتما در روزهای آتی نیز ادامه خواهد داشت.شاید بتوان یکی از مهمترین و سیاسی‌ترین مصوبات مجلس در قالب بودجه سال ۱۴۰۰ را ممانعت نمایندگان از کاهش بیشتر از دو درصدی قیمت ارز دانست.

و اما بورس
بازار سرمایه ایران که حالا نزدیک به ۱۰ ماهی است وضعیت نامناسبی دارد، دیروز همگام با سایر بازارها سرخ‌پوش بود. دلیل سرخ‌پوشی بازار سرمایه در ایران را بسیاری از کارشناسان بی‌اعتمادی موجود به بازار می‌دانند اما اینکه اخبار مثبت نظیر افزایش احتمال دستیابی به توافق وین نیز عاملی برای تشدید ریزش شاخص باشد، به ماهیت تورمی رشد بورس ایران در سال گذشته بازمی‌گردد.

بورس اوراق بهادار در ۵ ماه اول سال گذشته رشدی رعدآسا را تجربه کرد اما از آخرین روزهای مرداد ۱۳۹۹ وارد فاز ریزشی شد که این وضعیت همچنان ادامه دارد و دیروز نیز شاخص با ریزشی بالا، نشان داد نگرانی‌اش از کاهش بیشتر قیمت ارز و بهبود چشم‌انداز تورمی پابرجاست.شاخص بورس ایران دیروز با کاهشی ۱۳ هزار واحدی در مدار یک میلیون و ۱۸۰ هزار واحد قرار گرفت. شاخص کل هم‌وزن هم با هزار و ۱۹۷ واحد منفی در ارتفاع ۴۲۴ هزار و ۴۸۲ واحد قرار گرفت. ارزش معاملات دیروز به ۲ هزار میلیارد رسید. همچنین تعداد معاملات ۲۱۴ هزار و ۵۶۰ با حجم ۲ میلیارد و ۹۸۰ میلیون برگه سهم بود.

حالا از پس تحول بازارهای عمده ایران یعنی بازار ارز، طلا و سکه و بورس؛ باید منتظر تحولات قیمتی در بازار خودرو احتمالا بازار مسکن بود. معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید قیمت مسکن تحت‎تاثیر توافق وین کاهش می‎یابد.
به نظر می‌رسد با توجه به ماهیت تورمی رشد بورس، واکنش بورس به توافق وین همچنان تا زمان بازگشت اعتماد به اقتصاد ایران منفی باشد اما در نهایت روزهای پیش‌رو روزهایی بهتر برای اقتصاد ایران خواهند بود روزهایی که می‌توان به واسطه توافق وین و لغو تحریم‌های حوزه انرژی و بانکی و … امیدوار به افزایش تولید نفت و دستیابی ایران به بازارهای صادراتی نفت و بازارهای غیرنفتی بود.

با این حال مسلم است که توافق داخلی بر سر پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف نیز در هفته‌های آتی تعیین‌کننده مسیر حرکت اقتصاد ایران است چرا که عدم پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف به منزله ماندگاری تحریم‌های بانکی است. در این صورت باید اقتصاد ایران آماده فعالیت صادراتی در عین بحران برای دستیابی به پول حاصل از صادرات باشد. به این ترتیب واژه دور زدن تحریم‌ها همچنان در ادبیات اقتصادی ایران پابرجا و پرتکرار می‎ماند.